Μωυσής Ελισάφ: Το όραμα, η αγάπη για τα Ιωάννινα και οι New York Times

Ήταν Νοέμβριος του 2019. Ο Μωυσής Ελισάφ πριν λίγες εβδομάδες είχε εκλεγεί Δήμαρχος Ιωαννίνων. Βρισκόμαστε στο Πνευματικό Κέντρου Δήμου Ιωαννίνων.

Ο Δήμος ήταν οικοδεσπότης μιας σημαντικής εκδήλωσης που έκανε η οικογένεια της Αλτερ Έγκο με επίκεντρο και την εφημερίδα Το Βήμα. Οικοδεσπότης μας ο Μ. Ελισάφ, ένας ιδιαίτερα δοτικός και ανοικτός άνθρωπος. Εκεί μετά την ιδιαίτερα επιτυχημένη εκδήλωση που έκανε ο Όμιλος στο πλαίσιο του ανοίγματος στις τοπικές κοινωνίες ο Ομιλος, με τίτλο, «Οι Μεγάλες Σχολές των Ιωαννίνων. Ο Προεπαναστατικός Διαφωτισμός και ο Ηπειρωτικός Ευεργετισμός», είχαμε μια χαλαρή συζήτηση.

Πέθανε ο δήμαρχος Ιωαννίνων Μωυσής Ελισάφ

Μας εξηγούσε, στο κέρασμα που ακολούθησε στο φουαγιέ του Πνευματικού Κέντρου, το όραμά του για την πόλη. Εξάλλου, ήταν νεοεκλεγείς Δήμαρχος και μάλιστα, ο πρώτος Έλληνας, εβραϊκού θρησκεύματος. Μας έλεγε για την μεγάλη του αγάπη τα Γιάννινα που έπρεπε να γίνουν σταυροδρόμι συνάντησης διαφορετικών πολιτισμών, θρησκειών, αντιλήψεων και παραδόσεων.

Πίστευε στο άνοιγμα της πόλης και της ευρύτερης περιοχής και είχε πολλές ιδέες.

Στα Γιάννενα, στο πλαίσιο της εκδήλωσης της Alter Egο «Οι Μεγάλες Σχολές των Ιωαννίνων – Ο προεπαναστατικός διαφωτισμός και ο Ηπειρωτικός Ευεργετισμός»

Η είδηση της εκλογής του έκανε το γύρο του κόσμου μέσω της μεγάλης εφημερίδας New York Times που ασχολήθηκαν με τις δημοτικές εκλογές στα Γιάννινα! Γιατί όμως; Γιατί μέσα σε ένα κλίμα μισαλλοδοξίας, εν μέρει αντισημητισμού, ανόδου της ακροδεξιάς και των νεοναζιστών σε όλη την Ευρώπη, σε μια γωνιά του πλανήτη, σε μια περιοχή με πλούσια ιστορία, εξελέγη ο πρώτος Έλληνας Εβραίος.

Όπως το γύρο κάνει και η είδηση του θανάτου του από χθες το απόγευμα που βύθισε στο πένθος όσους τον ήξεραν, έχοντας προσωπική σχέση μαζί του, είτε τον γνώριζαν μέσα από την πολυσχιδή δράση. Και δεν ήταν απλά ένας Δήμαρχος. Ήταν άνθρωπος ανιδιοτελής, της προσφοράς, μια πολυσχιδής προσωπικότητα με απίστευτα σημαντικό έργο στο πεδίο της Ιατρικής, και ως ιατρός παθολόγος αλλά και ως καθηγητής Παθολογίας του Πανεπιστήμιου Ιωαννίνων.

