Airbnb: Κέρδη-ρεκόρ για την «πλατφόρμα διαμοιρασμού» που εξελίχθηκε σε βιομηχανία δισεκατομμυρίων

Την καλύτερη χρονιά στην ιστορία της είχε το 2022 η Airbnb, με τη γνωστή πλατφόρμα βραχυχρόνιας μίσθωσης να καταγράφει ρεκόρ ζήτησης, τον υψηλότερο αριθμό ενεργών καταχωρήσεων σε παγκόσμιο επίπεδο και έσοδα ύψους 8,4 δισ. δολαρίων, αυξημένα 40% σε ετήσια βάση.

Αναλυτικά, σύμφωνα με τα οικονομικά αποτελέσματα τέταρτου τριμήνου και 12μήνου, τα καθαρά κέρδη της Airbnb ανήλθαν σε 1,9 δισ. δολάρια, καθιστώντας το 2022 το πρώτο έτος που καταγράφηκε κερδοφορία σε όλα τα τρίμηνα. Τα προσαρμοσμένα EBITDA ανήλθαν σε 2,9 δισ. δολάρια, ενώ οι ελεύθερες ταμειακές ροές σε 3,4 δισ. δολάρια, σημειώνοντας αύξηση 49% σε σχέση με το προηγούμενο έτος.

Βραχυχρόνιες μισθώσεις: Στα ύψη η ζήτηση Airbnb – Ποια η θέση της Ελλάδας

Ισχυρή ζήτηση

Η άρση των περισσότερων περιορισμών για τον κορωνοϊό σχεδόν σε όλες τις χώρες παγκοσμίως διατήρησε ισχυρή τη ζήτηση καθ’ όλη τη διάρκεια του 2022, καθώς οι επισκέπτες διασχίζουν ολοένα και περισσότερο τα σύνορα και επιλέγοντας συχνά τη βραχυχρόνια μίσθωση για τη διαμονή τους.

Όπως αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση της εταιρείας, η αύξηση της προσφοράς ήταν επίσης ισχυρή το 2022. «Τελειώσαμε το έτος με 6,6 εκατομμύρια ενεργές καταχωρίσεις παγκοσμίως, δηλαδή πάνω από 900.000 περισσότερες καταχωρίσεις από ό,τι είχαμε στην αρχή του έτους, εξαιρουμένης της Κίνας. Η αύξηση αυτή οφείλεται στο παγκόσμιο δίκτυό μας, όπου η ζήτηση οδηγεί την προσφορά, καθώς και στις καινοτομίες προϊόντων που συνεχίζουν να προσελκύουν νέους οικοδεσπότες.»

Όσον αφορά το 2023, η ζήτηση παραμένει ισχυρή το πρώτο τρίμηνο, με την Airbnb να θέτει ως στρατηγικούς στόχους για το τρέχον έτος να «κάνει τη φιλοξενία mainstream», να τελειοποιήσει την πλατφόρμα βελτιώνοντας την υποστήριξη και διευκολύνοντας την εύρεση κατάλληλου καταλύματος, καθώς και να θέσει τα θεμέλια «για μελλοντικά προϊόντα και υπηρεσίες που θα προσφέρουν σταδιακή ανάπτυξη για τα επόμενα χρόνια», χωρίς να δίνει περισσότερες λεπτομέρειες.

Από τον «διαμοιρασμό» στη βιομηχανία

Πάντως μπορεί σε οικονομικό επίπεδο να διανύει μία από τις καλύτερες περιόδους της, από άποψη φήμης όμως η Airbnb έχει πάψει προ πολλού να διανύει τον «μήνα του μέλιτος». Η πλατφόρμα που κάποτε αποτελούσε επιλογή για εναλλακτικό τουρισμό, καθώς συχνά οι οικοδεσπότες διέμεναν μαζί με τους ενοικιαστές-φιλοξενούμενους σε διπλανά δωμάτια, πλέον έχει μετατραπεί σε μια βιομηχανία δισεκατομμυρίων που «σαρώνει» τις πόλεις, αλλάζοντας – όπως υποστηρίζουν πολλοί – τη φυσιογνωμία τους και συμβάλλοντας στην άνοδο των ενοικίων.

Είναι ενδεικτικό ότι στην Αθήνα, σύμφωνα με έκθεση της Ένωσης Ξενοδόχων Αθηνών, Αττικής και Αργοσαρωνικού και του Ινστιτούτου Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων, τον Ιούλιο του 2015 λειτουργούσαν μόλις 2.116 καταλύματα Airbnb. Το 2022 ο αριθμός τους είχε εκτοξευτεί στα 12.165, καταγράφοντας αύξηση 475%. Σύμφωνα με την ίδια έκθεση, τα καταλύματα εντοπίζονται κυρίως στις περιοχές εμπορικό τρίγωνο, Κουκάκι – Μακρυγιάννη, Μουσείο – Εξάρχεια, Νεάπολη, Νέος Κόσμος, Αγίου Κωνσταντίνου, Ακρόπολη, Κολωνάκι, Θησείο, Κεραμικός, Πετράλωνα, Κυψέλη, Σταδίου, Ζάππειο, Γκάζι.

