Τουρκία σεισμός: Το τεράστιο κόστος και η «εμβληματική αμνηστία» στις κακοτεχνίες

Με την Τουρκία να θρηνεί περισσότερους από 40.000 νεκρούς, ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δέχεται έντονη κριτική για το σαρωτικό πρόγραμμα αμνηστίας, με το οποίο δόθηκε τότε «συγχωροχάρτι» σε εργολάβους και κατασκευαστές για εκατομμύρια κτήρια σε όλη τη χώρα, «τακτοποιώντας» κακές κατασκευαστικές πρακτικές.

Τότε, μέσα σε 18 μήνες, η κυβέρνηση του Ερντογάν ενέκρινε 7,4 εκατομμύρια αιτήσεις, παραχωρώντας νομικό καθεστώς σε κτήρια που είχαν παραβιάσει τους οικοδομικούς κώδικες και τους κανόνες ασφαλείας. Και μάλιστα, δημοσιεύματα του τουρκικού Τύπου γράφουν ότι ο Ερντογάν σχεδίαζε να να εκδώσει νέα αμνηστία για την οικοδόμηση πριν από τις εκλογές του προσεχούς Μαΐου…

SOS από τους μηχανικούς

Δεν είναι τυχαίο ότι πριν από μόλις τέσσερα χρόνια ο πρόεδρος του Επιμελητηρίου των πολιτικών μηχανικών της Τουρκίας Cemal Gökçe προειδοποιούσε ότι ο νόμος ο οποίος έναντι καταβολής χρηματικού αντιτίμου χορηγούσε «αμνηστία» για σοβαρότατες παραβιάσεις των οικοδομικών και αντισεισμικών κανονισμών «θα σημάνει τη μετατροπή των πόλεών μας, ιδίως της Κωνσταντινούπολης, σε νεκροταφεία και θα έχει ως αποτέλεσμα μέσα από τα σπίτια μας να ξεφυτρώνουν φέρετρα».

Σεισμός – Τουρκία: Το «πάρτι» των κατασκευαστικών, οι νομιμοποιήσεις αυθαιρέτων και οι προειδοποιήσεις

Μάλιστα, σε περιοδεία του στο Καχραμάν Μαράς, στην Μαλάτια, και στο Χατάι (Αλεξανδρέττα), στις πόλεις δηλαδή που ισοπέδωσε ο σεισμός, ο Ερντογάν έλεγε: «Έχουμε λύσει τα προβλήματα 144.556 πολιτών με την (οικοδομική) αμνηστία».

2019 video of Erdoğan praising zoning amnesty in quake-hit province goes viral

— Duvar English (@DuvarEnglish) February 12, 2023

Τουρκία: Μετά τον σεισμό, οι συλλήψεις – Στη φυλακή για αναρτήσεις στο twitter

Περισσότεροι από 10 εκατομμύρια άνθρωποι υπέβαλαν αίτηση, αποφέροντας στο κράτος πάνω από 4 δισεκατομμύρια δολάρια σε φόρους ακίνητης περιουσίας και τέλη εγγραφής.

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, περισσότερα από τα μισά από τα 13 εκατομμύρια κτήρια της Τουρκίας παραβίαζαν – και παραβιάζουν- τους κανονισμούς, καθιστώντας την αμνηστία δημοφιλή μεταξύ των ιδιοκτητών ακινήτων, καθώς και μια προσοδοφόρα πηγή κρατικών εσόδων.

Ο Pelin Pınar Giritlioğlu, επικεφαλής του τμήματος Κωνσταντινούπολης της Ένωσης Επιμελητηρίων Τούρκων Μηχανικών και του Επιμελητηρίου Αρχιτεκτόνων Πολεοδόμων, εκτιμά ότι στις πληγείσες από τον σεισμό περιοχές έως και 75.000 κτήρια είχαν λάβει «αμνηστία» για κατασκευαστικά προβλήματα, ενώ – σύμφωνα με το BBC – λίγες μόλις ημέρες πριν την καταστροφή τουρκικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι ένα ακόμη σχέδιο νόμου που θα χορηγούσε αμνηστία για πολεοδομικές παραβάσεις ανέμενε την έγκριση του κοινοβουλίου. Σύμφωνα δε με τον Guardian, η νομιμοποίηση κτηρίων με κακοτεχνίες απέφερε στο τουρκικό κράτος έσοδα περίπου 3 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Το τεράστιο κόστος

