Μελισσοκομία: Τι μέλλει γενέσθαι με το μέλι στην Ελλάδα

Με σύμμαχο την εξαιρετική ποιότητα, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αλλά και την πλούσια γεύση, πορεύεται το ελληνικό μέλι, το οποίο αναγνωρίζεται διεθνώς.

Το ελληνικό μέλι κατέχει ξεχωριστή θέση στη μεσογειακή διατροφή και έχει κερδίσει τη διεθνή αναγνώριση, λόγω των ιδιαίτερων ποιοτικών χαρακτηριστικών του, για οποία έχουν συμβάλει οι ευνοϊκές για την ανάπτυξη της μελισσοκομίας κλιματικές συνθήκες, καθώς και η πλούσια και ποιοτική μελισσοκομική χλωρίδα της Ελλάδας.

Μέλι: Γλυκόπικρη γεύση άφησε η φετινή συγκομιδή – «Αγκάθι» οι ελληνοποιήσεις

Εντούτοις, σημαντικός ανασταλτικός παράγοντας για την απογείωση των ελληνικών εξαγωγών είναι η υψηλή τιμή του, που προέρχεται από το υψηλό κόστος παραγωγής.

Προκειμένου το ελληνικό μέλι να προωθηθεί προς τα έξω και να καταλάβει τη θέση που του αξίζει στην διεθνή αγορά απαιτούνται βαθιές τομές και διορθωτικές κινήσεις, με την ενίσχυση της παραγωγής, την καθιέρωση του ελληνικού σήματος, την ανάδειξη της ονομασίας προέλευσης.

Η μελισσοκομία με νούμερα

Σύμφωνα με στοιχεία του ΥπΑΑΤ, στην Ελλάδα εκτρέφεται το 10,8% των κυψελών της Ε.Ε με το 73% να είναι επαγγελματίες μελισσοκόμοι (κατέχουν τουλάχιστον 150 κυψέλες).

Παράλληλα, σύμφωνα με τη  Eurostat, η ελληνική παραγωγή μελιού αποτελεί το 1% της παγκόσμιας και το 7,4% της ευρωπαϊκής (τέταρτη θέση) με 16.000 τόνους.

Η μελισσοκομία παρουσιάζει συνεχώς αυξητική πορεία στην ΕΕ, στον συνολικό αριθμό των μελισσοκόμων και επαγγελματιών μελισσοκόμων και στον συνολικό αριθμό των κυψελών, γιατί θεωρείται κερδοφόρος.

Ωστόσο, σύμφωνα με την τελευταία απογραφή της ΕΛΣΤΑΤ, με στοιχεία για το 2020, οι μελισσοκομικές εκμεταλλεύσεις παρουσιάζονται μειωμένες, ενώ ο αριθμός των κυψελών είναι οριακά αυξημένος.

Συγκεκριμένα, το 2009 οι μελισσοκομικές εκμεταλλεύσεις ήταν 10.551 και το 2020 έφτασαν στις 8.704 μειωμένες κατά 17,5%, ενώ ο αντίστοιχος αριθμός των κυψελών ήταν το 2009 944.014 και το 2020 έφτασαν τις 952.963 αυξημένες κατά 0,9%.

Οι εξαγωγές το 2021

Παρόλα αυτά, η Ελλάδα, είναι μία κατεξοχήν μελισσοκομική χώρα με παράδοση στη μελισσοκομία από αρχαιοτάτων χρόνων, με κύριες μελισσοκομικές περιοχές να θεωρούνται η Καβάλα, η Χαλκιδική, η Εύβοια, η Πελοπόννησος, η Κρήτη και τα Νησιά Αιγαίου.

Στην Ελλάδα το μέλι συλλέγεται κατά 90% από άγρια οικοσυστήματα και όχι από μονοανθικές καλλιέργειες (όπως συμβαίνει με το μέλι άλλων χωρών) ενώ δεν υπάρχουν καλλιέργειες γενετικά τροποποιημένων φυτών. Τα 2/3 του παραγόμενου ελληνικού μελιού είναι μέλι μελιτώματος (πεύκο 55% – 60%, ελάτης 5% – 10%) και το 1/3 είναι μέλι ανθέων (θυμαριού 10%, πορτοκαλιάς 10%).

Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, το 2021, εξήχθησαν από τη χώρα μας προς τις διεθνείς αγορές περισσότερα από 6,3 εκατ. κιλά μελιού, με την αξία τους, σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, να ανέρχεται σε 25,8 εκατ. ευρώ, και τη μέση τιμή τους να κυμαίνεται σε 4,07 ευρώ το κιλό.

«Πρωταθλητής» στις εισαγωγές ελληνικού μελιού είναι η Ιταλία, με τη γειτονική χώρα να εισάγει ελληνικό μέλι 1.441.659 κιλών συνολικής αξίας, 3.796.335 ευρώ. Ακολουθεί η Γερμανία με 1.305.679 κιλά μελιού, αξίας 5.734.964 ευρώ και η Γαλλία με 420.214 κιλά αξίας 2.013.528 ευρώ.

Οι εισαγωγές…

Η Ευρώπη είναι περίπου κατά 60% αυτάρκης στην κατανάλωση μελιού. Σύμφωνα με τον FAO, η ευρωπαϊκή παραγωγή μειώθηκε κατά 16% μεταξύ 2015 και 2020 (από 257.000 σε 218. 000 τόνους), ενώ η ο αριθμός των κυψελών αυξήθηκε κατά 16% (από 17.189.000 σε 20.046.000 το 2016-2021).

Ειδικότερα, συνολικά στην ΕΕ παράγονται κάθε χρόνο περίπου 250.000 τόνοι μελιού, ενώ η αντίστοιχη ποσότητα που πωλείται εντός των συνόρων της είναι περίπου 450.000 τόνοι. Αυτό σημαίνει πως όλες μαζί οι χώρες της ΕΕ είναι αυτάρκεις σε μέλι σε ποσοστό μικρότερο του 60%. Οι 200.000 τόνοι μελιού που δεν επαρκούν, εισάγονται κάθε χρόνο από χώρες εκτός ΕΕ.

Το 2021, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, η ευρωπαϊκή αγορά εισήγαγε μεγαλύτερες ποσότητες μελιού από χώρες εκτός ΕΕ, την Ουκρανία και την Κίνα.

Συγκεκριμένα, το 2021, τα κράτη μέλη της ΕΕ εισήγαγαν 173.400 τόνους μελιού από χώρες εκτός ΕΕ αξίας 405,9 εκατομμυρίων ευρώ, ενώ την ίδια περίοδο, μόλις 25.500 τόνοι εξήχθησαν από τα κράτη μέλη της ΕΕ εκτός ΕΕ. Οι εξαγωγές αυτές ανήλθαν σε 146,6 εκατ. ευρώ.

Σε σύγκριση με το 2016, οι εισαγωγές μελιού από χώρες εκτός ΕΕ αυξήθηκαν κατά 7% σε βάρος, ενώ οι εξαγωγές της ΕΕ σε χώρες εκτός ΕΕ μειώθηκαν κατά 10%.

Οι εισαγωγές μελιού από χώρες εκτός ΕΕ το 2021 προέρχονταν κυρίως από την Ουκρανία (53.800 τόνοι, ή το 31% των συνολικών εισαγωγών μελιού εκτός ΕΕ), ακολουθούμενες από την Κίνα (48.000 τόνοι, 28%), το Μεξικό (15.500 τόνοι, 9 %), την Αργεντινή (14.400 τόνοι, 8%) και τη Βραζιλία (7.900 τόνοι, 5%).

…και η νοθεία

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατατάσσει το μέλι ως το έκτο κατά σειρά τρόφιμο που είναι ευάλωτο σε πρακτικές απάτης – νοθείας.

Η νοθεία του μελιού αποτελεί οικονομική απάτη και παραπλάνηση του καταναλωτή, καθώς το νοθευμένο προϊόν στερείται των ευεργετικών ιδιοτήτων του πραγματικού μελιού.

Οι πιο συνηθισμένες παραπλανητικές πρακτικές είναι η ψευδής δήλωση της βοτανικής προέλευσης (διαθέτουν ανθόμελο ως θυμαρίσιο) ή της γεωγραφικής προέλευσης (διαθέτουν εισαγόμενο μέλι ως ελληνικό) ενώ η πιο συνηθισμένη νοθεία είναι η προσθήκη εξωγενών σακχάρων (π.χ. ισογλυκόζη).