Podcast ΒΑΒΕΛ – Π. Παπασταματίου (ΕΛΕΤΑΕΝ): Έρχονται δισεκατομμύρια επενδύσεων για ναυτιλία-ναυπηγεία στα θαλάσσια αιολικά

Το 2022, 31 ώρες του χρόνου 100% της ζήτησης ηλεκτρισμού ήταν από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, επισημαίνει ο γενικός διευθυντής της Ελληνικής Επιστημονικής Ένωσης Αιολικής Ενέργειας Παναγιώτη Παπασταματίου. Πρόσθεσε ότι με τα έργα που κατασκευάζονται, «το 80% της ζήτησης ηλεκτρισμού να καλύπτεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι όχι κάτι ρεαλιστικό, πρέπει να θεωρείται βέβαιο. Θα αυτοκτονήσουμε ως κοινωνία και ως κράτος αν δεν το πετύχουμε».

Ο ίδιος μίλησε για τις προοπτικές των θαλάσσιων αιολικών, επισημαίνοντας ότι «τη Μεσόγειο πρέπει να τη δούμε σαν μία περιοχή που τα επόμενα 30 χρόνια θα γίνουν δισεκατομμύρια επενδύσεων σε πλωτά θαλάσσια αιολικά πάρκα. Δεν θα υπάρξουν πολλά ναυπηγεία που θα φτιάξουν τις ειδικές άγκυρες που χρειάζονται ή μηχανουργεία μεγάλα τεράστια. Άρα, θα πρέπει η Ελλάδα να επενδύσει και να φτιάξει μία εφοδιαστική αλυσίδα η οποία θα μπορεί να υπηρετήσει και σε επίπεδο καταστάσεων και σε επίπεδο συντήρησης και λειτουργίας θαλάσσια αιολικά πάρκα σε όλη την Μεσόγειο».

Αναφέρθηκε και στις μεγάλές καθυστερήσεις των αδειοδοτήσεων, τονίζοντας ότι «το 2022 μπήκανε 230mw αιολικών πάρκων στο σύστημα. Όλα αυτά τα αιολικά πάρκα ξεκίνησαν να αδειοδοτούνται και να αναπτύσσονται, 10 και 12 χρόνια πριν».

Ο κ. Παπασταματίου σημείωσε ότι η ΑΠΕ είναι μία Εθνική υπόθεση. Δεν μπορεί να αφήνεται η ερμηνεία της νομοθεσίας σε τοπικές αρχές, σε τοπικούς υπαλλήλους, σε τοπικές υπηρεσίες όσο καλοί και να είναι. Ίσως θα έπρεπε να εξεταστεί η δημιουργία μιας δομής μέσα στη διοίκηση, μιας νέας δομής από τη διοίκηση την ίδια, ένα agency, όπως υπάρχει και στη Γερμανία που θα έχει αρμοδιότητες από τη νομοθεσία και δασικής νομοθεσίας και περιβαλλοντικής και πολεοδομικής και αγροτικής. Πιθανόν, μόνο το δίκτυο και Εθνική Άμυνα να είναι εκτός και εκεί πέρα να γίνεται η αδειοδότηση, κεντρικά. Είναι ένα μοντέλο Ολυμπιακών Αγώνων. Όταν η χώρα αποφάσισε να κάνει Ολυμπιακούς Αγώνες, έκανε Ολυμπιακούς Αγώνες. Ίσως έτσι θα έπρεπε να αντιμετωπίσουμε και τις ΑΠΕ, κατέληξε.

Έκανε επίσης ειδική αναφορά στο κόστος του ρεύματος που παράγεται από ΑΕΠ. Όπως είπε , το τελευταίο εξάμηνο του ‘22 το κόστος του ρεύματος με το φυσικό αέριο ήταν πάνω από 350 ευρώ/MWh, από του λιγνίτη παραμένει σταθερό γύρω στα 200 ευρώ/MWh. Τη χρονιά που μας πέρασε, τα νέα αιολικά πάρκα έχουν ακόμα πιο χαμηλό το κόστος, 55-57 ευρώ/MWh. Αυτό είναι επτά φορές πιο μικρό από το κόστος του φυσικού αερίου, το τελευταίο εξάμηνο του ’22, και τρεισίμιση φορές πιο μικρό από το κόστος λιγνίτη το τελευταίο εξάμηνο του ’22. Αυτό τι είχε ως αποτέλεσμα; Είχε σαν αποτέλεσμα η βασική πηγή χρηματοδότησης των επιδοτήσεων που δίνει η κυβέρνηση στους καταναλωτές να είναι από τα αιολικά πάρκα.

Το πλήρες κείμενο της συνέντευξης του Γενικού διευθυντή της Ελληνικής Επιστημονικής Ένωσης Αιολικής Ενέργειας Παναγιώτη Παπασταματίου στο Podcast ΒΑΒΕΛ και τον Νίκο Φιλιππίδη

ΝΦ: Γεια σας κύριε Παπασταματίου.

ΠΠ: Γεια σας κύριε Φιλιππίδη. Καλώς ήρθατε.

ΝΦ: Χαίρομαι πολύ που θα συνομιλήσουμε. Καλώς σας βρήκαμε. Εξηγήστε μας λίγο τι είναι η Ελληνική Επιστημονική Ένωση Αιολικής Ενέργειας. Είναι κάποιο λόμπι επιχειρηματιών; Ισχυρά συμφέροντα;

ΠΠ: Καταρχάς είναι ο παλαιότερος σύνδεσμος ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην Ελλάδα. Ιδρύθηκε το 1990 και τα μέλη μας είναι και οι επιχειρήσεις του κλάδου που ασχολούνται με την αιολική ενέργεια στην Ελλάδα και μάλιστα από όλο το εύρος της εφοδιαστικής αλυσίδας, δηλαδή προφανώς και επενδυτές και κατασκευαστές ανεμογεννητριών και παροχή υπηρεσιών ακόμα και νομικά γραφεία και τράπεζες είναι μέλη μας, αλλά είναι μέλη μας και φυσικά πρόσωπα, επιστήμονες, ακαδημαϊκοί, πανεπιστημιακοί, ή απλοί επιστήμονες που ασχολούνται με την αιολική ενέργεια στην Ελλάδα. Δηλαδή η ΕΛΕΤΑΕΝ, που αυτό είναι το όνομα της ελληνικής, της ένωσής μας, έχει ένα διπλό ρόλο. Θα έλεγα λοιπόν ότι είναι ο επιστημονικός  βραχίονας της αγοράς της αιολικής ενέργειας στην Ελλάδα. Αυτή είναι  η ταυτότητα μας. Ανήκουμε στην αγορά, προερχόμαστε από την αγορά, χρηματοδοτούμαστε από την αγορά, είμαστε μέλος της αγοράς, δεν έχουμε δημόσιο χρήμα. Θα έλεγα ότι είμαστε από τις λίγες πραγματικά μη κυβερνητικές οργανώσεις, με την έννοια ότι δεν εχουμε δημόσια χρηματοδότηση και αυτή την ταυτότητα δεν την αρνούμαστε. Η ευθύνη μας είναι να έχουμε έναν λόγο που θα εκφράζει τα καλώς εννοούμενα συμφέροντα της αγοράς επιστημονικά και τεχνικά τεκμηριωμένο.

