Κακοκαιρία «Μπάρμπαρα»: Υποχρεώσεις επιχειρήσεων – εργοδοτών και δικαιώματα των εργαζομένων

Η «BARBARA» και οι χειρισμοί εκ μέρους των Υπουργείων δημιουργούν προβλήματα στις σχέσεις εργοδοτών και εργαζομένων ενδεικτικά η ισχυρή σύσταση για τηλεργασία και η απόφαση να παραμείνουν κλειστά τα καταστήματα στην βόρεια, βορειοανατολική αττική και βόρεια προάστια της Αθήνας, με πιθανόν ζημιωμένο τον συνήθη ύποπτο!!!

Ελπίζω με τις ΥΑ που πρέπει να εκδοθούν να διορθώσουν τις όχι σωστές ανακοινώσεις τους.

1.1.      Εισαγωγή

Σχετικά με τις χιονοπτώσεις της 5.2.2023 και της συνεχιζόμενης την 6.2.2023 και σε κάποιες περιοχές και μετά και σε ότι αφορά τα δικαιώματα και υποχρεώσεις εργαζομένων και εργοδοτών και για λόγους ενημερώσεις αυτών παραθέτουμε τα εξής:

1.2.      ΔΕΛΤΙΑ ΤΥΠΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΩΝ

1.2.1.  ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ την 5.2.2023, Ισχυρή σύσταση προς τις ιδιωτικές επιχειρήσεις για εφαρμογή τηλεργασίας όπου είναι εφικτό

Υπενθύμιση για τις υποχρεώσεις των επιχειρήσεων και τα δικαιώματα των εργαζομένων

Σε συνέχεια των ανακοινώσεων του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας και για όλες τις περιοχές όπου ισχύουν οι συστάσεις της, το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων αναφέρει τα ακόλουθα:

Στο πλαίσιο των μέτρων για την εξασφάλιση της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων από την κακοκαιρία «Μπάρμπαρα», το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών απευθύνει  ισχυρή σύσταση στις ιδιωτικές επιχειρήσεις να εφαρμόσουν τηλεργασία αύριο Δευτέρα 6 Φεβρουαρίου στο μέγιστο δυνατό βαθμό. [Βλέπε επισήμανση 1.3.1. στην συνέχεια].

Επιπροσθέτως, καθώς το φαινόμενο βρίσκεται σε εξέλιξη, το Υπουργείο  υπενθυμίζει την υποχρέωση των εργοδοτών να λαμβάνουν μέτρα για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων τους και να μεριμνούν ώστε -με βάση την κείμενη νομοθεσία- να μην θέτουν σε κίνδυνο τους εργαζόμενους τους κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους. Στην προκειμένη περίπτωση οφείλουν να λάβουν ιδιαίτερη μέριμνα για όσους εργαζόμενους απασχολούνται σε εξωτερικούς χώρους.

Οι όποιες καταγγελίες γίνουν στην Επιθεώρηση Εργασίας για την παραβίαση των μέτρων ασφάλειας και υγείας των εργαζομένων θα εξετάζονται αμέσως με την απαιτούμενη προσοχή και αυστηρότητα. [Βλέπε επισήμανση 1.3.2. στην συνέχεια].

Υπενθυμίζεται επίσης ότι σε περιπτώσεις, όπως η τωρινή κακοκαιρία, εφαρμόζονται παγίως τα ακόλουθα:

1. Όταν η επιχείρηση λειτουργεί κανονικά και κάποιος εργαζόμενος δεν κατορθώσει να μεταβεί στην εργασία του, παρά την καταβληθείσα από μέρους του προσπάθεια, λόγω ανωτέρας βίας, του οφείλεται ο μισθός της ημέρας εκείνης.
2. Εφόσον επιχειρήσεις απασχολούν εργαζομένους σε εξωτερικές θέσεις εργασίας, αυτές πρέπει να διευθετούνται κατά τέτοιο τρόπο ώστε οι εργαζόμενοι να προστατεύονται από τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες και να λαμβάνονται τα απαραίτητα μέτρα πρόληψης και προστασίας στην περίπτωση εργαζομένων που ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου (π.χ. καρδιοπαθείς).
3. Στην περίπτωση τεχνικών και οικοδομικών έργων, καθώς και των εργασιών στα λιμάνια, οι εργασίες  διακόπτονται όταν παρεμποδίζονται άμεσα από τις καιρικές συνθήκες και επαναλαμβάνονται μετά την αποκατάσταση ασφαλών συνθηκών εργασίας. Σε κάθε περίπτωση, απαγορεύεται η  εγκατάσταση ή χρήση ανυψωτικών μηχανημάτων σε καιρικές συνθήκες που είναι δυνατό να θέσουν σε κίνδυνο την ευστάθειά τους, ενώ πρέπει να επανελέγχονται από τον επιβλέποντα μηχανικό αντιστηρίξεις, εκσκαφές κ.λπ. πριν από την επανάληψη εργασιών που διακόπηκαν λόγω παγετού.
4. Τέλος, όσον αφορά στις επιχειρήσεις-εργοδότες (συμπεριλαμβανομένων των ψηφιακών πλατφορμών), που απασχολούν εργαζόμενους διανομείς, τόσο στο χώρο της εστίασης όσο και σε άλλες δραστηριότητες μεταφορών/διανομής αντικειμένων με δίτροχα οχήματα, τονίζεται ότι  οι εργοδότες οφείλουν αν δεν το έχουν ήδη κάνει, να εφοδιάσουν άμεσα τους διανομείς με τον κατάλληλο εξοπλισμό προστασίας (κράνος, γάντια, αδιάβροχή στολή προστασίας κλπ.) Πέραν της παροχής του αναγκαίου εξοπλισμού ατομικής προστασίας, οι εργοδότες οφείλουν επίσης, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις, να προβούν και στην άμεση παύση εργασιών σε περίπτωση επικράτησης ακραίων καιρικών συνθηκών (χιονόπτωση, παγετός),  καθώς προέχει η προστασία των εργαζομένων διανομέων.

