Η Κίνα και η Αμερική είναι εγκλωβισμένες σε μια καταστροφική συνεξάρτηση

Ποια είναι η καλύτερη γλώσσα μέσω της οποίας μπορείτε να κατανοήσετε τα περίπλοκα γεγονότα του κόσμου σήμερα; Είναι η οικονομική; Η πολιτική; Η πολιτιστική; Έχω αρχίσει να σκέφτομαι ότι μπορεί να είναι η ψυχολογική.

Οι ψυχολόγοι (τουλάχιστον πολλοί από αυτούς που γνωρίζω) τείνουν να χωρίζουν τον κόσμο σε δύο τύπους προσωπικοτήτων: παρανοϊκούς, που λειτουργούν σαν να παίζουν πάντα ένα παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος και καταθλιπτικούς, που είναι πιο πρόθυμοι να αγκαλιάσουν την απαισιοδοξία (και άρα τη θλίψη).

Ακριβώς όπως οι άνθρωποι μπορούν να κλίνουν προς οποιονδήποτε από αυτούς τους πόλους προσωπικότητας, έτσι μπορούν και τα κράτη.

Η ναζιστική Γερμανία ήταν παρανοϊκή, όπως είναι σήμερα η Ρωσία. Τα Σκανδιναβικά σοσιαλδημοκρατικά κράτη είναι καταθλιπτικά. Το ίδιο και η ΕΕ, στα καλύτερά της.

Τα πρόσφατα παγκόσμια γεγονότα, από το Brexit και την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ μέχρι τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία ή την οικονομική αποσύνδεση, μπορούν επίσης να προβληθούν μέσα από ψυχολογικό πρίσμα.

Όπως έχει πει ο συμπεριφορικός οικονομολόγος Robert Shiller στο έργο του για τα αφηγηματικά οικονομικά, τέτοια γεγονότα καθοδηγούνται από «την επικράτηση και τη ζωντάνια ορισμένων ιστοριών, όχι από την καθαρά οικονομική ανατροφοδότηση ή πολλαπλασιαστές που οι οικονομολόγοι αγαπούν να μοντελοποιούν».

Τέτοιες ιστορίες μπορεί να είναι υποκειμενικές, αλλά τα αποτελέσματα είναι αληθινά. Το έργο του Σίλερ διερευνά πώς γεγονότα όπως η διόρθωση της αγοράς το 1920-21, η πιο έντονη στην ιστορία, οδηγήθηκαν τόσο από ανησυχητικές αφηγήσεις σχετικά με την άνοδο του κομμουνισμού, τη γρίπη και τις φυλετικές εξεγέρσεις όσο και από την εσφαλμένη πολιτική επιτοκίων. Οι ιστορίες έχουν αντίκτυπο στην ψυχολογία μας και αυτή η ψυχολογία αλλάζει τον κόσμο.

Πουθενά δεν είναι πιο αληθινό αυτό σήμερα όσο στη σχέση ΗΠΑ-Κίνας.

Στο πρόσφατο βιβλίο του «Accidental Conflict», ο πρώην επικεφαλής της Morgan Stanley Asia και καθηγητής του Yale, Στίβεν Ρόουτς, εφαρμόζει έναν ψυχολογικό φακό στην αυξανόμενη ένταση μεταξύ των δύο χωρών.

Αυτό κορυφώθηκε με την ακύρωση του διπλωματικού ταξιδιού του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Antony Blinken στο Πεκίνο μετά την ανακάλυψη ενός κινεζικού αερόστατου να ίπταται στον εναέριο χώρο των ΗΠΑ.

Ο Ρόουτς παρομοιάζει την αντίδραση, καθώς και τη γενική όξυνση των διπλωματικών εντάσεων μεταξύ των δύο χωρών τα τελευταία χρόνια, με εκείνη ενός ανασφαλούς ζευγαριού που βρίσκεται βαθιά στη φάση της σύγκρουσης της συνεξάρτησης.

Το ζευγάρι, στην προκειμένη περίπτωση η Κίνα και οι ΗΠΑ, χρειάζονται ο ένας τον άλλον για λόγους που δεν τους αρέσει να εκφράζουν.

«Μια οικονομία των ΗΠΑ με μικρή εξοικονόμηση δεν έχει κάποια αίσθηση οικονομικού εαυτού», γράφει ο Ρόουτς, και ανησυχεί για τους αναπτυξιακούς στόχους της Κίνας, που περιλαμβάνουν τη χρήση των δικών της πλεονασματικών αποταμιεύσεων με τρόπους που μπορεί να απομακρύνουν το κεφάλαιο από το δολάριο.

Εν τω μεταξύ, η «Κίνα, που δεν έχει τη δική της εσωτερική υποστήριξη για ανάπτυξη που καθοδηγείται από τους καταναλωτές» αισθάνεται ότι απειλείται από τους αμερικανικούς δασμούς.

Εχει δίκιο. Ενώ οι πολιτικοί των ΗΠΑ και στις δύο πλευρές του διαδρόμου αρέσκονται να κατηγορούν την Κίνα για την «κλοπή» θέσεων εργασίας, ήταν επιλογή της ίδιας της Αμερικής να οικοδομήσει μια οικονομία βασισμένη περισσότερο στον πληθωρισμό των περιουσιακών στοιχείων παρά στην αύξηση του εισοδήματος. Το ξένο κεφάλαιο βοήθησε να καταστεί δυνατή αυτή η σπατάλη.

Το χρέος των ΗΠΑ σε σχέση με το ΑΕΠ έχει αυξηθεί κατά 95% από το 2000 και τώρα είναι υψηλότερο από ό,τι πριν από την οικονομική κρίση.