ΝΦ: Έχετε καταλάβει μετά από τόσα χρόνια γιατί η ανεμογεννήτρια έχει βρεθεί στο επίκεντρο κατά καιρούς τόσο μεγάλων αντιδράσεων; Δεν έχει συμβεί το ίδιο με τα φωτοβολταϊκά.

ΠΠ: Οι αντιδράσεις είναι ή ειλικρινείς και καλόπιστες ή κακόπιστες. Διότι έχουν μία άλλη ατζέντα, μικροπολιτική, τοπικά μικρό-συμφέροντα τα οποία ποτέ δεν αποκαλύπτονται. Στο πρώτο όμως κομμάτι των ειλικρινών και καλόπιστων αντιδράσεων ο διάλογος και η ενημέρωση και από τις επιχειρήσεις και από την πολιτεία είναι μοναδική λύση και η μοναδική απάντηση. Σε αυτό το πλαίσιο και η ΕΛΕΤΑΕΝ προσπαθεί να επιτελέσει ένα ρολό. Προφανώς δεν είναι ρόλος της ΕΛΕΤΑΕΝ να πάει σε κάθε τοπική κοινωνία να ενημερώσει, αλλά είναι ρόλος μας  και ευθύνη μας να καταγράψουμε τις θέσεις, να τα εξηγήσουμε.

ΝΦ: Μισό λεπτό. Μισό λεπτό. Υπάρχει ένα πρόβλημα. Μήπως δεν έχετε πει σωστά την ιστορία; Γιατί από τη μία πλευρά, υπάρχουν εξόφθαλμα ρυπογόνες μονάδες, οι λιγνιτικές και από την άλλη υπάρχει κάτι πράσινο, όπως είναι για παράδειγμα οι ανεμογεννήτριες.

ΠΠ: Καταρχάς εκ του αποτελέσματος πράγματι η ιστορία δεν έχει λεχθεί καλά στον κόσμο. Αυτό είναι βέβαιο. Από την άλλη, τα πάντα έχουν ένα όριο. Δηλαδή θα πούμε, θα εξηγήσουμε την αλήθεια, θα μιλήσουμε όσο μπορούμε πιο αναλυτικά και τεκμηριωμένα και όσο μπορούμε πιο απλά για την πραγματικότητα. Το ίδιο θα κάνει και Πολιτεία. Ίσως θα έλεγα κιόλας η Πολιτεία πρέπει να το κάνει ακόμα περισσότερο με μεγαλύτερη ένταση, διότι κι η ευθύνη της είναι μεγαλύτερη και η αξιοπιστία του λόγου της ακόμα είναι πιο, είναι μεγαλύτερη. Από εκεί και πέρα όμως και ο κάθε πολίτης έχει και την δική του κρίση και την δική του ευθύνη και για αυτά που γίνονται σε αυτό τον τόπο προφανώς και το βάρος το φέρνουν και οι πολιτικοί και οι κυβερνήσεις, αλλά το φέρνουμε και όλοι εμείς. Και όταν αύριο θα πληρώνουμε, θα συνεχίσουμε να πληρώνουμε υψηλούς λογαριασμούς ρεύματος γιατί μπορεί η κρίση να επανακάμψει και θα πρέπει να χρειαζόμαστε πάλι επιδοτήσεις, τότε πρέπει να ξέρουμε ότι όλοι έχουμε ένα μικρό μερίδιο ευθύνης. Προφανώς οι κυβερνήσεις έχουν πολύ μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης. Προφανώς και εμείς ως ΕΛΕΤΑΕΝ εν προκειμένω, στο ζήτημα και οι επιχειρήσεις μας έχουν και αυτοί πιο μικρό, αλλά μεγάλο μερίδιο ευθύνης, αλλά και όλοι μας ως πολίτες έχουμε.

ΝΦ: Αν καταλαβαίνω καλά, εντάξει, υπάρχει μια ευθύνη σε όλο αυτό που είπατε, αλλά νομίζω ότι το πρόβλημα, η αντίδραση κυρίως φαίνεται ότι σε μεγάλο βαθμό πυροδοτείται από τις τοπικές αρχές. Δηλαδή η αίσθηση που εγώ τουλάχιστον παρακολουθώντας τη δημόσια συζήτηση είναι ότι από πίσω βρίστηκε κάποιος πολιτικός, τοπικός άρχων ο οποίος φοβάται μη του πούν ότι επέτρεψες στην τάδε βουνοκορφή να μπει ένα αιολικό. Μήπως και αυτοί οι άνθρωποι δεν έχουν καταλάβει τα οφέλη; Μήπως επίσης, θα έπρεπε τα οφέλη να είναι πιο ξεκάθαρα; Δηλαδή για τις τοπικές κοινωνίες. Να υπάρχει μια διαφοροποίηση δηλαδή;

ΠΠ: Τα οφέλη πράγματι θα έπρεπε να επικοινωνηθούν πιο αποτελεσματικά. Εδώ είναι και μια ευθύνη δική μας και της πολιτείας. Τα αιολικά πάρκα είναι από τις λίγες παραγωγικές επενδύσεις στη χώρα που αποδίδουν το 3% του τζίρου τους στις τοπικές κοινωνίες. Είτε στους δήμους για να κάνουν έργα, είτε στην τσέπη των καταναλωτών των χωριών που φιλοξενούν αιολικά πάρκα. 3% του τζίρου σε μία τέτοια επένδυση εντάσεως κεφαλαίου πάει να πει ότι τουλάχιστον την πρώτη δεκαετία μπορεί να είσαι μέτοχος, να ισοδυναμεί με το να είσαι μέτοχος 30, 40 ή και παραπάνω %. Περί αυτού πρόκειται. Το 3% του τζίρου. Αυτό λοιπόν είναι σημαντικό όφελος, που παράγει δουλειές, έργα, μείωση λογαριασμών ρεύματος. Πέραν αυτού υπάρχουν τα  παρελκόμενα οφέλη οποιασδήποτε παραγωγικής επένδυσης. Θέσεις εργασίας, οικονομικός κύκλος στην τοπική αγορά. Αντισταθμιστικά και ανταποδοτικά έργα. Διότι όταν μια επιχείρηση είναι σε έναν τόπο, προφανώς ενδιαφέρεται για την καλή γειτονία με τον τόπο. Και έργα θα κάνει και χορηγίες θα κάνει, χωρίς να έχει νομική υποχρέωση, αλλά αυτό είναι σε αυτό που λέμε πλέον με τον μοντέρνο όρο, στα πλαίσια της εταιρικής, κοινωνικής ευθύνης. Αυτό είναι μία σχέση καλής γειτονίας. Εμείς τη λέγαμε τη δεκαετία του 90’.