Όπως σημειώνεται σε πρόσφατη έκθεση του ινστιτούτου Eteron για τη στέγαση, «σταδιακά, η δραστηριότητα των βραχυχρόνιων μισθώσεων χάνει σχεδόν ολοκληρωτικά τη σημασία της “οικονομίας του διαμοιρασμού”, με τη συντριπτική πλειοψηφία των ακινήτων (87%) να μισθώνονται ως ολόκληρα διαμερίσματα, χωρίς οι ιδιοκτήτες/τριες να διαμένουν σε αυτά, και όχι ως οικιακοί χώροι που ο οικοδεσπότης/τρια πραγματικά μοιράζεται με τον επισκέπτη/ρια».

Παράλληλα, «μέσω της διάδοσης των βραχυχρόνιων μισθώσεων, ένα σημαντικό τμήμα του διαθέσιμου οικιστικού αποθέματος αποσύρεται από τη συμβατική αγορά της μακροχρόνιας μίσθωσης, με αποτέλεσμα να μειώνεται η προσφορά των διαθέσιμων ακινήτων προς ενοικίαση, ενώ η ζήτηση παραμένει σταθερή ή αυξάνεται». Έτσι, «ασκούνται σημαντικές αυξητικές πιέσεις στις τιμές ενοικίων και ακινήτων, κυρίως στις κεντρικές περιοχές της Αθήνας», χωρίς βέβαια, όπως ξεκαθαρίζεται, «η εξάπλωση των βραχυχρόνιων μισθώσεων να είναι η μοναδική αιτία» για την τάση αυτή.

Η «τουριστικοποίηση»

Σε κάθε περίπτωση η συρροή μεγάλου αριθμού τουριστών σε συγκεκριμένες περιοχές οδηγεί, όπως σημειώνεται στην έκθεση του Eteron, στον «βίαιο μετασχηματισμό» τους, «για παράδειγμα μέσα από την επέλαση από καταστήματα εστίασης και αναψυχής εις βάρος άλλων χρήσεων γης, μεταλλαγές που έχουν ήδη γνωρίσει και άλλες περιοχές της Αθήνας τις προηγούμενες δεκαετίες (όπως η Πλάκα και του Ψυρρή). Ελλοχεύει έτσι ο κίνδυνος μετατροπής μιας σειράς περιοχών σε μονοθεματικές περιοχές ελκυστικές κυρίως στους τουρίστες, και άρα ο κίνδυνος απώλειας του μικτού χαρακτήρα χρήσεων και δραστηριοτήτων που χαρακτηρίζει τον αστικό χώρο της πόλης.»

Από την πλευρά των ενοικιαστών ακινήτων, πάντως, υποστηρίζεται ότι τα διαμερίσματα στην Αττική που διατίθενται για βραχυχρόνια μίσθωση ήταν στην πλειοψηφία τους κλειστά, ενώ δεδομένου ότι επενδύθηκαν πολλά χρήματα για την αναβάθμισή τους η τιμή τους θα ήταν ανεβασμένη ακόμα και αν διατίθεντο για μακροχρόνια μίσθωση.

Το ρυθμιστικό πλαίσιο

Καθώς τα ίδια προβλήματα με την Αθήνα αντιμετωπίζουν και άλλες πόλεις που αποτελούν δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς, επιβάλλονται σταδιακά ρυθμιστικά πλαίσια και περιορισμοί που, σύμφωνα με την έκθεση του Eteron, περιλαμβάνουν «τη φορολόγηση της δραστηριότητας, τον περιορισμό της συνολικής επιτρεπόμενης διάρκειας Airbnb μίσθωσης ενός ακινήτου ανά έτος (Σαν Φρανσίσκο και Άμστερνταμ), την υποχρέωση ταυτόχρονης διαμονής των εκμισθωτών κατά τη διάρκεια της Airbnb μίσθωσης (Νέα Υόρκη και Βερολίνο), τον περιορισμό του επιτρεπόμενου αριθμού Airbnb μισθώσεων ανά γειτονιά (Βερολίνο και Βαρκελώνη), και άλλους χωρικά προσδιορισμένους περιορισμούς (Τορόντο, Πάλμα ντε Μαγιόρκα, Παρίσι, Βαρκελώνη)».

