Πώς η αστυνομία της Κίνας παγιδεύει χιλιάδες υπόπτους στο εξωτερικό

Το Ομοσπονδιακό Γραφείο Ερευνών της Αμερικής (FBI) έχει ιστοσελίδα που ονομάζεται «Η απειλή της Κίνας». Συχνά ενημερώνεται με ειδήσεις σχετικά με τις προσπάθειες του γραφείου να την αντιμετωπίσει. Στην κορυφή της λίστας βρίσκεται η έρευνα του FBI για κινεζικό αερόστατο που καταρρίφθηκε από αμερικανικό μαχητικό αεροσκάφος στα ανοικτά των ακτών της Νότιας Καρολίνας στις 4 Φεβρουαρίου. Αλλά αν κοιτάξετε προσεκτικά, υπάρχουν πολλές άλλες εντυπωσιακές προσπάθειες κινεζικής υπονόμευσης και παρακολούθησης. Μεταξύ των πιο εκπληκτικών είναι η καταδίωξη φυγάδων από την Κίνα πέρα από τα σύνορά της. Η κλίμακα της δραστηριότητας παγκοσμίως είναι πλέον συγκλονιστική – εμπλέκοντας πολλές χιλιάδες υποτιθέμενους παραβάτες – δημιουργώντας ολοένα και περισσότερες τριβές στις σχέσεις με τη Δύση.

Οι αστυνομικές δυνάμεις σε όλο τον κόσμο προσπαθούν να ζητήσουν τη βοήθεια ομολόγων τους σε άλλες χώρες για τη σύλληψη όσων διαφεύγουν. Αλλά η Κίνα συχνά παρακάμπτει τις τυπικές διαδικασίες. Τον περασμένο Οκτώβριο, ο διευθυντής του FBI, Κρίστοφερ Ρέι, κατηγόρησε την Κίνα ότι «αναμειγνύεται στο ανεξάρτητο δικαστικό μας σώμα, παραβιάζει τόσο την κυριαρχία μας όσο και τους κανόνες συμπεριφοράς της αστυνομίας για να διεξάγει παράνομες εκστρατείες εκφοβισμού εδώ στην αυλή μας». Από το 2020 το FBI έχει κατηγορήσει 16 άτομα, στην πλειονότητά τους Κινέζους πολίτες, για συμμετοχή σε τέτοιες δραστηριότητα. «Βλέπουμε την κινεζική κυβέρνηση να καταφεύγει σε εκβιασμό, απειλές βίας, καταδίωξη και απαγωγές. Στην πραγματικότητα έχουν προσλάβει εγκληματικές οργανώσεις στις ΗΠΑ, προσφέροντάς τους αμοιβές ελπίζοντας να επαναφέρουν με επιτυχία στόχους πίσω στην Κίνα», είπε ο κ. Ρέι πέρυσι.

Πολλές από τις περιπτώσεις που απασχολούν το FBI και άλλες δυτικές υπηρεσίες επιβολής του νόμου αφορούν τεχνική που η Κίνα αποκαλεί quanfan, ή «πειθώ για επιστροφή». Αυτό είναι ευφημισμός για μέτρα που κυμαίνονται από την άσκηση πίεσης σε συγγενείς στην Κίνα έως την αποστολή τραμπούκων για να απειλήσουν υπόπτους στις χώρες όπου ζουν.

Από τότε που ο Σι Τζινπίνγκ ανέλαβε ηγέτης της Κίνας το 2012, η χρήση του quanfan έχει εκτοξευτεί. Υπάρχουν δύο βασικοί λόγοι. O πρώτος είναι ο πόλεμος του Σι κατά της δωροδοκίας. Έχει οδηγήσει την κινεζική αστυνομία να στρέψει την προσοχή της στο εξωτερικό καθώς χιλιάδες διεφθαρμένοι αξιωματούχοι έχουν διαφύγει στο εξωτερικό. Ο δεύτερος λόγος είναι η σκοπιμότητα. Ο ξυλοδαρμός υπόπτων ώστε να ανέβουν στο αεροπλάνο για επιστροφή στην πατρίδα μπορεί να είναι πολύ πιο εύκολος από το να στρατολογήσεις την αστυνομία σε άλλες χώρες για να βοηθήσει. Οι δυτικές κυβερνήσεις ανησυχούν όλο και περισσότερο από αυτό που θεωρούν ως παραβίαση της κυριαρχίας και παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων που συχνά συνεπάγεται το quanfan.