ΝΦ: Θα μου επιτρέψετε τώρα τα ερωτήματα, όπως θα το μεταφέρω, δεν είναι ερωτήματα τα οποία τα ασπάζομαι, αλλά οφείλω να τα ρωτήσω. Απαντήστε μου το πρώτο, το απλό: ποιος είναι ο κύκλος ζωής των ανεμογεννητριών; Αυτοί οι τεράστιοι γίγαντες θα μένουνε για χρόνια και όταν κάποια στιγμή θα σταματήσουμε να τους χρησιμοποιούμε θα μένουν εκεί να μας στοιχειώνουν;

ΠΠ: Καταρχάς αυτή την στιγμή έχουμε ανεμογεννήτριες στην Ελλάδα που δουλεύουν 24-25 χρόνια πάρα πολύ καλά. Ο θεωρητικός χρόνος ζωής του σχεδιασμού ενός προϊόντος της ανεμογεννήτριας είναι 20 χρόνια.

ΝΦ: Και μετά; Και μετά τι τις κάνουμε;

ΠΠ: Μετά οι παλιές ανεμογεννήτριες που απεγκαθίστανται, στον ίδιο χωρο αντικαθίστανται, εγκαθίσανται δηλαδή νέες ανεμογεννήτριες, πολύ πιο λίγες στο πλήθος και με μεγαλύτερα γεωμετρικά χαρακτηριστικά, διότι αυτές είναι πιο μοντέρνες, είναι πιο φθηνές και παράγουν και πιο φθηνό ηλεκτρισμό, είναι πιο παραγωγικές. Για παράδειγμα, τα τελευταία τέσσερα χρόνια η ΔΕΗ που ήταν η παλαιότερη και μεγαλύτερη ενεργειακή επιχείρηση στην Ελλάδα και έκανε και τα πρώτα αιολικά πάρκα, αντικατέστησε 101 παλιές ανεμογεννήτριες σε όλα τα νησιά και έβαλε στη θέση τους 24 καινούργιες. Το δεύτερο, τα παλιά υλικά, η παλιά ανεμογεννήτρια. Το 90% της μάζας ανακυκλώνεται πλήρως και με αξία, διότι είναι υλικά που έχουν αξία. Μέταλλα, χάλυβας, χαλκός τα καλώδια, σίδηρος. Υπάρχει μία δευτερογενή αγορά ανακύκλωσης. Τα θεμέλια ξηλώνονται, όπως τα θεμέλια των οικοοδομών και των σπιτιών μας, τα διαχειριζόμαστε και τα ανακυκλώνουμε σύμφωνα με τη νομοθεσία Υπάρχουν οι εταιρείες που είναι διαπιστευμένες και έχουν την υποχρέωση να διαχειρίζονται και να ανακυκλώνουν όλα τα υλικά, οποιοδήποτε απόβλητο, όχι μόνο των ανεμογεννητριών, με τον σωστό τρόπο, παρέχουν τα αντίστοιχα πιστοποιητικά. Μία πρόκληση επιστημονική και τεχνική  είναι το πτερύγιο. Το πτερύγιο αποτελείται από κάποιου είδους σύνθετα υλικά τα οποία ναι μεν υπάρχουν τεχνικές ανακύκλωσης, αλλά είναι πιο κοστοβόρες και δεν παράγουν οικονομικά προϊόντα αξίας. Γίνεται πάρα πολλή έρευνα διεθνώς, όχι μόνο από την αιολική βιομηχανία, αλλά και από τους άλλους κλάδους για να ανακυκλωθούν αυτά. Μία πολύ ενδιαφέρουσα δευτερογενής χρήση των πτερυγίων είναι να κατασκευάσουμε έπιπλα, προϊόντα αστικού εξοπλισμού και εδώ στο γραφείο που είμαστε έχουμε τέτοια έπιπλα.

ΝΦ: Ναι, τα βλέπουμε κιόλας, βέβαια.

ΠΠ: Τραπέζια και παγκάκια. Η βασική τους διαχείριση, αυτών, του 10% της μάζας της ανεμογεννήτριας είναι ότι κόβονται σε ένα είδος και διοχετεύονται σε μεγάλες βιομηχανίες, στην τσιμεντοβιομηχανία όπου έχουνε και θερμογόνο δύναμη, αυτό το υλικό, καλύτερη από τη θερμογόνο δύναμη του ελληνικού λιγνίτη.

ΝΦ: Γιατί κορυφογραμμές; Κάθομαι στο μπαλκόνι και πίνω τον καφέ μου. Δε θέλω να βλέπω τις ανεμογεννήτριες. Γιατί εσείς επιλέγετε να είναι στο ανάγλυφο, εκεί που μπορώ να το δω εγώ από πολύ μακριά και όχι κάπου αλλού;

ΠΠ: Προφανώς όχι επειδή έχουμε κάποια διαστροφή. Είναι ένα τελείως φυσικό φαινόμενο. Ο άνεμος πρέπει να προσπίπτει πάνω στην ανεμογεννήτρια ομαλά. Αν πίσω από την ανεμογεννήτρια υπάρχει μία επιφάνεια ο άνεμος παίρνει τέτοια κλίση για να περάσει αυτή την επιφάνεια όπου πέφτει πάνω στην ανεμογεννήτρια υπό γωνία. Παράγει πάρα πολύ λιγότερη ενέργεια δημιουργώντας πάρα πολύ μεγαλύτερη φθορά. Δεν έχει νόημα να τοποθετηθεί μια ανεμογεννήτρια στην πλαγιά όταν η κατεύθυνση του ανέμου είναι τέτοια που βλέπει την πλαγιά από πίσω της. Πρέπει να είναι πανταχόθεν ελεύθερη.