Οι καταστροφικοί σεισμοί της 6ης Φεβρουαρίου, ανέδειξαν με τον πιο επώδυνο τρόπο τις επιπτώσεις της αμνηστίας, καθώς εκατοντάδες κτήρια κατέρρευσαν και το κόστος είναι τεράστιο:

Σύμφωνα με την Extreme Event Solutions της Verisk (πρώην AIR Worldwide), οι οικονομικές απώλειες (υλικές ζημιές) από τους σεισμούς της 6ης Φεβρουαρίου πιθανότατα θα υπερβούν τα 20 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ, ενώ οι ασφαλισμένες ζημίες πιθανότατα θα είναι περισσότερες από 1 δισεκατομμύριο δολάρια,

Σεισμός στην Τουρκία: Ο Ερντογάν παλεύει για την πολιτική του επιβίωση – 4 υποσχέσεις πάνω από τα συντρίμμια

«Αυτοί οι καταστροφικοί σεισμοί προκάλεσαν όχι μόνο εκτεταμένες φυσικές ζημιές, αλλά και τραγικές απώλειες ζωών στην Τουρκία και τη Συρία», δήλωσε ο Μπιλ Τσέρνεϊ, ανώτερος στέλεχψος της Verisk.

«Η σημαντική διαφορά μεταξύ ασφαλισμένων και οικονομικών ζημιών –το κενό προστασίας– αντιπροσωπεύει το κόστος των καταστροφών για την κοινωνία, μεγάλο μέρος των οποίων βαρύνει τελικά τις κυβερνήσεις. Η αύξηση της διείσδυσης των ασφαλίσεων μπορεί να ελαφρύνει μεγάλο μέρος του βάρους», σχολίασε ο Τσέρνεϊ.

«Υπάρχουν διαθέσιμες λύσεις που μπορούν να ενισχύσουν τις παγκόσμιες προσπάθειες ανθεκτικότητας, συμπεριλαμβανομένης της διαχείρισης έκτακτης ανάγκης, του μετριασμού των κινδύνων, της δημόσιας χρηματοδότησης καταστροφών, της συγκέντρωσης κινδύνων και άλλων πρωτοβουλιών μετριασμού κινδύνων και απωλειών από την κυβέρνηση».

Στο 10% του ΑΕΠ το κόστος για την οικονομία

Ωστόσο, για το σύνολο της οικονομίας το κόστος αναμένεται να ανέλθει σε πάνω από 84 δισ. δολάρια, περίπου το 10% του ΑΕΠ.

Οι σεισμοί των 7,7 και 7,6 Ρίχτερ στις 6 Φεβρουαρίου προβλέπεται να προκάλεσαν ζημιές περίπου 70,8 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε κτήρια κατοικιών και επιπλέον απώλεια 10,4 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε εθνικό εισόδημα, ανέφερε η Τουρκική Συνομοσπονδία Επιχειρήσεων και Επιχειρήσεων.

Ο όμιλος, κοινώς γνωστός ως Turkonfed, υπογραμμίζει ότι οι απώλειες στο εργατικό δυναμικό θα κοστίσουν στην οικονομία της Τουρκίας 2,9 δισεκατομμύρια δολάρια. Οι σεισμοί έπληξαν σοβαρά 10 επαρχίες και 13,5 εκατομμύρια ανθρώπους στα νοτιοανατολικά της χώρας, καθώς και στη γειτονική Συρία.

Επικοινωνία φον ντερ Λάιεν-Ερντογάν για την ανθρωπιστική βοήθεια στην Τουρκία

Οι υπολογισμοί

Οι υπολογισμοί της Turkonfed βασίστηκαν σε σεισμούς του 1999 κοντά στην Κωνσταντινούπολη που σκότωσαν περίπου 18.000 ανθρώπους. Ο απολογισμός στις τελευταίες καταστροφές έχει ξεπεράσει κατά πολύ αυτόν του σεισμού του 1999 και χιλιάδες εξακολουθούν να αγνοούνται.

