Οι αμφιλεγόμενες λίστες της ΕΕ με τους φορολογικούς παραδείσους

Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρόσθεσε τη Ρωσία στη μαύρη λίστα των φορολογικών παραδείσων, ένα μέτρο που είναι πάνω από όλα συμβολικό, καθώς αυτή η χώρα βρίσκεται ήδη υπό οικονομικές κυρώσεις που συνδέονται με την εισβολή στην Ουκρανία. Στην ανανεωμένη λίστα που ανακοινώθηκε την Τρίτη και περιλαμβάνει πλέον δεκαέξι κρατικές οντότητες, η ΕΕ εκτός από τη Ρωσία συμπεριέλαβε επίσης την Κόστα Ρίκα, τα Βρετανικά Παρθένα Νησιά και τα Νησιά Μάρσαλ.

Το Συμβούλιο των υπουργών Οικονομικών  των «27» εξέτασε τη ρωσική νομοθεσία που εγκρίθηκε το 2022 με βάση τα κριτήρια της χρηστής φορολογικής διακυβέρνησης και διαπίστωσε ότι «η Ρωσία δεν είχε εκπληρώσει τη δέσμευσή της να διορθώσει τις αρνητικές ρυθμίσεις ενός ειδικού καθεστώτος που ισχύει για διεθνείς εταιρείες χαρτοφυλακίου». Επιπλέον (και ίσως καθοριστικότερο για την πρωτοβουλία της), η ΕΕ επισημαίνει ότι «ο διάλογος με τη Ρωσία για φορολογικά θέματα διεκόπη μετά την εκδήλωση της επιθετικότητά της κατά της Ουκρανίας».

Η Ρωσία βρίσκεται ήδη στο στόχαστρο της ΕΕ, καθώς οι Βρυξέλλες τής έχουν επιβάλει μια σειρά κυρώσεων οικονομικής και διοικητικής φύσεως μετά την εισβολή στην Ουκρανία το Φεβρουάριο του 2022. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται η δέσμευση ρωσικών περιουσιακών στοιχείων και η επιβολή ταξιδιωτικών απαγορεύσεων και συναλλαγών στην ΕΕ σε περισσότερα από 1.300 φυσικά πρόσωπα και 171 οργανισμούς και επιχειρήσεις.

18 χώρες στην γκρίζα λίστα

«Καλούμε όλες τις χώρες της μαύρης λίστας να βελτιώσουν το νομικό τους πλαίσιο και να προσπαθήσουν να συμμορφωθούν με τα διεθνή φορολογικά πρότυπα», δήλωσε η προεδρεύουσα στο Συμβούλιο Ελίζαμπετ Σβάντεσον, υπουργός Οικονομικών της Σουηδίας. Ταυτόχρονα η σουηδέζα υπουργός συνεχάρη τη Βόρεια Μακεδονία, τα Νησιά Μπαρμπάντος, την Τζαμάικα και την Ουρουγουάη, χώρες οι οποίες «κατάφεραν να εκπληρώσουν τις δεσμεύσεις τους και να διαγραφούν από την γκρίζα λίστα» της ΕΕ.

Εκτός από τη μαύρη λίστα, στην οποία αναγράφονται οι χώρες ή οι κρατικές οντότητες που δεν επιδεικνύουν πνεύμα συνεργασίας για τη βελτίωση των φορολογικών τους συστημάτων και την προώθηση της διαφάνειας των συναλλαγών, οι Βρυξέλλες έχουν καταρτίσει και μια γκρίζα λίστα καταγραφής των χωρών που συνεργάζονται μεν με τους «27», αλλά η συνεργασία τους κρίνεται ελλιπής και ανεπαρκής για να παράξει ουσιαστικά αποτελέσματα.

Στην γκρίζα λίστα της ΕΕ αναγράφονται 18 χώρες και ανεξάρτητες κρατικές οντότητες, μεταξύ των οποίων η Αλβανία, το Ισραήλ, η Τουρκία, το Χονγκ Κονγκ, η Ιορδανία, το Κατάρ, η Ταϊλάνδη και η Μαλαισία. Πιέσεις για να «αναβαθμιστεί» το Κατάρ στη μαύρη λίστα απορρίφθηκαν και οι «27» έδωσαν εν τέλει πίστωση χρόνου στη χώρα του Περσικού που τόσο απασχόλησε προσφάτως την επικαιρότητα με τα λόμπι που έχει αναπτύξει στις Βρυξέλλες.

Μια λίστα σαν «μαύρο αστείο»

«Η συμπερίληψη μιας χώρας στη μαύρη λίστα δυσκολεύει τις συναλλαγές με εταιρείες που δραστηριοποιούνται εκεί», εξήγησε στο Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων (AFP) εκπρόσωπος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Αλλά «αυτή η λίστα ξεχωρίζει για την αναποτελεσματικότητά της», όπως επισημαίνει σε ανακοίνωσή της η βρετανική Μη Κυβερνητική Οργάνωση Oxfam. Η Oxfam, η οποία ιδρύθηκε το 1942 για την αντιμετώπιση αρχικά της μεγάλης πείνας στην κατεχόμενη από τους Ναζί Αθήνας, χαρακτηρίζει «μαύρο αστείο» τη μαύρη λίστα της ΕΕ για τους φορολογικούς παραδείσους.

Με τη ΜΚΟ δείχνει να συμφωνεί ο ευρωβουλευτής του Λαϊκού Κόμματος Μάρκους Φέρμπερ. «Το γεγονός της προσθήκης της Ρωσίας στη λίστα είναι ένα ισχυρό πολιτικό μήνυμα, το οποίο όμως θα έχει περιορισμένες πρακτικές συνέπειες. Αν οι υπουργοί Οικονομικών της ΕΕ ήθελαν πραγματικά να αντιμετωπίσουν τους φορολογικούς παραδείσους, θα συνόδευαν την εγγραφή μιας χώρας ή κρατικής οντότητας σ’ αυτή με μια σειρά επώδυνων κυρώσεων», δήλωσε στο AFP ο γερμανός ευρωβουλευτής.

Αξίζει να σημειωθεί ότι εξακολουθούν να απουσιάζουν από τους κατάλογους της ΕΕ κραυγαλέες περιπτώσεις παραβίασης της φορολογικής δικαιοσύνης και διαφάνειας, όπως εκείνη της αμερικανικής Πολιτείας του Ντελαγουέρ. Οι λίστες της ΕΕ ανανεώνονται και ενημερώνονται δύο φορές το χρόνο. Η επόμενη αναθεώρηση προβλέπεται να γίνει τον Οκτώβριο του 2023.