ΝΦ: Διαβάζω από άρθρο που βρήκα, οι ανεμογεννήτριες λέγεται ότι βλάπτουν την υγεία, διότι προκαλούν υπόηχους και ηλεκτρομαγνητικές ακτινοβολίες. Βοηθήστε με λίγο, κάνουν θόρυβο αυτές οι ανεμογεννήτριες;

ΠΠ: Καταρχάς να πούμε για τους υπόηχους. Μάλλον να απαντήσω γρήγορα. Δεν κάνουν θόρυβους. Παρόλα αυτά, για πιο αναλυτικά, https://ask4wind.gr/ κεφάλαιο 4, επιπτώσεις στον άνθρωπο και το περιβάλλον, μύθος νούμερο 18, στο site μας ή στην έκδοσή μας. Οι υπόηχοι δεν προκαλούν καμία επίπτωση στον άνθρωπο ή στην αναπαραγωγική ικανότητα των θηλαστικών, διότι έχουμε ακούσει και αυτό. Οι ανεμογεννήτριες δεν είναι θορυβώδεις, δεν προκαλούν θόρυβο, δεν έχουν μηχανικούς  ήχους. Πρόκειται για έναν αεροδυναμικό, όταν το πτερύγιο κόβει τον αέρα δημιουργεί ένα αεροδυναμικό θόρυβο ο οποίος εξαλείφεται από οτν ίδιο τον θόρυβο του αέρα. Διότι η ανεμογεννήτρια δουλεύει όταν ήδη ο αέρας παράγει τον δικό του θόρυβο. Δεν υπάρχουν ακτινοβολίες. Υπάρχουν ηλεκτρομαγνητικά πεδία σαν αυτά που έχουμε σήμερα, που έχουμε δίπλα μας από το ρεύμα που κυκλοφορεί στους τοίχους των σπιτιών μας τα οποία είναι εντός των στάνταρτς. Το ρεύμα που έχουμε στα σπίτια μας, το ίδιο ρεύμα παράγει κι ανεμογεννήτρια.

ΝΦ: Οι νυχτερίδες και τα αποδημητικά και τα αρπακτικά, επίσης απειλούνται;

ΠΠ: Δεν απειλούνται, αν τηρούνται δύο βασικοί νόμοι της επιστήμης της νομοθεσίας. Πρώτον, η χωροθέτηση των ανεμογεννητριών πρέπει να γίνεται σύμφωνα με τη νομοθεσία και περιοχές που είναι ευαίσθητες να αποφεύγονται. Δεν θα μπει ένα αιολικό πάρκο δίπλα σε μία αποικία όρνιου. Το δεύτερο είναι ότι υπάρχουν πλέον τεχνολογίες οι οποίες προστατεύουν την ορνιθοπανίδα. Κυρίως αναφέρομαι σε ορνιθοραντάρ τα οποία παρακολουθούν τα ιπτάμενα αντικείμενα, τα αναγνωρίζουνε με αλγόριθμους τεχνητής νοημοσύνης και machine learning, καταλαβαίνουν ότι αυτό που έρχεται είναι ένα πουλί που πρέπει να προστατεύσουμε, δεν είναι ένα drone ή κάτι άλλο, εκπέμπουν ένα ηχητικό σήμα για το διώξουν και αν δεν το διώξουν και πλησιάσει ακόμα το πουλί που έχει αναγνωριστεί δίνουν ένα σήμα στην ανεμογεννήτρια να σταματήσει αυτόματα.

ΝΦ: Οι ανεμογεννήτριες διαβάζω, επηρεάζουν το υδατικό δυναμικό μιας περιοχής από τη γέννηση της βροχόπτωσης μέχρι τον εμπλουτισμό του υδροφόρου ορίζοντα. Και αυτό λέει, γιατί το μικροκλίμα και οι φτερωτές των ανεμογεννητριών διώχνουν την υγρασία, οπότε μειώνεται ο υετός και η χιονόπτωση. Εδώ έχουμε δημιουργήσει ουδέτερο περιβάλλον, αυτό μας λέει.

ΠΠ:  Επειδή πραγματικά αυτό είναι από τις πιο, έτσι fake θεωρίες, είναι από τις πιο δύσκολες να απαντηθούν σε ένα λεπτό. Το μόνο που μπορείς να πεις είναι, όχι δεν ισχύει τίποτα από όλα αυτά. Υπάρχουν άπειρα papers, έχει γίνει έγινε τρομερή έρευνα διεθνώς. Για τα σύννεφα, για τις βροχοπτώσεις. Δεν υπάρχει τίποτα από όλα αυτά.

ΝΦ: Ωραία, αν όλα αυτά που λέτε, πω εγώ ότι τα δέχομαι ότι είναι ακριβή, για ποιο λόγο οι κυβερνήσεις έφτιαξαν τα απάτητα βουνά; Για ποιο λόγο κρίνουν ότι κάποια βουνά πρέπει να είναι απάτητα από δραστηριότητες οι οποίες προφανώς κρίνουν ότι δεν είναι φιλικές; Υπονοώντας ότι και οι ανεμογεννήτριες δεν είναι φιλικές με τα συγκεκριμένα βουνά.

ΠΠ: Να απαντήσουμε με θετικό τρόπο σε αυτή την ερώτηση.

ΝΦ: Με τον τρόπο που θέλετε εσείς.

ΠΠ: Ένα κράτος και μία Πολιτεία οφείλει να προστατεύει περιοχές και τόπους οι οποίες έχουν κάποια ιδιαίτερη και σημαντική αξία. Πέραν της ηθικής υποχρέωσης που έχει το κράτος η οποία αυτή είναι και η ευρωπαϊκή νομοθεσία. Αυτό όμως, πρέπει να γίνεται μέσα από τις διαδικασίες και με ένα θεσμικό τρόπο. Υπάρχει θεσμικό πλαίσιο στην Ελλάδα, το ευρωπαϊκό, για το πώς αυτές οι περιοχές θα προστατεύονται. Θα οριοθετηθούν, θα γίνει μία ειδική περιβαλλοντική μελέτη, θα βγει ένα προεδρικό διάταγμα, θα είναι ένα σύνολο περιοχών, όπως η περιοχές Natura που θα προστατευθούν. H πρωτοβουλία των απάτητων βουνών αντικειμενικά είναι μια αποσπασματική πρωτοβουλία. Δεν εντάσσεται σε κανένα από τα υφιστάμενα θεσμικά πλαίσια, όχι μόνο τα εθνικά, ούτε τα ευρωπαϊκά. Από την άποψη αυτή, ως θεσμική πρωτοβουλία και μάλιστα από μία κυβέρνηση θεσμική, που λειτουργεί θεσμικά, είναι προβληματική. Δεύτερον, πάμε τώρα στην ουσία. Αν ένας τόπος είναι πάρα πολύ σημαντικός, το αν θα αποκλειστεί μια δραστηριότητα από αυτόν, όπως ένα αιολικό πάρκο, πρέπει να αξιολογηθεί συγκεκριμένα. Δηλαδή πράγματι μπορεί σε έναν τόπο να μην μπορεί να γίνει ένα αιολικό πάρκο με 50 ανεμογεννήτριες. Αλλά πιθανόν να μπορεί να γίνει με 10. Ή πιθανόν να μπορεί να γίνει ένα φωτοβολταϊκο. Ή πιθανόν μπορεί να γίνει με έναν άλλο σχεδιασμό, με κάποιους άλλους περιβαλλοντικούς όρους να γίνει. Αυτό που εμείς λέμε λοιπόν, και είναι πάγια αρχή μας είναι ότι μία επένδυση, ειδικά αιολικού πάρκου η οποία είναι κατεξοχήν φιλοπεριβαλλοντική επένδυση, πρέπει να απορρίπτεται μόνο αν αποδεικνύεται συγκεκριμένα ότι αυτή η επένδυση θα φέρει μία πιο σημαντική αρνητική επίπτωση σε ένα προστατευόμενο είδος μεγάλης αξίας. Η πρωτοβουλία «απάτητο βουνό» ή γενικά οι πρωτοβουλίες «ορίζω ζώνες αποκλεισμού» χωρίς να έχω εξετάσει συγκεκριμένα τα χαρακτηριστικά της επένδυσης είναι λάθος. Η ζώνη αποκλεισμού, το απάτητο βουνό είναι ένα εξαιρετικά επαχθές μέτρο. Ουσιαστικά τι λέει; Δεν σου επιτρέπω να υποβάλεις αίτηση και να υποβάλεις μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων και ειδική οικολογική αξιολόγηση και να μελετήσεις για να δεις αν μια επένδυση μπορεί να γίνει ή με ποιους όρους μπορεί να γίνει. Εκ των προτέρων δεν στο επιτρέπω καν  να δοκιμάσεις, δεν στο επιτρέπω καν να μελετήσεις. Αυτές οι αποφάσεις από ένα συγκροτημένο κράτος δεν μπορεί να είναι ορθολογικές.