Η εκτίμηση είναι επίσης μεγαλύτερη από ό,τι έχουν υπολογίσει άλλοι οικονομολόγοι μέχρι στιγμής, αν και πολλοί, συμπεριλαμβανομένης της Barclays Plc, έχουν τονίσει ότι είναι πολύ νωρίς για να εκτιμηθεί ο πλήρης αντίκτυπος.

Η ζημιά στις υποδομές της Τουρκίας, συμπεριλαμβανομένων των δρόμων και των δικτύων ηλεκτροδότησης, καθώς και σε νοσοκομεία και σχολεία, μπορεί να ωθήσει το έλλειμμα του προϋπολογισμού της χώρας πάνω από το 5,4% του ΑΕΠ φέτος, έναντι της επίσημης πρόβλεψης 3,5%, σύμφωνα με την έκθεση.

Οι αρχικοί υπολογισμοί του Bloomberg Economics έδειξαν ότι το κόστος που σχετίζεται με καταστροφές, συμπεριλαμβανομένων των προσπαθειών ανοικοδόμησης, μπορεί να αποτελεί περίπου το 5,5% του ΑΕΠ.

Τεράστια καταστροφή

Όπως λέει ο Μπάκι Ντεμιρέλ, καθηγητής οικονομικών στο πανεπιστήμιο Yalova, «πρόκειται για μια τεράστια καταστροφή. Η σημαντικότερη τραγωδία είναι η ανθρώπινη, αλλά σύντομα αυτή θα πυροδοτήσει έναν οικονομικό όλεθρο».

Η Τουρκία πριν το χτύπημα των δίδυμων σεισμών αντιμετώπιζε σοβαρά οικονομικά προβλήματα, έναν πληθωρισμό στα ύψη και μια λίρα στα τάρταρα που είχαν πλήξει σοβαρά όλα τα νοικοκυριά της. Οι υψηλές ενεργειακές τιμές, η πανδημία του Covid-19 και ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία είχαν συνεισφέρει στη δύσκολη κατάσταση.

Σύμφωνα με το Οβγκούν Αχμέτ Ερκάν, διάσημο σεισμολόγο «το κόστος της καταστροφής θα κυμανθεί ανάμεσα στα 35-50δισ. δολάρια».

Ανάλογη είναι και η πρόβλεψη του Γεωλογικού Ινστιτούτου των ΗΠΑ (USGS),που εκτιμά την συνολική οικονομική ζημία στο 6% του τουρκικού ΑΕΠ ή σε απόλυτα ποσά στα 51 δισ. δολάρια.

Όπως σημειώνει το αμερικανικό ινστιτούτο, ο πληθυσμός στην περιοχή που χτυπήθηκε από τους σεισμούς διέμενε σε έωλα κτίρια. Συνεπώς το κόστος της ανοικοδόμησης των κατοικιών τους, αλλά και των γενικότερων υποδομών, θα είναι τεράστιο, κι αυτό χωρίς να υπολογιστεί το επιπρόσθετο βάρος άλλων κινδύνων, όπως είναι για παράδειγμα οι κατολισθήσεις.

Επιπρόσθετοι κίνδυνοι

Αν στα παραπάνω συνυπολογιστεί ότι παρότι οι 10 περιοχές που επλήγησαν είναι αυτό που λέμε η άλλη Τουρκία (οι ανεπιθύμητοι από το καθεστώς άνθρωποι Αραβικής και Κουρδικής καταγωγής), κάποιες απ’ αυτές συνιστούν έναν βιομηχανικό και αγροτικό διάδρομο με καθοριστικό ρόλο για την ευημερία της Κωνσταντινούπολης και άλλων μεγάλων πόλεων, γίνεται κατανοητό γιατί η Oxford Economics προέβλεψε μείωση του ΑΕΠ κατά 0,3% έως 0,4%.

Και όλα αυτά χωρίς να υπολογιστούν οι επιπλέον δαπάνες για την μακροχρόνια στήριξη των πληθυσμών τους, που σύμφωνα με την Bank of America, μεταφράζεται σε άλλα 2 με 3 δισ. δολάρια.