Η Κίνα ξεκίνησε το 2014, την Επιχείρηση Fox Hunt (Κυνήγι Αλεπούς), μια παγκόσμια προσπάθεια επαναπατρισμού ατόμων τα οποία προσδιορίζει ως διεφθαρμένους αξιωματούχους (το FBI λέει ότι πολλοί αναζητούνται επίσης για πολιτικούς λόγους). Επεκτάθηκε το 2015, με την ονομασία Operation Sky Net (Επιχείρηση Ουράνιο Δίχτυ), για να καλύψει και όσους εμπλέκονται σε οικονομικά εγκλήματα. Η επιχείρηση Sky Net έχει εξασφαλίσει τη σύλληψη πάνω από 10.000 ανθρώπων, σύμφωνα με επίσημες αναφορές. Δεν ήταν όλοι τους στο εξωτερικό εκείνη την εποχή. Τα επίσημα στοιχεία είναι αποσπασματικά, αλλά αναφορά του κυβερνητικού πρακτορείου ειδήσεων Xinhua παρείχε ανάλυση για το 2018. Ήταν μια τυπική χρονιά, με 1.335 άτομα που «πιάστηκαν» στο Sky Net. Από αυτούς, περισσότερο από το 29% συνελήφθησαν στα σύνορα ή στο εσωτερικό της Κίνας (ορισμένοι φυγάδες επιστρέφουν στην Κίνα με νέες ταυτότητες). Τα στοιχεία του Xinhua έδειξαν ότι από αυτούς που στοχοποιήθηκαν στο εξωτερικό, οι τεχνικές quanfan χρησιμοποιήθηκαν σε περισσότερες από τις μισές περιπτώσεις.

Σε αρκετές δυτικές χώρες, ο συναγερμός έχει αυξηθεί μετά από αναφορά πέρυσι από την ομάδα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, με έδρα την Ισπανία, Safeguard Defenders, ότι η κινεζική αστυνομία έχει δημιουργήσει πολυάριθμους «σταθμούς εξυπηρέτησης» στο εξωτερικό. Κινέζοι αξιωματούχοι λένε ότι στελεχώνονται από εθελοντές από κινεζικές κοινότητες της διασποράς. Ο δηλωμένος ρόλος τους είναι να βοηθούν τους Κινέζους ομογενείς να επικοινωνήσουν με την αστυνομία στην Κίνα για γραφειοκρατικά θέματα όπως η ανανέωση των κινεζικών αδειών οδήγησης. Ωστόσο, ορισμένοι από αυτούς τους «σταθμούς» έχουν εμπλακεί σε επιχειρήσεις quanfan, λέει η Safeguard Defenders (η Κίνα έχει απορρίψει τέτοιες αναφορές ως «κακόβουλη δυσφήμηση»). Οι κυβερνήσεις της Ολλανδίας και της Ιρλανδίας διέταξαν το κλείσιμο γραφείων με φερόμενους δεσμούς με την κινεζική αστυνομία στις χώρες τους. Τον Νοέμβριο ο κ. Ρέιείπε ότι ήταν «ανησυχούσε πολύ» για τους σταθμούς. Το FBI πραγματοποίησε έφοδο εναντίον τέτοιου σταθμού στη Νέα Υόρκη.