ΝΦ: Έχετε καταλήξει για ποιο λόγο κάτι τόσο ωραίο, τόσο ωφέλιμο να προχωρούν οι επενδύσεις των εταιρειών επί της ουσίας στα κρυφά; Βλέπουμε για παράδειγμα, σχήματα εταιρειών οι οποίες είναι μονοπρόσωπες κι είναι μακρινές θυγατρικές μεγάλων εταιριών, υπονοώντας προφανώς ότι δε θέλουν να πάρουν την αρνητική δημοσιότητα. Για ποιο λόγο κάτι τόσο θετικό, κάτι τόσο ξεκάθαρο το οποίο επίσης απαντάει και πάνω σε ελλείμματα της ελληνικής κυβέρνησης θεσμικά, της ελληνικής πολιτείας -όπως για παράδειγμα η έλλειψη αναθεωρημένου ξεκάθαρου χωροταξικού- να γίνεται στα κρυφά;

ΠΠ: Είναι μία παράδοση αυτό, που έρχεται από τη δεκαετία του 90’ και του 2000, ακόμα, του 2010. Πάντοτε τότε που οι τράπεζες δεν πίστευαν σε αυτή την ιστορία υπήρχε το άγχος να χρηματοδοτήσουν εταιρεία έργου, ώστε να πάει κάτι κακά να μην θιγεί ο όμιλος. Ήταν όπως τα καράβια. Ο κάθε εφοπλιστής κάνει ένα μία εταιρεία το καράβι του. Εκεί οφείλεται αυτό. Επίσης, όταν ένας όμιλος αναπτύσσει 10-15 αιολικά πάρκα, δυστυχώς λόγω γραφειοκρατίας, δεν τρέχουν όλα με την ίδια ταχύτητα. Άρα πάει με διαφορετικές εταιρείες έργου, ώστε αυτό που θα ωριμάσει να το υλοποιήσει πρόσφατα. Εκ των υστέρων, αφού τα υλοποιεί πράγματι υπάρχει ένα consolidation και βλέπουμε τώρα να ενοποιούνται οι επιχειρήσεις σε επίπεδο ομίλου. Το χωροταξικό, καταρχάς να πούμε ότι χωροταξικό έχουμε στην Ελλάδα.

ΝΦ: Σωστά. Αναθεωρημένο δεν έχουμε.

ΠΠ: Σωστό. Υπάρχει το ειδικό χωροταξικό πλαίσιο από το 2008 το οποίο θα έλεγα και μάλιστα τότε ήταν και ένα αυστηρό χωροταξικό πλαίσιο και παραμένει. Αυτή την στιγμή υπάρχει μια διαδικασία επικαιροποίησης και αναθεώρησης. Αναθεώρηση πρέπει να γίνει, έχουν περάσει αρκετά χρόνια. Πρέπει να γίνει. Το ότι δεν έχει ολοκληρωθεί η αναθεώρηση, μας δημιουργεί ακριβώς τα προβλήματα από το ερώτημα που είπατε. Νομίζει ο κόσμος ότι δεν υπάρχει χωροταξικό. Κι όμως υπάρχει χωροταξικό το οποίο έχει κριθεί στο συμβούλιο της επικρατείας, έχει διαμορφωθεί μια ισχυρή νομολογία η οποία περιλαμβάνει ζώνες αποκλεισμού, αποστάσεις από σημεία ενδιαφέροντος, μεθοδολογίες αποτίμησης για τις ανεμογεννήτριες. Πράγματα που το 2008 ήταν και σε μεγάλο βαθμό πρωτοποριακά για την Ελλάδα. Δεν λέω ότι ήταν τέλεια. Ή ότι όλα τα κριτήρια και όλοι οι αλγόριθμοι ήταν σωστοί. Πάντως υπάρχει ένα κείμενο με το οποίο πορευόμαστε. Θέλει αναθεώρηση. Πιέζουμε κι εμείς το υπουργείο για να αναθεωρηθεί. Ακόμα και για επικοινωνιακούς λόγους, για να πάψει αυτό το επιχείρημα, να υπάρχουν πιο σαφείς κανόνες.  Οι πρώτοι που θέλουν σαφείς και καθαρούς κανόνες είναι οι επιχειρήσεις και ο επιστημονικός κλάδος. Διότι όταν υπάρχουν σαφείς και καθαροί κανόνες, εμείς θα κάνουμε λιγότερο κόπο.

ΝΦ: Οι τράπεζες δεν πίστευαν στο εγχείρημα των αιολικών;

ΠΠ: Την δεκαετία του 90’, όχι.