Μόνο το βιογραφικό του να δει κανείς θα καταλάβει: με εκατοντάδες δημοσιεύσεις επιστημονικές σε περιοδικά επιστημονικά ιατρικά με αυστηρούς κριτές. Έγραψε ένας παλιός φοιτητής του στο facebook χθες για τον πράο χαρακτήρα του και ότι δεν θύμωνε. Μειλίχιος, με στωικότητα δεχόταν τα πάντα. Ακόμα και την αρρώστιά του, τον καρκίνο. Η μάχη του σκληρή αλλά σύντομη. Στα Γιάννινα όλοι ήξεραν την αρρώστιά του, άκουγαν για μη αναστρέψιμη κατάσταση εδώ και ένα μήνα, αλλά κανείς δεν ήθελε να το πιστέψει. Πιστεύαμε όλοι πως θα βγει νικητής από αυτή τη μάχη και είχε τόσα να προσφέρει ακόμα. Ηταν εξάλλου άνθρωπος της προσφοράς και τα Γιάννινα ευτύχησαν να τον έχουν δήμαρχο.

Πέθανε στο πόστο του. Το ίδιο είχε συμβεί και με τον Σπυρίδων Κατσαδήμα που πέθανε και αυτός εν ενεργεία Δήμαρχος Ιωαννίνων το 1984.

Ο Μ. Ελισάφ, με γονείς που σώθηκαν από το Ολοκαύτωμα, ήταν ένας από τους 55 Εβραίους που ζουν σήμερα στα Γιάννινα. Τραγικές ιστορίες ανθρώπινες με βαθύ πόνο. Ο ίδιος είχε γράψει πριν δυο χρόνια στο περιοδικό Athens Review of books: «Συχνά ακούγεται και η ένσταση: Να μη μείνουμε αιχμάλωτοι του παρελθόντος. Οι καιροί αλλάζουν, μαζί και οι άνθρωποι. Πράγματι οφείλουμε και να ξεχνούμε. Και να κοιτούμε μπροστά. Αυτό είναι αναγκαίο και σωτήριο υπό την προϋπόθεση ότι το παιδευτικό μήνυμα της Ιστορίας το πήραμε και το εφαρμόζουμε. Και είναι ένα και μοναδικό: να συνυπάρξουμε ειρηνικά, προωθώντας εκείνα που μας ενώνουν και περιθωριοποιώντας αυτά που μας διαφοροποιούν…».

Ο ίδιος ήθελε να γίνει το άλμα στο μέλλον χωρίς να επισκίαζει το παρελθόν τις διάφορες δράσεις. Και πάλεψε γι’ αυτό από τα διάφορα πόστα που κατείχε. Ήταν άνθρωπος με έντονη κοινωνική και πολιτική δράση. Προοδευτικών αντιλήψεων. Εχαιρε γενικής εκτίμησης ως άνθρωπος και ως ιατρός. Γλυκύς άνθρωπος, φωτεινός, ευγενικός από τους πιο πολύτιμους. Ενέπνεε με το όραμά του, με την ανιδιοτέλειά του, το ήθος του.

Και τι παιχνίδια παίζει η μοίρα. Πέθανε με την έναρξη ουσιαστικά των Ελευθερίων, των εκδηλώσεων για την απελευθέρωση των Ιωαννίνων, μια πόλη που διαδραμάτιζε κεντρικό ρόλο ως συνεχιστής μιας μοναδικής ρωμανιώτικης κληρονομιάς. Και κέρδισε τις εκλογές σε μια πόλη, η οποία κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος – εξοντώθηκε σχεδόν ολοκληρωτικά η ισραηλιτική Κοινότητα, εκεί όπου σχεδόν 2000 ομόθρησκοί του βρήκαν φρικτό θάνατο στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, 75 χρόνια μετά. Δήμαρχος ένας απόγονος διασωθέντων του Ολοκαυτώματος.

«Οι πολίτες των Ιωαννίνων, επέλεξαν έναν άξιο άνθρωπο για να οδηγήσει την πόλη στο δρόμο της ανάπτυξης και της προόδου. Έστειλαν όμως ταυτόχρονα, ένα ηχηρό μήνυμα ενάντια στον φανατισμό, στη μισαλλοδοξία και τον αντισημιτισμό», τόνισε σε ανακοίνωσή του το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδος, του οποίου ήταν κεντρικό μέλος, μετά την εκλογή του.