Στις αρχές Νοεμβρίου η Κομισιόν παρουσίασε ένα ήπιο κανονιστικό πλαίσιο «για την ενίσχυση της διαφάνειας στον τομέα της βραχυχρόνιας μίσθωσης ακινήτων» το οποίο «θα βοηθήσει τις δημόσιες αρχές ώστε να διασφαλίσουν την ισόρροπη ανάπτυξη του τομέα στο πλαίσιο του βιώσιμου τουρισμού».

Σύμφωνα με την Επιτροπή, το ρυθμιστικό πλαίσιο «θα εναρμονίσει τις απαιτήσεις καταχώρισης για τους εκμισθωτές και τα ακίνητα που προσφέρουν για βραχυχρόνια μίσθωση», «θα αποσαφηνίσει τους κανόνες για τη διασφάλιση της προβολής και του ελέγχου των αριθμών καταχώρισης», «θα εξορθολογίσει την κοινοχρησία δεδομένων μεταξύ επιγραμμικών πλατφορμών και δημόσιων αρχών», «θα επιτρέπει την περαιτέρω χρήση των δεδομένων, σε συγκεντρωτική μορφή» και «θα δημιουργήσει ένα αποτελεσματικό πλαίσιο εφαρμογής».

Στην Ελλάδα

Σε εγχώριο επίπεδο, στα μέσα Νοεμβρίου ο υπουργός Τουρισμού Βασίλης Κικίλιας ανέφερε ότι η κυβέρνηση επεξεργάζεται ένα ρυθμιστικό πλαίσιο για την αγορά των βραχυχρόνιων μισθώσεων, το οποίο μάλιστα, όπως δήλωσε, βρισκόταν στην «τελική ευθεία». Όπως εξήγησε, στόχος του πλαισίου ήταν να διαχωρίσει αυτούς οι οποίοι εκμισθώνουν μαζικά ακίνητα έναντι της πλειοψηφίας που εκμισθώνουν ένα ή δύο ακίνητα, ξεκαθαρίζοντας πάντως ότι οι βραχυχρόνιες μισθώσεις είναι «μέρος του τουριστικού μας προϊόντος».

Από την πλευρά τους, ξενοδόχοι και τουριστικοί φορείς πρότειναν αύξηση των κοινοχρήστων κατά 25% για τα Airbnb και να λαμβάνεται απόφαση από τη γενική συνέλευση των ιδιοκτητών (51% των μεριδίων) της πολυκατοικίας / συγκροτήματος / παραθεριστικού οικισμού αν θα επιτρέπεται η βραχυχρόνια μίσθωση στα εν λόγω ακίνητα, ή/και καθορισμός του μέγιστου αριθμού κατοικιών που μπορούν να διατίθενται για βραχυχρόνια διαμονή.

Αντιδρώντας, ο Πανελλήνιος Σύλλογος Διαχειριστών Ακινήτων (ΠΑΣΥΔΑ), σε επιστολή του προς τον πρωθυπουργό και τους αρμόδιους υπουργούς στα μέσα Δεκεμβρίου υποστήριζε ότι «η βραχυχρόνια διαμονή όχι μόνο δεν αφαιρεί από την πίτα των ξενοδόχων, αλλά προσθέτει μια δεύτερη πολύ μεγαλύτερη με συνεχώς αυξανόμενη τάση», τόνιζαν ότι «με ποσοστό δηλωμένων ακινήτων στο Μητρώο Βραχυχρόνιας Διαμονής πάνω από το 90%, ο κλάδος της βραχυχρόνιας διαμονής είναι ο μοναδικός κλάδος στην χώρα μας που φορολογείται άμεσα και με μηδενική φοροδιαφυγή» και σημείωναν ότι η πλειοψηφία των διαμερισμάτων που διατίθενται για βραχυχρόνια μίσθωση στην Ελλάδα «είναι πλήρως ανακαινισμένα και επιπλωμένα από το υστέρημα του εκάστοτε ιδιοκτήτη και δίχως να έχει κανείς μας πρόσβαση σε προγράμματα ΕΣΠΑ και επιδοτήσεις που λαμβάνουν κατά κόρον οι ξενοδόχοι, αλλά και δίχως το δικαίωμα της αφαίρεσης εξόδων που φορολογούνται διπλά από το σύστημα φορολόγησης». Προειδοποιούσε δε ότι, σε περίπτωση που προωθηθούν οποιαδήποτε περιοριστικά μέτρα για τον κλάδο, οι ενοικιαστές διαμερισμάτων θα έκλειναν τα ημερολόγιά τους για την εβδομάδα του Πάσχα, σε ένδειξη διαμαρτυρίας.