IRENA: Ρεκόρ επενδύσεων 1,3 τρισ. δολ. στην ενεργειακή μετάβαση

Παρά την ενεργειακή κρίση και την αναθέρμανση της ζήτησης για ορυκτά καύσιμα, προκειμένου να καλυφθεί το κενό που αφήνουν τα ρωσικά προϊόντα, οι παγκόσμιες επενδύσεις σε τεχνολογίες ενεργειακής μετάβασης πέρυσι —συμπεριλαμβανομένης της ενεργειακής απόδοσης— έφτασε σε νέο ιστορικό υψηλό στα 1,3  τρισ. δολάρια. Το ποσό αυτό είναι αυξημένο κατά 19% από τα επίπεδα επενδύσεων του 2021 και 50% σε σχέση με πριν από την πανδημία το 2019.

Η κοινή έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (IRENA) και της Πρωτοβουλίας Πολιτικής για το Κλίμα (CPI), η οποία παρουσιάστηκε στο περιθώριο της Διεθνούς Διάσκεψης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας στη Μαδρίτη, διαπιστώνει επίσης ότι, αν και οι παγκόσμιες επενδύσεις στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έφτασαν σε ρεκόρ υψηλό των 500 δισ. δολαρίων ΗΠΑ το 2022, αυτό εξακολουθεί να αντιπροσωπεύει λιγότερο από το 40% της μέσης επένδυσης που απαιτείται κάθε χρόνο μεταξύ 2021 και 2030, σύμφωνα με το σενάριο 1,5 ° C του IRENA.

Επίσης, οι επενδύσεις δεν βρίσκονται σε καλό δρόμο για την επίτευξη των στόχων που θέτει η Ατζέντα 2030 για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη.

Ανατροπή – Η Ευρώπη χάνει τα σκήπτρα των επενδύσεων στην καθαρή ενέργεια

Προβληματισμοί και ανησυχίες

Στη έκθεση τονίζεται ότι δεδομένου ότι οι αποκεντρωμένες λύσεις είναι ζωτικής σημασίας για την κάλυψη του κενού πρόσβασης για την επίτευξη καθολικής ενεργειακής πρόσβασης για τη βελτίωση των μέσων διαβίωσης και της ευημερίας στο πλαίσιο της Ατζέντας 2030, πρέπει να καταβληθούν προσπάθειες για την κλιμάκωση των επενδύσεων στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας εκτός δικτύου.

Πράσινη ενέργεια: Οι επενδύσεις ξεπέρασαν τα 1,1 τρισεκατομμύρια δολάρια το 2022

Επιπλέον, οι επενδύσεις έχουν συγκεντρωθεί σε συγκεκριμένες τεχνολογίες και χρήσεις. Το 2020, μόνο τα ηλιακά φωτοβολταϊκά προσέλκυσαν το 43% της συνολικής επένδυσης σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ακολουθούμενα από την επίγεια και υπεράκτια αιολική ενέργεια με μερίδια 35% και 12%, αντίστοιχα. Με βάση τα προκαταρκτικά στοιχεία, αυτή η συγκέντρωση φαίνεται να συνεχίστηκε μέχρι το έτος 2022. Για να υποστηριχθεί καλύτερα η ενεργειακή μετάβαση, πρέπει να διατεθούν περισσότερα κεφάλαια σε λιγότερο ώριμες τεχνολογίες καθώς και σε άλλους τομείς πέραν της ηλεκτρικής ενέργειας, όπως η θέρμανση, η ψύξη και η ενοποίηση συστημάτων .

Ανισόρροπη μετάβαση

Συγκρίνοντας τη χρηματοδότηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας μεταξύ χωρών και περιοχών, η έκθεση δείχνει ότι «οι κραυγαλέες ανισότητες» έχουν αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία έξι χρόνια.

Περίπου το 70% του παγκόσμιου πληθυσμού, που κατοικεί κυρίως σε αναπτυσσόμενες και αναδυόμενες χώρες, έλαβε μόνο το 15% των παγκόσμιων επενδύσεων το 2020. Η υποσαχάρια Αφρική, για παράδειγμα, έλαβε λιγότερο από το 1,5% του ποσού που επενδύθηκε παγκοσμίως μεταξύ 2000 και 2020. Το 2021 , η κατά κεφαλήν επένδυση στην Ευρώπη ήταν 127 φορές μεγαλύτερη από αυτή στην υποσαχάρια Αφρική και 179 φορές μεγαλύτερη στη Βόρεια Αμερική.