Ειδικά για τις περιοχές της βόρεια και βορειοανατολική Αττικής οι παραπάνω συστάσεις ισχύουν σε συνδυασμό με τις ανακοινώσεις του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων.

1.1.2.  Γενική Γραμματεία Εμπορίου και Προστασίας του Καταναλωτή του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων. Κλειστά τα εμπορικά καταστήματα στη βόρεια και βορειοανατολική Αττική

Κλειστά τα εμπορικά καταστήματα στη βόρεια και βορειοανατολική Αττική αύριο, Δευτέρα 6 Φεβρουαρίου, λόγω των ισχυρών χιονοπτώσεων που αναμένονται

Αθήνα, 05/02/2023

Η Γενική Γραμματεία Εμπορίου και Προστασίας του Καταναλωτή του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων ενημερώνει το καταναλωτικό κοινό ότι, σε ολόκληρη τη βόρεια και βορειοανατολική Αττική, συμπεριλαμβανόμενων των βορείων προαστίων της Αθήνας,  τα εμπορικά καταστήματα θα παραμείνουν κλειστά τη Δευτέρα 6 Φεβρουαρίου 2023, λόγω των ισχυρών χιονοπτώσεων που αναμένονται. [Βλέπε επισήμανση 1.3.3.  στην συνέχεια].

Αποκλειστικά για την εξυπηρέτηση άμεσων και επειγουσών αναγκών του καταναλωτικού κοινού κατ’ εξαίρεση θα μπορούν να λειτουργούν μέχρι ώρα 18.00 της Δευτέρας 6 Φεβρουαρίου 2023:

• τα φαρμακεία,
• τα καταστήματα τροφίμων και supermarket,
• τα πρατήρια καυσίμων και
• τα καταστήματα πώλησης εργαλείων και αλυσίδων χιονιού για τα οχήματα.

Παράλληλα, απαγορεύεται από ώρα 18.00 της Δευτέρας 6 Φεβρουαρίου 2023 η μεταφορά και η πώληση αγαθών μέσω υπηρεσιών delivery ή courier, στις ίδιες περιοχές.

Παρακαλούνται οι πολίτες να προσέρχονται στα καταστήματα που θα παραμείνουν κατ’ εξαίρεση ανοικτά με ιδιαίτερη προσοχή και μόνο αν είναι απολύτως αναγκαίο.

• Δυσχέρειες κυκλοφορίας και Αμοιβή Εργασίας

Με την ευκαιρία -λόγω του φαινομένου «BARBARA» συνεπεία της οποίου αν είναι αδύνατη η προσέλευση στην εργασία, σας ενημερώνουμε τι ισχύει για την αμοιβή των εργαζομένων σε περίπτωση μη προσέλευσης στην εργασία.

• ΑΣΥΝΗΘΗΣ ΚΑΚΟΚΑΙΡΙΑ – ΧΙΟΝΟΠΤΩΣΕΙΣ

Για το θέμα της ασυνήθους κακοκαιρίας έχουμε τα παρακάτω:

1. Κατά τη διάταξη του πρώτου εδαφίου του άρθρου 656 του Α.Κ., «αν ο εργοδότης έγινε υπερήμερος ως προς την αποδοχή της εργασίας ή αν η αποδοχή της εργασίας είναι αδύνατη από λόγους που αφορούν και δεν οφείλονται σε ανώτερη βία, ο εργαζόμενος έχει δικαίωμα να απαιτήσει το μισθό, χωρίς να είναι υποχρεωμένος να παράσχει την εργασία σε άλλο χρόνο».
2. Εξ αντιδιαστολής των ανωτέρω καθιερώνεται ο κανόνας ότι, αν ο εργοδότης εμποδίζεται προσωρινώς ή οριστικώς να δεχθεί την παροχή (εν προκειμένω την εργασία), από λόγους οφειλόμενους σε ανώτερη βία, αυτός δεν καθίσταται υπερήμερος περί την αποδοχή της προσφερόμενης εργασίας και κατ’ ακολουθίαν απαλλάσσεται από την υποχρέωση προς καταβολή του μισθού σύμφωνα προς τον προσφέροντα την εργασία του μισθωτό.