Το 2020 το FBI άσκησε την πρώτη του δίωξη εναντίον ατόμων στην Αμερική για εγκλήματα που σχετίζονται με την Επιχείρηση Fox Hunt. Τα κατηγορητήρια εναντίον τους και άλλων που έκτοτε συνελήφθησαν για παρόμοια αδικήματα κατηγορούν την Κίνα ότι έστειλε κρυφά κυβερνητικούς πράκτορες στην Αμερική για να πραγματοποιήσουν επιχειρήσεις Fox Hunt. Εάν αποδειχθούν, οι κατηγορίες θα υποδηλώνουν ότι σε αυτούς τους πράκτορες αρέσει να χρησιμοποιούν ποικιλία υπεργολάβων για να κάνουν τη βρώμικη δουλειά της κατασκοπείας, της παρενόχλησης και της απειλής φυγάδων. Άτομα που στρατολογούνται για να βοηθήσουν μπορεί να περιλαμβάνουν ιδιωτικούς ντετέκτιβ, συγγενείς και φίλους του στόχου, καθώς και Κινέζους ομογενείς που επιθυμούν να δείξουν πίστη στο Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα.

Ψαρεύοντας απατεώνες

Τα τελευταία δύο χρόνια, η Κίνα χρησιμοποιεί τεχνικές quanfan εναντίον ενός νέου τύπου Κινέζων εγκληματιών στο εξωτερικό: απατεώνες που χρησιμοποιούν τηλέφωνα ή το διαδίκτυο για να εξαπατήσουν ανθρώπους στην Κίνα και να τους πάρουν χρήματα. Οι αριθμοί που στοχοποιούνται είναι πολύ μεγαλύτεροι από αυτούς που βλέπει η αστυνομία κατά της διαφθοράς της Κίνας και οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για την εξασφάλιση της επιστροφής τους πιο απροκάλυπτα βάναυσες.

Από τον Απρίλιο του 2021 έως τον Ιούλιο του περασμένου έτους, περίπου 230.000 άνθρωποι ύποπτοι για διεθνή εγκλήματα στον κυβερνοχώρο και τις τηλεπικοινωνίες «ενημερώθηκαν και πείστηκαν να επιστρέψουν στην Κίνα», σύμφωνα με κρατικά μέσα ενημέρωσης. Τους πρώτους εννέα μήνες του 2021, το quanfan εξασφάλισε την επιστροφή 54.000 ανθρώπων από τη βόρεια Μιανμάρ, διαβόητο κέντρο για το έγκλημα στον κυβερνοχώρο και τις τηλεπικοινωνίες.

Η αστυνομία σε αρκετές περιοχές της Κίνας έχει απειλήσει ανοιχτά με δρακόντεια μέτρα κατά των μελών της οικογένειας όσων διαμένουν ή επιστρέφουν από περιοχές του εξωτερικού που περιλαμβάνονται στη μαύρη λίστα και δεν συνεργάζονται με τις έρευνες. Τον Ιούλιο, οι αρχές στο Wenchang, πόλη στη νησιωτική επαρχία Hainan, δήλωσαν ότι δεν θα επιτρέπεται στα παιδιά των υπόπτων να φοιτούν σε κανένα είδος σχολείου στην κύρια αστική περιοχή του Wenchang. Οι σύζυγοι, οι γονείς και τα παιδιά των υπόπτων θα αφαιρούνταν από παροχές ασφάλισης υγείας για σοβαρές ιατρικές θεραπείες. Κανένας από τους άμεσους συγγενείς τους δεν θα επιτρεπόταν να εργαστεί για το κράτος. Σε πολλά μέρη αξιωματούχοι έχουν βάψει με σπρέι τα σπίτια των συγγενών των υπόπτων με λέξεις όπως «οικογένεια απατεώνων».