Η έκθεση τονίζει τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να μεταρρυθμιστεί ο δανεισμός προς τις αναπτυσσόμενες χώρες που επιθυμούν να αναπτύξουν ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και υπογραμμίζει την ανάγκη η δημόσια χρηματοδότηση να διαδραματίσει πολύ ισχυρότερο ρόλο, πέρα ​​από τον μετριασμό των επενδυτικών κινδύνων. Αναγνωρίζοντας τους περιορισμένους δημόσιους πόρους που διατίθενται στον αναπτυσσόμενο κόσμο, η έκθεση ζητά ισχυρότερη διεθνή συνεργασία, συμπεριλαμβανομένης μιας σημαντικής αύξησης των χρηματοοικονομικών ροών από τον Παγκόσμιο Βορρά προς τον Παγκόσμιο Νότο.

Η εικόνα στην Ευρώπη

Ειδικότερα, η Ευρώπη προσέλκυσε 54 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ το 2019 και 67 δισεκατομμύρια δολάρια το 2020 (17% και 19% του παγκόσμιου συνόλου, αντίστοιχα). Τα προκαταρκτικά στοιχεία δείχνουν ότι οι επενδύσεις ξεπέρασαν τα 69 δισεκατομμύρια δολάρια το 2021, αλλά μειώθηκαν στα 53 δισεκατομμύρια δολάρια το 2022.

Το 2020, οι επενδύσεις στην περιοχή αυξήθηκαν κατά 26% ρεκόρ σε σύγκριση με το 2019, κυρίως λόγω της σχεδόν τετραπλάσιας αύξησης των επενδύσεων στο Ηνωμένο Βασίλειο και σχεδόν τριπλάσιας αύξησης στην Ολλανδία, σε σύγκριση με το 2019.

Αυτή η αύξηση οφείλεται σε σχεδόν τετραπλάσια αύξηση στις υπεράκτιες επενδύσεις αιολικής ενέργειας,  από 4 δισεκατομμύρια δολάρια το 2019 σε 17 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ το 2020, ενώ οι επενδύσεις σε ηλιακά φωτοβολταϊκά και χερσαία αιολικά παρέμειναν σταθερές.

Η Νέα Πράσινη Συμφωνία

Σε όλη την ήπειρο, οι δεσμεύσεις για τη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων οδηγούν στην ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Η Πράσινη Συμφωνία δεσμεύει τα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) να μειώσουν τις καθαρές εκπομπές κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030 σε σύγκριση με το 1990 (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2022).

Με βάση αυτή, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε μια Πράσινη Συμφωνία τον Φεβρουάριο του 2023, η οποίο θα παρέχει επενδυτική βοήθεια και φορολογικές ελαφρύνσεις για την τεχνολογική ανάπτυξη, την κατασκευή, την παραγωγή και την εγκατάσταση προϊόντων καθαρού μηδέν σε πράσινους τομείς, συμπεριλαμβανομένων των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και του υδρογόνου

Το σχέδιο σκοπεύει να κινητοποιήσει 225 δισεκατομμύρια ευρώ σε δάνεια από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και επιπλέον 20 δισεκατομμύρια ευρώ σε επιχορηγήσεις.

Καταλύτης η διεθνής συνεργασία

«Ώστε να μπορέσει η ενεργειακή μετάβαση να βελτιώσει τις ζωές και τα μέσα διαβίωσης, οι κυβερνήσεις και οι αναπτυξιακοί εταίροι πρέπει να διασφαλίσουν μια πιο δίκαιη ροή χρηματοδότησης, αναγνωρίζοντας τα διαφορετικά πλαίσια και τις ανάγκες», λέει ο Γενικός Διευθυντής του IRENA, Francesco La Camera. «Αυτή η κοινή έκθεση υπογραμμίζει την ανάγκη να κατευθυνθούν δημόσιοι πόροι σε περιοχές και χώρες με πολλές αναξιοποίητες δυνατότητες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, αλλά δυσκολεύονται να προσελκύσουν επενδύσεις. Η διεθνής συνεργασία πρέπει να στοχεύει στο να κατευθύνει αυτά τα κονδύλια για τη διευκόλυνση των πλαισίων πολιτικής, την ανάπτυξη υποδομών ενεργειακής μετάβασης και την αντιμετώπιση των επίμονων κοινωνικοοικονομικών κενών».

Με το βλέμμα στον 1,5 βαθμό Κελσίου

Η επίτευξη ενεργειακής μετάβασης σύμφωνα με το σενάριο του 1,5 ° C απαιτεί επίσης την ανακατεύθυνση 0,7 τρισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως από τα ορυκτά καύσιμα σε τεχνολογίες που σχετίζονται με την ενεργειακή μετάβαση. Ωστόσο, μετά από μια σύντομη πτώση το 2020 λόγω της COVID-19, οι επενδύσεις σε ορυκτά καύσιμα βρίσκονται τώρα σε άνοδο. Ορισμένες μεγάλες πολυεθνικές τράπεζες έχουν μάλιστα αυξήσει τις επενδύσεις τους σε ορυκτά καύσιμα κατά μέσο όρο περίπου 0,75 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως από τη Συμφωνία του Παρισιού.