• Ανώτερη βία, προς εφαρμογή της διάταξης του πρώτου εδαφίου του άρθρου 656 του Α.Κ. υπάρχει, όταν η αποδοχή της εργασίας από τον εργοδότη εμποδίζεται προσωρινώς ή οριστικώς από τυχερό απρόβλεπτο γεγονός, το οποίο ήταν αδύνατο να αποτραπεί και αν ακόμα κατεβάλετο το ανώτατο δυνατό μέτρο επιμέλειας, σύνεσης και πρόνοιας (Αρείου Πάγου: 637/50, 151/51, 16/54, 314/54, 170/57, 677/74,0525/78, 635/78, 1043/80, 1738/80, 1340/79, 680/81, Εφ. :Αθηνών 2984/89, Εφ. Θεσσαλονίκης 1775/94 κλπ.).

Επί σχετικών καταστάσεων τα δικαστήρια έχουν κρίνει ότι:

• «ο εργοδότης δεν οφείλει το ημερομίσθιο των εργαζομένων που δεν μπόρεσαν να φθάσουν στην εργασία τους για να εργασθούν μόνο εάν και ο ίδιος ο εργοδότης κωλύθηκε να λειτουργήσει την επιχείρησή του», αντίθετα
• Ο εργοδότης οφείλει το ημερομίσθιο των εργαζομένων που, με βάση την καλή πίστη, δεν μπόρεσαν να φθάσουν στην εργασία τους για να εργασθούν εάν ο εργοδότης λειτούργησε την επιχείρησή του, σύμφωνα με τα άρθρα 657, 656 και 380 του Α.Κ.

Σχετικά Α.Π. 677/74, 476/77 Α.Π. 1340/79 κλπ.

1.3.   Επισημάνσεις

1.3.1.  Ισχυρή σύσταση στις ιδιωτικές επιχειρήσεις να εφαρμόσουν τηλεργασία την Δευτέρα 6 Φεβρουαρίου στο μέγιστο δυνατό βαθμό

Το μέτρο αυτό, κατά την γνώμη μας είναι καλό πλην όμως το ίδιο το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων το έχει φαλκιδεύσει, νομοθετικά αφού προβλέπει την μονομερή επιβολή εκ μέρους του εργοδότη μόνο για λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας και για όσο χρόνο διαρκεί η ανάγκη αυτή, όπως πχ με τον ιό covid -19.

Αυτό σημαίνει ότι για να εφαρμοστεί το σύστημα της τηλεργασίας, σε κάθε άλλη περίπτωση, πλην της προστασίας της δημόσιας υγείας, απαιτείται συναίνεση των μερών ήτοι εργοδότη και εργαζόμενου, πράγμα που δύσκολα μπορεί να επιτευχθεί παρά μόνο με ανταλλαγή γραπτών μηνυμάτων και να έχει ολοκληρωθεί πριν το δηλωθέν, στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ, ωράριο και να έχει υποβληθεί ή σχετική δήλωση ψηφιακής οργάνωσης του χρόνου εργασίας με την εν λόγω μεταβολή και με πρόνοια της διάρκειας του φαινομένου και των δυσχερειών κίνησης.

1.3.2.  Εξέταση από ΣΕΠΕ καταγγελιών για παραβίαση μέτρων υγείας και ασφάλειας εργαζομένων

Στο σημείο αυτό, τονίζουμε ότι, οι έλεγχοι του ΣΕΠΕ δεν έπρεπε να διενεργούνται μόνο ύστερα από καταγγελίες αλλά οργανωμένα και σε συνδυασμό φυσικά με τις καταγγελίες και όχι μόνο για θέματα υγείας και ασφάλειας στην εργασία αλλά και της κοινωνικής επιθεώρησης εργασίας.

1.3.3.  Τα εμπορικά καταστήματα – βόρεια και βορειοανατολική Αττική, συμπεριλαμβανόμενων των βορείων προαστίων της Αθήνας – θα παραμείνουν κλειστά τη Δευτέρα 6 Φεβρουαρίου 2023

Όπως ήδη τονίστηκε (1.2.) οι χιονοπτώσεις όταν είναι ασυνήθους μορφής και εντάσεως μπορεί να θεωρηθούν ως γεγονός ανωτέρας βίας, γεγονός δηλαδή του οποίου οι συνέπειες δεν θα μπορούσαν να προβλεφθούν και να αποτραπούν ακόμη και δια μέτρων άκρας επιμέλειας και συναινέσεως, για τα συγκεκριμένα καταστήματα είναι, χωρίς εξέταση των όσων αναφέρθηκαν στην 1.2., περίπτωση ανωτέρας βίας καθότι είναι κλειστά με εντολή δημόσιας αρχής δηλαδή της Γενική Γραμματείας Εμπορίου και Προστασίας του Καταναλωτή.

Αυτή η απόφαση νομιμοποιεί τους εργοδότες να μην καταβάλουν τις αποδοχές για την ημέρα αυτή στους εργαζόμενους.

* Παλαιολόγος Ι. Λιάζος Οικονομολόγος, Σύμβουλος Εργασιακών και Ασφαλιστικών