Στην επαρχία Donghai στην ανατολική ακτή της Κίνας, η τοπική αστυνομία έχει προσφέρει επιείκεια σε υπόπτους που θα επιστρέψουν τις επόμενες ημέρες από χώρες που είναι διαβόητες ως βάσεις για απάτη. Αυτές περιλαμβάνουν την Καμπότζη, το Λάος, τη Μαλαισία, τη Μιανμάρ, τις Φιλιππίνες, την Ταϊλάνδη, την Τουρκία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Μετά την 1η Μαρτίου οποιοσδήποτε επιστρέφει από αυτές τις χώρες θα αντιμετωπίσει «σκληρή τιμωρία». Οι κυρώσεις θα περιλαμβάνουν την ακύρωση της εγγραφής του νοικοκυριού, η οποία μπορεί να καταστήσει κάποιον άπατρι, το πάγωμα των τραπεζικών λογαριασμών και την απαγόρευση στα παιδιά του -αν βρίσκονται ακόμα στην Κίνα- να πηγαίνουν σε ακριβά σχολεία. Όσοι έχουν απλώς παραβιάσει τους νόμους για τη μετανάστευση σε οποιαδήποτε από αυτές τις χώρες θα υποστούν επίσης συνέπειες. Η αστυνομία του Donghai προφανώς υποθέτει ότι η απλή παρουσία στις συγκεκριμένες χώρες χωρίς την απαραίτητη γραφειοκρατία αποτελεί απόδειξη εμπλοκής σε διακρατικό έγκλημα.

Σε αντίθεση με την Αμερική, οι περισσότερες από αυτές τις χώρες (συν την Ινδονησία, η οποία χαρακτηρίζεται από ορισμένες επαρχιακές κυβερνήσεις στην Κίνα ως μια ακόμη εστία απάτης) έχουν στενούς δεσμούς με την Κίνα, και με την αστυνομία της. Αλλά η Κίνα σαφώς δεν αρκείται στο να περιμένει να διαλύσουν οι ίδιες τις επιχειρήσεις των απατεώνων. Η διαδικτυακή και τηλεφωνική απάτη προκαλεί τεράστια δημόσια δυσαρέσκεια στην Κίνα—πιθανότατα περισσότερο, σε καθημερινό επίπεδο, απ’ ότι η διαφθορά. Έτσι, οι τοπικές κυβερνήσεις, με υποκίνηση από το Πεκίνο, συναγωνίζονται να δείξουν τη σκληρότητά τους με σαρωτικές κυρώσεις κατά των οικογενειών των υπόπτων που βρίσκονται στην Κίνα.

Ακόμη και στην Κίνα, οι ψίθυροι δυσαρέσκειας με τις μεθόδους quanfan περιστασιακά βγαίνουν στην επιφάνεια. Σχόλιο κυκλοφορεί στο Διαδίκτυο που αποκαλεί την τιμωρία των συγγενών «ενοχή από συσχετισμό». Ορισμένοι Κινέζοι νομικοί έχουν αμφισβητήσει τον τρόπο με τον οποίο η αστυνομία κάνει προσφορές επιείκειας σε όσους επιστρέφουν: πώς μπορούν να προδικάσουν τι θα αποφασίσουν τα δικαστήρια; Γιατί πρέπει να αντιμετωπίζονται διαφορετικά οι στόχοι quanfan από εκείνους που παραδίδονται στην αστυνομία της Κίνας χωρίς να έχουν διαφύγει στο εξωτερικό; Σε άρθρο το 2021, δύο μελετητές από το Πανεπιστήμιο Jilin προειδοποίησαν ότι η πίεση στην αστυνομία για να πετύχει τον επαναπατρισμό των φυγόδικων θα μπορούσε εύκολα να οδηγήσει στη χρήση «ακατάλληλων» μεθόδων, συμπεριλαμβανομένης της «απειλής και τρομοκρατίας» υπόπτων και της άσκησης πίεσης στους συγγενείς τους. Τέτοια συμπεριφορά, έγραψαν, είχε αμαυρώσει την «εικόνα κράτους δικαίου» της Κίνας στο εξωτερικό.

Είναι απίθανο, ωστόσο, η Κίνα να δοκιμάσει διαφορετική προσέγγιση. Δεν υπάρχουν άλλα διαθέσιμα μέσα που να επιτυγχάνουν τέτοια αποτελέσματα. Η αυξανόμενη δυσπιστία της Δύσης προς την Κίνα μειώνει τις προοπτικές για καλύτερη συνεργασία με τις δυτικές νομικές αρχές. Όπως ανέφερε υψηλόβαθμος Αμερικανός αξιωματούχος επιβολής του νόμου το 2020, οι θηρευτές αλεπούδων της Κίνας γίνονται θηράματα.