Η εκδίκηση της (ενωμένης) Ευρώπης

Το κακό έχει πιο συγκεκριμένη μορφή από το καλό. Γίνεται εύκολα και άμεσα αντιληπτό, όπως για παράδειγμα μια γροθιά στο στομάχι. Το καλό αντιθέτως είναι πιο αφηρημένο. Μπορεί να σου συμβαίνει και ούτε καν να το αντιλαμβάνεσαι, ή να μην το αντιληφθείς ποτέ, επειδή το θεωρείς δεδομένο, αναμενόμενο και το υποτιμάς.

Γι’ αυτό η ρήση «ουδείς αγνωμονέστερος του ευεργετηθέντος» ίσως να σχετίζεται και με τη μειωμένη αντιληπτική ικανότητα του τελευταίου. Αντιθέτως, αυτόν που σε έβλαψε δεν τον ξεχνάς εύκολα. Η «βλάβη» που προκαλεί στη μνήμη είναι ανήκεστος.

Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει στη σχέση μας με την Ευρώπη. Είναι σύνηθες και βολικό να της φορτώνουμε όλα τα δεινά. Εχει καταντήσει μανιέρα να της καταμαρτυρούμε καθυστερήσεις, ασυνεννοησία, αναποφασιστικότητα και αναβλητικότητα. Αποφεύγουμε ωστόσο να επισημαίνουμε τα θετικά, που δεν είναι ούτε λίγα ούτε ασήμαντα, για να τα προσπερνάμε θεωρώντας τα αυτονόητα.

Παρά τις αδιαμφισβήτητες αρρυθμίες και τις γνωστές αδυναμίες, η ΕΕ επιδεικνύει αξιοθαύμαστες αντοχές και συνεχώς εξελισσόμενη πετυχαίνει πολλά. Αντεπεξέρχεται με επιτυχία σε πρωτοφανείς, πολυσύνθετες, απανωτές κρίσεις και υπαρξιακές απειλές. Επινοεί μηχανισμούς, ανεβάζει ταχύτητες απόκρισης και βγαίνει από τις δοκιμασίες ενωμένη και πιο ισχυρή. Δείχνει να αποφεύγει την ύφεση, αποδυναμώνει και απομονώνει, τουλάχιστον προς το παρόν, τους λαϊκιστές.

Κυρίως, όμως, μαθαίνει από τα λάθη του παρελθόντος. Η ταχύτητα με την οποία έδρασε για να αντιμετωπίσει την πανδημία, να δρομολογήσει την ενεργειακή απεξάρτηση από τη Ρωσία και να αντιμετωπίσει την απειλή του πληθωρισμού είναι ενδεικτική. Αρκεί να αναλογιστούμε πόσα χρόνια χρειάστηκε στις αρχές του 2010 προκειμένου να αντιδράσει συντονισμένα σε μια άλλη μεγάλη κρίση, τη χρηματοπιστωτική.

Δεν είναι αυτονόητο ότι μπορείς να περνάς διαδοχικές «τέλειες καταιγίδες» αβρόχοις ποσί. Το διαπιστώνει τώρα στην πράξη η Βρετανία που επέλεξε να βγει από το «μαντρί». Iδίως σε τέτοιες εποχές, ερωτήματα όπως το αν μένουμε Ευρώπη είναι ρητορικά ή απλώς παρωχημένα.