ΝΦ: Οι τράπεζες έδιναν δάνειο σε όποιον περνούσε απέξω. Έδιναν δάνειο για να πάρεις, όχι σπίτι, να πάρεις την οικοσκευή, να πας ταξίδι και να βγεις και το βράδυ να φας. Και δεν έδιναν δάνεια για αιολικά;

ΠΠ: Σας διαβεβαιώ ότι την δεκαετία του 90’ έδιναν δάνεια μόνο με προσωπικές εγγυήσεις και με ισχυρές επιχειρηματικές εγγυήσεις και με κόπο και όχι όλες τη δεκαετία οτυ 90’. Για να βάλω και το καπέλο του μικρού επιχειρηματία, η δική μου εταιρεία πήρε το πρώτο δάνειο τη δεκαετία του 90’ από τη Χίος bank.  Kαι με φιλιά κιόλας. Aυτό άλλαξε, άλλαξε και δεν θέλω να αδικήσω τις τράπεζες τη δεκαετία του 90’, διότι πράγματι τότε όλοι που ξεκινάγαμε σε αυτό τον κλάδο, δεν μπορούσαμε να προβλέψουμε αυτό που εξελίχθηκε, την εξέλιξη που υπήρξε. Αυτό άλλαξε και ο βασικός οδηγός, ο βασικός driver της αλλαγής ήταν η επιστήμη και η τεχνολογία. Διότι η τεχνολογία και επιστήμη απέδειξε ότι αυτό το πράγμα, οι ανεμογεννήτριες και δουλεύουν και παράγουν και είναι και οικονομικά αποδοτικές. Και έτσι έχουμε τώρα την πολυτέλεια, χάρη στην επιστήμη και την τεχνολογία να μπορούμε να απολαύσουμε πάρα πολύ φθηνή ενέργεια, πάρα πολύ φθηνό ηλεκτρισμό. Θυμηθείτε τι μας λέγανε πριν 10 χρόνια, πριν 5 χρόνια, «είστε ακριβοί, θέλετε επιδοτήσεις». Τίποτα από όλα αυτά δεν ισχύει. Μιλάμε για τον πιο φθηνό ηλεκτρισμό.

ΝΦ: Και φτάσαμε το 2022 η παραγωγή ρεύματος από συνολικά τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων των αιολικών, να είναι παραπάνω από την  παραγωγή ρεύματος από φυσικό αέριο, για παράδειγμα. Κάτι το οποίο μας φαινόταν, πριν από δύο χρόνια θα λέγαμε ότι είμαστε τρελοί αν το σκεφτόμασταν. Προφανώς και έχουνε γίνει άλματα. Η αλήθεια είναι ότι λόγω της κρίσης δεν καταφέραμε να απολαύσουμε τις χαμηλές τιμές. Και ξέρετε αυτό είναι ένα στοιχείο, το θέμα της τιμής -γιατί οι ανανεώσιμες πηγές, οι ΑΠΕ έχουνε συνδεθεί με την προσδοκία χαμηλότερων τιμών- είναι ένα στοιχείο το οποίο έχει δυσφημίσει την προσπάθεια.

ΠΠ: Πράγματι, έτσι είναι. Έτσι είναι και αυτή είναι η δυσκολία, γιατί είναι πάρα πολύ δύσκολο να εξηγήσεις στον καταναλωτή που πονάει και ίσως δεν είναι και εύλογο να του το πεις, να του το εξηγήσεις πρωτότυπο του εξηγήσεις ότι αν δεν είχαμε τα αιολικά πάρκα που έχουμε στην Ελλάδα, θα πόναγες ακόμα περισσότερο. Αυτό είναι πάρα πολύ δύσκολο. Παρόλα αυτά τα νούμερα είναι αμείλικτα. Τα αιολικά πάρκα που σήμερα δουλεύουν στην Ελλάδα, παράγουν ρεύμα με 94 ευρώ τις 1000 KWh. Tο τελευταίο εξάμηνο του ‘22 το κόστος του ρεύματος με το φυσικό αέριο ήταν πάνω από 350 ευρώ/MWh, από του λιγνίτη παραμένει σταθερό γύρω στα 200 ευρώ/MWh. Δηλαδή τη χρονιά που μας πέρασε, και να πω επίσης ότι τα νέα αιολικά πάρκα έχουν ακόμα πιο χαμηλό το κόστος, 55-57 ευρώ/MWh. Αυτό είναι επτά φορές πιο μικρό από το κόστος του φυσικού αερίου, το τελευταίο εξάμηνο του ’22, και τρεισίμιση φορές πιο μικρό από το κόστος λιγνίτηω το τελευταίο εξάμηνο του ’22. Αυτό τι είχε ως αποτέλεσμα; Είχε σαν αποτέλεσμα η βασική πηγή χρηματοδότησης των επιδοτήσεων που δίνει η κυβέρνηση στους καταναλωτές να είναι από τα αιολικά πάρκα. Διότι όταν η τιμή του χρηματιστηρίου εκτοξευόταν, είχαμε τις αστρονομικές τιμές όσο και ψηλή και να ήτανε ο παραγωγός του αιολικού πάρκου αμειβόταν στην χαμηλή σταθερή τιμή του. Ο καταναλωτής πλήρωνε λόγω της αυτόματης μεταφοράς στα τιμολόγιά του την υψηλή τιμή του χρηματιστηρίου, ο παραγωγός ΑΠΕ έπαιρνε τη χαμηλή τιμή. Αυτή τη διαφορά λοιπόν που ήταν πλεόνασμα στον ΑΠΕ πήγαινε στο ταμείο μετάβασης και επέστρεφε. Τα χρήματα λοιπόν, που επιστρέφουν από το ταμείο καταναλωτή στην συντριπτική τους πλειοψηφία προέρχονται από τα αιολικά πάρκα. Και λέω από τα αιολικά πάρκα και όχι γενικά τις ΑΠΕ, γιατί από τα αιολικά πάρκα προέρχονται. Διότι εδώ μιλάμε από τα υφιστάμενα αιολικά πάρκα τα οποία είναι φθηνά, 94 ευρώ/MWh. Διότι τα υφιστάμενα φωτοβολταϊκά δεν είναι φθηνά. Επειδή ο βασικός όγκος των φωτοβολταϊκών που λειτουργούν στην Ελλάδα έγινε το ’10-΄11-΄12 που ακόμα τότε αυτή η τεχνολογία ήταν ακριβή.