Ο Μωυσής Ελισάφ στο «Άλεφ», συζητά με τον Βίκτωρα Ισαάκ Ελιέζερ και μεταξύ άλλων λέει, όταν τον ρωτάει, «Γιατί εσένα Μωυσή; Γιατί η πλειοψηφία των Γιαννιωτών προτίμησε εσένα, από τους άλλους συνυποψήφιούς σου;». Και απαντά ο Μ. Ελισάφ: «Διότι αξιολόγησε προσωπικότητα, πρόγραμμα, ήθος και ύφος κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας. Πρώτα απ’ όλα λοιπόν το πρόσωπο, για ό,τι κουβαλάω μέσα σε αυτή την πόλη, κατά τη διάρκεια των 40 χρόνων που δούλεψα με τις πόρτες ανοικτές. Για παράδειγμα, δυο φορές την εβδομάδα κάνω εξωτερικό ιατρείο χωρίς χρήματα. Δευτέρα και Παρασκευή, στο πανεπιστημιακό νοσοκομείο. Και το κάνω αυτό για 40 χρόνια. Όποιος έχει ένα πρόβλημα, με παίρνει ένα τηλέφωνο, »να έρθω αύριο το πρωί;». »Ναι». Αυτό το ήξερε ο συμπολίτης μου, οτι δεν χρειάστηκε να πληρώσει ποτέ τίποτε».

Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα ήταν και η απάντηση που έδωσε για το πως αποφάσισε μετά από μια πετυχημένη πορεία στην Ιατρική. «Γιατί αποφάσισες να κατέβεις στον στίβο της τοπικής αυτοδιοίκησης, που δεν διακρίνεται βέβαια από τους κανόνες ηθικής που διαμορφώνονται από την ιατρική επιστήμη, την οποία υπηρετείς για σχεδόν 40 χρόνια;».

«Όταν είσαι ενεργός πολίτης, είναι θέμα ευκαιριών. Να βρεις την κατάλληλη ευκαιρία για να δράσεις, εμένα με ενδιέφερε πολύ η πόλη μου, δούλεψα πολλά χρόνια για την πόλη, γνώρισα πρόσωπα και πράγματα και οι συγκυρίες το έφεραν να κατεβώ, ως υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος. Το γιατί κατέβηκα ως υποψήφιος δήμαρχος τώρα, υπήρχαν πολίτες στα Γιάννενα, ανάμεσά τους και ένας πρώην δήμαρχος, που για πολλά χρόνια έδειχναν εμένα ως τον καταλληλότερο να αναλάβει την δημαρχία της πόλης. Το όνομα επανήλθε πολλές φορές και μάλιστα υπήρξε και επίσημη πρόταση από τον Γιώργο Παπανδρέου το 2005, να ηγηθώ εγώ ενός ψηφοδελτίου της κεντροαριστεράς, η πρότασή μου μεταφέρθηκε τότε από τον Γιάννη Ρουμπάτη και από τον Αλέκο τον Παπαδόπουλο, στο Σύνταγμα. Απάντησα τότε, ότι έχω επαγγελματικές υποχρεώσεις, εκείνη την περίοδο βρισκόμουν στην άνοδο, η καριέρα μου στην ιατρική εκτοξευόταν και δεν ήθελα να εγκαταλείψω μια πολλά υποσχόμενη επιστημονική πορεία».

Η ουσία όμως είναι στο εξής: «Με ενδιέφερε η πόλη μου πάρα πολύ. Ήθελα να αφήσω στην πόλη αυτή κάτι». Το πιο εντυπωσιακό όμως και άκρως σημειολογικό που το κάνουν ελάχιστοι ήταν, όταν είπε πως πρέπει να ξέρεις πότε να φεύγεις, μια θητεία αρκεί! Αυτό είναι στάση ζωής. Και λίγοι ξέρουν πότε πρέπει να φεύγουν. Μου το έλεγε συχνά όταν μιλάγαμε. Άνθρωποι όμως όπως ο Μ. Ελισάφ δεν φεύγουν ποτέ και το παράδειγμά τους, η στάση ζωής τους θα μας συντροφεύουν πάντα.