Επιπλέον, η βιομηχανία ορυκτών καυσίμων συνεχίζει να επωφελείται από επιδοτήσεις, οι οποίες διπλασιάστηκαν το 2021 σε 51 χώρες. Η σταδιακή κατάργηση των επενδύσεων σε ορυκτά καύσιμα θα πρέπει να συνδυαστεί με την κατάργηση των επιδοτήσεων για την εξισορρόπηση των όρων ανταγωνισμού με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Ωστόσο, η σταδιακή κατάργηση των επιδοτήσεων πρέπει να συνοδεύεται από ένα κατάλληλο δίχτυ ασφαλείας για τη διασφάλιση επαρκούς βιοτικού επιπέδου για τους ευάλωτους πληθυσμούς, τονίζεται στην έκθεση.

Η πορεία προς το καθαρό μηδέν

«Η πορεία προς το καθαρό μηδέν μπορεί να συμβεί μόνο με μια δίκαιη και δίκαιη ενεργειακή μετάβαση. Ενώ οι αριθμοί μας δείχνουν ότι σημειώθηκαν επίπεδα ρεκόρ επενδύσεων για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας πέρυσι, απαιτείται μεγαλύτερη κλίμακα για να αποφευχθεί η επικίνδυνη κλιματική αλλαγή, ιδιαίτερα στις αναπτυσσόμενες χώρες», σχολίασε Η Barbara Buchner, Παγκόσμια Διευθύνουσα Σύμβουλος της CPI.

Η μελέτη του Bloomberg

Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με την έκθεση της ερευνητικής εταιρείας BloombergNEF που δημοσιεύτηκε τον περασμένο μήνα, οι παγκόσμιες επενδύσεις σε καθαρή ενέργεια εκτοξεύθηκαν στα 1,1 τρισεκατομμύρια δολάρια το 2022, με τα χρήματα που δαπανήθηκαν για την ενεργειακή μετάβαση να ισοβαθμούν για πρώτη φορά με τις επενδύσεις στην προμήθεια ορυκτών καυσίμων,

Η έκθεση τονίζει ότι παρά τα σημεία συμφόρησης της εφοδιαστικής αλυσίδας, τον αυξανόμενο πληθωρισμό και τα επιτόκια, και τους αντίθετους μακροοικονομικούς ανέμους, οι επενδύσεις στην ενεργειακή μετάβαση παγκοσμίως αυξήθηκαν κατά 31% πέρυσι.

ΙΕΑ: Η καθαρή ενέργεια φέρνει επανάσταση σε απασχόληση και τεχνολογία 

Ιστορικό υψηλό

Η ερευνητική εταιρεία BloombergNEF έχει υπολογίσει ότι οι παγκόσμιες επενδύσεις σε ορυκτά καύσιμα έφτασαν τα 1,1 τρισεκατομμύρια δολάρια το 2022. Το ίδιο ποσό δαπανήθηκε για την τεχνολογία μετάβασης της ενέργειας, συμπεριλαμβανομένης της παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα (CCS), υδρογόνο και ηλεκτροδότηση των μεταφορών.

«Αυτή είναι η πρώτη φορά που οι παγκόσμιες επενδύσεις για την ενεργειακή μετάβαση είναι στο ίδιο ύψος με τις επενδύσεις σε ορυκτά καύσιμα και έρχεται παρά την αύξηση των επενδύσεων σε ορυκτά καύσιμα που προκλήθηκε από την ενεργειακή κρίση του περασμένου έτους», ανέφερε το BloombergNEF.

Οι συνέπειες της ενεργειακής κρίσης

«Τα ευρήματά μας καταργούν κάθε συζήτηση σχετικά με το πώς η ενεργειακή κρίση θα επηρεάσει την ανάπτυξη της καθαρής ενέργειας», δήλωσε ο Albert Cheung, Επικεφαλής Παγκόσμιας Ανάλυσης στο BloombergNEF.

«Αντί να επιβραδυνθούν, οι επενδύσεις μετάβασης στην ενέργεια έχουν εκτοξευθεί σε νέο ρεκόρ, καθώς χώρες και επιχειρήσεις συνεχίζουν να εκτελούν τα σχέδια μετάβασης».

Ωστόσο, σύμφωνα πάντα με το BloombergNEF,  παρά το μεγαλύτερο ετήσιο άλμα στις επενδύσεις στην καθαρή ενέργεια, απαιτούνται πολύ περισσότερες επενδύσεις ώστε να επιτευχθεί ο στόχος για μηδενικές εκπομπές άνθρακα.

Προκειμένου να συμβεί το «Καθαρό Μηδέν» ο κόσμος θα πρέπει να επενδύει κατά μέσο όρο 4,55 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως για το υπόλοιπο αυτής της δεκαετίας.