ΝΦ: Να δούμε λίγο το θεσμικό; Αυτή τη στιγμή θέλει να ξεκινήσει ένας επενδυτής ξένος-Έλληνας δεν έχει σημασία, να φτιάξει, έχει βρει το χώρο, πληροί τις προϋποθέσεις και είναι η πρώτη μέρα που ξεκινάει τώρα τη διαδικασία αδειοδότησης, χρηματοδότησης, ό,τι πρέπει να κάνει. Τι διάστημα χρειάζεται για να ολοκληρωθεί και να μπει σε λειτουργία, να μπει στο σύστημα;

ΠΠ: Να απαντήσουμε πάλι πραγματικά. Το 2022 μπήκανε 230mw αιολικών πάρκων στο σύστημα. Όλα αυτά τα αιολικά πάρκα ξεκίνησαν να αδειοδοτούνται και να αναπτύσσονται, δηλαδή βρέθηκαν στο σημείο που μόλις είπατε 10 και 12 χρόνια πριν. Άρα τα αιολικά πάρκα που συνδέθηκαν το ‘22 έκαναν πάνω από 10 χρόνια, συγγνώμη, βρέθηκαν 12 και 14 χρόνια πριν. Έκαναν 12 χρόνια για να αδειοδοτηθούν και να κατασκευαστούν. Σήμερα στην κατάσταση που βρίσκεται η αγορά και πιθανόν αυτός ο χρόνος να είναι άπειρος,  υπό την έννοια ότι είναι μία αίτηση για ένα νέο αιολικό πάρκο, έχει ελάχιστες πιθανότητες να ευδοκιμήσει κάποτε στο μέλλον. Διότι έχουμε ελλείψεις δικτύων, υπάρχουν πάρα πολλά έργα σε μια φάση ανάπτυξης μπροστά μας, οπότε προτιμώ να πω λοιπόν να απαντήσω στην ερώτησή σας με το πραγματικό γεγονός του ’22, παρά για το τι θα γίνει ένα αιολικό πάρκο που ξεκινάει τώρα.

ΝΦ: Για την περίπτωση των ΑΠΕ υπήρξε ειδική νομοθετική ρύθμιση μέσα στη χρονιά που μας πέρασε η οποία υποτίθεται ότι ήρθε για να απλοποιήσει τη διαδικασία.

ΠΠ: Οι νομοθετικές ρυθμίσεις ήταν θετικές και επιβοηθητικές. Δεύτερον, το μόνιμο πρόβλημα της Ελλάδας και της νομοθεσίας τα τελευταία 30 χρόνια είναι ο τρόπος που αυτή εφαρμόζεται και ερμηνεύεται από τις τοπικές υπηρεσίες. Θα πω μία σκέψη η οποία δεν είναι ώριμη στον κλάδο, αλλά προσωπικά με ταλανίζει. Η ΑΠΕ είναι μία Εθνική υπόθεση. Δεν μπορεί να αφήνεται η ερμηνεία της νομοθεσίας σε τοπικές αρχές, σε τοπικούς υπαλλήλους, σε τοπικές υπηρεσίες όσο καλή και να είναι. Ίσως θα έπρεπε να εξεταστεί, όχι η δημιουργία ενός one-stop shop, γιατί συνήθως το one-stop shop η εμπειρία έχει αποδείξει ότι είναι ένας γραμματοκομιστής έξω από τη διοίκηση. Να εξεταστεί η δημιουργία μιας δομής μέσα στη διοίκηση, μιας νέας δομής από τη διοίκηση την ίδια, ένα agency, όπως υπάρχει και στη Γερμανία που θα έχει αρμοδιότητες από τη νομοθεσία και δασικής νομοθεσίας και περιβαλλοντικής και πολεοδομικής και αγροτικής. Πιθανόν, μόνο το δίκτυο και Εθνική Άμυνα να είναι εκτός και εκεί πέρα να γίνεται η αδειοδότηση, κεντρικά. Είναι ένα μοντέλο Ολυμπιακών Αγώνων. Όταν η χώρα αποφάσισε να κάνει Ολυμπιακούς Αγώνες, έκανε Ολυμπιακούς Αγώνες. Ίσως έτσι θα έπρεπε να αντιμετωπίσουμε και τις ΑΠΕ.

ΝΦ: Διαβάζουμε παρόλα αυτά στο εθνικό σχέδιο για την ενέργεια και το κλίμα το οποίο δόθηκε στη δημοσιότητα και είδαμε ότι λίγο αρχίζουν σιγά-σιγά να το ξανασκέφτονται για τα χερσαία, όχι με καλό τρόπο. Φάνηκε ότι τα χερσαία αιολικά βάλαμε ένα στοπ στον προηγούμενο στόχο, όλες οι ΑΠΕ αυξήθηκαν οι στόχοι και στα χερσαία έμεινε περίπου ο ίδιος. Νιώθετε ότι αρχίζει σιγά-σιγά το πράγμα και έχει φτάσει σε ένα σημείο που θεωρούν οι κυβερνώντες ότι είναι το σημείο κορεσμού; Σταματάμε και πάμε αλλού;

ΠΠ: Καταρχάς από τότε που υπάρχουν εθνικά σχέδια ενέργειας στην Ελλάδα κανένα δεν έχει επιβεβαιωθεί στην πράξη, διότι όλα έχουνε μέσα ένα ισχυρό παράγοντα πολιτικής. Ευτυχώς, δεν έχει ανακοινωθεί ακόμα ΕΣΕΚ. Ανακοινώθηκε ένα σενάριο σε κάποιες διαφάνειες. Πράγματι για τα χερσαία αιολικά λέει το 2030 το σενάριο αυτό είναι 7GW και άλλα 2,7GW θαλάσσια. Εμείς προχθές ανακοινώσαμε την στατιστική μας και με βάση τα πραγματικά δεδομένα κάναμε και ένα projection για τα επόμενα τρία χρόνια, μία πρόβλεψη για τα επόμενα τρία χρόνια. Λοιπόν, με βάση τα έργα τα αιολικά πάρκα, τα χερσαία αιολικά που κατασκευάζονται σήμερα, που κατασκευάζονται, που είναι ανοιχτά εργοτάξια, και με βάση τα χερσαία αιολικά που είναι έτοιμα να ανοίξουν εργοστάσιο, δηλαδή σε φάση εργοτάξια, το 2026 θα έχουμε 6.000MW. H δυναμική της αγοράς δηλαδή έχει ήδη ξεπεράσει αυτό το σενάριο.