Το δημόσιο χρέος αυξήθηκε κατά 0,7 φορές το ΑΕΠ, κυρίως ως αποτέλεσμα αυτής της κρίσης και στη συνέχεια της πανδημίας της Covid-19.

Το χρέος των νοικοκυριών και το χρέος του χρηματοπιστωτικού τομέα έχουν μειωθεί από τα υψηλότερα επίπεδα πριν από το 2008, αλλά εξακολουθούν να είναι υψηλότερα από ό,τι πριν από το 2000, σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Ινστιτούτου McKinsey. Όλα αυτά θα ήταν πολύ λιγότερο βιώσιμα αν η Κίνα σταματούσε να αγοράζει χρέος των ΗΠΑ.

Η Κίνα, εν τω μεταξύ, μπορεί να κουνάει το δάχτυλο στις ΗΠΑ για εμπορικούς πολέμους, αλλά έχει ακολουθήσει εδώ και χρόνια μια μερκαντιλιστική οικονομική πολιτική και δεν έχει ακόμη αποδείξει ότι μπορεί να εμπνεύσει αρκετή εγχώρια πολιτική εμπιστοσύνη ώστε να κάνει τους ανθρώπους να αποχωριστούν τα αποθέματα μετρητών τους, ή αντιμετώπιση των διαρθρωτικών προβλημάτων της υπερβολικής μόχλευσης, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για ακίνητα. Εάν ισχύει το σημερινό παράδειγμα, η Κίνα θα γεράσει πριν γίνει πλούσια. Το πρόβλημα με αυτήν την οικονομική συνεξάρτηση, λέει ο Ρόουτς, είναι ότι είναι εγγενώς αντιδραστική.

«Η παραμικρή αναστάτωση ενισχύεται, κινδυνεύοντας με αντίποινα και μια προοδευτική αποκάλυψη. Το αερόστατο της Κίνας πυροδοτεί μια διπλωματική απάντηση από τον Blinken που θυμίζει εντυπωσιακά τις ενέργειες ψυχρού πολέμου 1.0 το 1960, όταν η ΕΣΣΔ κατέρριψε το κατασκοπευτικό μας αεροπλάνο U-2. Αυτό, φυσικά, εισήγαγε την πιο επικίνδυνη φράση του πρώτου ψυχρού πολέμου, με αποκορύφωμα την κρίση των κουβανικών πυραύλων», λέει.

«Δεν υπάρχει εμπιστοσύνη σε μια συγκρουόμενη συνεξάρτηση, γεγονός που καθιστά δύσκολο να ενωθούν ξανά τα κομμάτια μιας κάποτε υγιούς σχέσης. Αυτό αφήνει τη συγκρουόμενη συνεξάρτηση υπερ-ευάλωτη στα σημεία ανάφλεξης».

Με τον πρόεδρο της Βουλής των Αντιπροσώπων Kevin McCarthy να κατευθύνεται σύντομα στην Ταϊβάν, θα μπορούσε κανείς να αναρωτηθεί αν αυτό το νησιωτικό έθνος θα είναι η επόμενη Κούβα. Λοιπόν, πώς απομακρύνονται και οι δύο πλευρές από ένα τόσο καταστροφικό αποτέλεσμα; Κάνοντας αυτό που θα συμβούλευε οποιοσδήποτε καλός θεραπευτής — χρησιμοποιώντας δηλώσεις αρχίζοντας με «εγώ».

Οι αμερικανοί υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πρέπει να παραδεχθούν ότι το χρέος έχει σημασία και οι ΗΠΑ πρέπει τελικά να αρχίσουν να ζουν με τις δυνατότητές τους, να αποταμιεύουν περισσότερα και να χρησιμοποιούν αυτές τις αποταμιεύσεις για να χρηματοδοτήσουν πράγματα που τροφοδοτούν την πραγματική ανάπτυξη – υποδομές, εκπαίδευση και βασική Ερευνα και Τεχνολογία— αντί για το οικονομικό είδος.

Αυτός ο Λευκός Οίκος έχει κάνει μια καλή αρχή με το American Rescue Plan και το Chips Act, αλλά θα χρειαστούν χρόνια, αν όχι δεκαετίες, για να καλυφθεί το χάσμα της επένδυσης Main Street στην Αμερική. Η Κίνα, από την πλευρά της, πρέπει να αντιμετωπίσει πώς και γιατί έχασε την εμπιστοσύνη του κόσμου. Από τα lockdown μέχρι τις πολιτικές επιθέσεις στον ιδιωτικό τομέα και τον καπιταλισμό επιτήρησης, υπάρχει λόγος που οι Κινέζοι καταναλωτές εξακολουθούν να κρατούν τόσα πολλά μετρητά κάτω από τα στρώματά τους. Δεν χρειάζεσαι μπαλόνι για να δεις ότι δεν φταίει η Αμερική. Από τα lockdown μέχρι τις πολιτικές επιθέσεις στον ιδιωτικό τομέα και τον καπιταλισμό επιτήρησης, υπάρχει λόγος που οι Κινέζοι καταναλωτές εξακολουθούν να κρατούν τόσα πολλά μετρητά κάτω από τα στρώματά τους. Δεν χρειάζεσαι μπαλόνι για να δεις ότι δεν φταίει η Αμερική. Από τα lockdown μέχρι τις πολιτικές επιθέσεις στον ιδιωτικό τομέα και τον καπιταλισμό επιτήρησης, υπάρχει λόγος που οι Κινέζοι καταναλωτές εξακολουθούν να κρατούν τόσα πολλά μετρητά κάτω από τα στρώματά τους. Δεν χρειάζεσαι μπαλόνι για να δεις ότι δεν φταίει η Αμερική.