ΝΦ: Ποιο είναι το αποτύπωμα; Έχουνε νούμερα του κλάδου αυτή τη στιγμή και των επενδύσεων που έρχονται;

ΠΠ: Αυτή τη στιγμή λειτουργούν στην Ελλάδα 4,7GW χερσαίων αιολικών πάρκων. Αυτή τη στιγμή κατασκευάζονται 840MW αιολικών πάρκων και είναι έτοιμα να ξεκινήσουν τα εργοτάξιά τους άλλα 450 MW. Σε αυτά τα νούμερα που είπα πολλαπλασιάστε χονδρικώς ένα εκατομμύριο ευρώ το MW χονδρικά για να έχουμε την τάξη των επενδύσεων που γίνονται

ΝΦ: Μερικά δισεκατομμύρια. Μιλάμε για αρκετά δισεκατομμύρια. Θα ‘θελα να ακούσω την άποψή σας τώρα για τα θαλάσσια αιολικά. Καταλαβαίνω ότι είναι το μέλλον θεωρητικά. Τουλάχιστον επενδυτικά για το άμεσο μέλλον. Πώς βλέπετε να αναπτύσσονται; Δηλαδή βλέπουμε να δέχεται επενδυτές για παράδειγμα ο φορέας που έχει αναλάβει πλέον η ΕΔΕΗ. Υπάρχει αυτό το μεγάλο που λέγεται ζωηρό επενδυτικό ενδιαφέρον και πώς θα προχωρήσει;

ΠΠ: Καταρχάς τα θαλασσια αιολικά πάρκα τα πιστεύουμε πάρα πολύ, τα πιστεύω και προσωπικά, τα πιστεύουμε και ως ΕΛΕΤΑΕΝ. Πάρα πολύ μεγάλη καθαρή ισχύς. Η θάλασσα είναι πάρα πολύ μεγάλη. Που συνδέεται με τα καλώς εννοούμενα εθνικά συμφέροντα του τόπου. Τα θαλάσσια αιολικά πάρκα θα μπούν στο Αιγαίο, που έχουν πάρα πολύ μεγάλη εγχώρια προστιθέμενη αξία και κινητοποιούνε παραδοσιακούς κλάδους της Ελληνικής οικονομίας, όπως είναι η ναυπηγεία και η ναυτιλία. Και επίσης τα καλώδια που έχουμε μία από τις πιο ισχυρές εξαγωγικές βιομηχανίες καλωδίων στην Ελλάδα. Ξέρετε τα θαλάσσια αιολικά πάρκα θέλουν και ειδική τεχνολογία καλωδίων. Έχουμε εδώ ίσως τη no.1 ή no.2 παγκοσμίως τον όμιλο Βιοχάλκο σε αυτά τα καλώδια στην Ελλάδα. Άρα, είναι μία μεγάλη ευκαιρία. Οπότε είμαστε χαρούμενοι που υπάρχει ένα ειδικό νουμεράκι για τα MW που στοχεύουμε. Επίσης, είναι πάρα πολύ θετικό ότι αυτή η  δουλειά ανατέθηκε σε έναν οργανισμό. Είναι κοντά στην ιδέα που είπα πριν. Ένας οργανισμός μέσα στη διοίκηση θα τρέξει την ιστορία. Όχι πλήρως. Θα δούμε. Αλλά τουλάχιστον θα τρέξει.

ΝΦ: Είστε προετοιμασμένοι για να αντιμετωπίσετε αυτά που αντιμετωπίζετε στις χερσαίες εγκαταστάσεις; Δηλαδή, για παράδειγμα, τους κινδύνους για τα θαλασσοπούλια ενδεχομένως για τις τοπικές κοινωνίες των ανθρώπων που περιδιαβαίνουν με τα σκάφη τους τις περιοχές και μπορεί να ενοχληθούν;

ΠΠ: Προφανώς και είμαστε και μάλιστα θα έλεγα και το εξής: έχουμε την πολυτέλεια ως κράτος και ως κοινωνία και ως κλάδος να αξιοποιήσουμε την εμπειρία των χερσαίων αιολικών πάρκων σε τέτοια ζητήματα σχεδιασμού, αδειοδότησης, επίλυσης συγκρούσεων με την καλή έννοια. Επομένως είμαι σαφώς πιο αισιόδοξος με την ιστορία των θαλάσσιων αιολικών πάρκων. Θα έλεγα η μεγαλύτερη πρόκληση όμως, δεν θα είναι τόσο η αδειοδότηση στα θαλάσσια αιολικά πάρκα, η μεγαλύτερη πρόκληση θα είναι να μπορέσει η Ελλάδα να κάνει αυτή τη δουλειά με την μέγιστη εγχώρια προστιθέμενη αξία. Η Μεσόγειος πρέπει να τη δούμε σαν μία περιοχή που τα επόμενα 30 χρόνια θα γίνουν δισεκατομμύρια επενδύσεων σε πλωτά θαλάσσια αιολικά πάρκα. Δεν θα υπάρχουν πολλά ναυπηγεία που θα υπηρετήσουν αυτή την αγορά. Σε όλη τη Μεσόγειο. Δεν θα υπάρξουν πολλά ναυπηγεία που θα φτιάξουν τις ειδικές άγκυρες που χρειάζονται ή μηχανουργεία μεγάλα τεράστια. Άρα, θα πρέπει η Ελλάδα να επενδύσει και να φτιάξει μία εφοδιαστική αλυσίδα η οποία θα μπορεί να υπηρετήσει και σε επίπεδο καταστάσεων και σε επίπεδο συντήρησης και λειτουργίας θαλάσσια αιολικά πάρκα σε όλη την Μεσόγειο.

ΝΦ: Θα δούμε δηλαδή κάποια στιγμή το ρεύμα που παράγεται να είναι μόνο από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ενδεχομένως να έχουμε χώρους αποθήκευσης που δεν έχουμε, ενδεχομένως να μετατρέπεται αυτό σε πράσινο υδρογόνο και να μπει στους αγωγούς τους τωρινούς του φυσικού αερίου οι οποίοι φέτος και ειδικά και πέρυσι όσοι είχαν φυσικό αέριο στο σπίτι τους οι άνθρωποι ξαφνικά ανατράπηκε ο προϋπολογισμός τους; Όλα αυτά μπορεί να τα δούμε;

ΠΠ: Όλα αυτά μπορεί να τα δούμε και να σας πω κάτι; Τα βλέπουμε ήδη. Το 2022, 31 ώρες του χρόνου 100% της ζήτησης ηλεκτρισμού ήταν από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Δηλαδή ήδη με τα αιολικά πάρκα που αυτή τη στιγμή, όπως είπατε καλύπτουν περίπου το 50% συνολικά της ενέργειας ήδη έχουμε ώρες, 31 ώρες συγκεκριμένα που είναι όλα από πράσινο. Προφανώς θα αυξάνονται αυτές οι ώρες. Και είναι και ρεαλιστικό, διότι όπως σας είπα και προηγουμένως ότι με τα υπάρχοντα έργα που κατασκευάζονται, πάμε στα 6GW, με τα υπάρχοντα έργα όλων των ΑΠΕ και φωτοβολταϊκά, το 80% της ζήτησης ηλεκτρισμού από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι όχι κάτι ρεαλιστικό, πρέπει να θεωρείται βέβαιο. Θα αυτοκτονήσουμε ως κοινωνία και ως κράτος αν δεν το πετύχουμε.

ΝΦ: Ευχαριστώ θερμά, ευχαριστώ θερμά κύριε Παπασταματίου.

ΠΠ: Να ‘στε καλά, ευχαριστώ εγώ για τη συζήτηση.