Τέμπη όπως Δοξαράς: Το δυστύχημα του 1972 με το «Ακρόπολις Εξπρές»

Τα μεσάνυχτα της Τρίτης 28 Φεβρουαρίου δεν ήταν η πρώτη φορά που δύο τρένα βρέθηκαν να κινούνται επί της ίδιας γραμμής με ταχύτητα σε αντίθετες κατευθύνσεις στο σιδηροδρομικό δίκτυο της Θεσσαλίας, με αποτέλεσμα ένα πολύνεκρο δυστύχημα.

Τέμπη: Η προειδοποιητική ανακοίνωση από 7/2 – «Δεν θα περιμένουμε το δυστύχημα που έρχεται»

Μια αντίστοιχη σύγκρουση είχε συμβεί τον Ιανουάριο του 1972, με απολογισμό 19 νεκρούς και 44 τραυματίες. Επρόκειτο για το «σιδηροδρομικό δυστύχημα του Δοξαρά», όπως έμεινε γνωστή μία από τις μεγαλύτερες σιδηροδρομικές τραγωδίες στην Ελλάδα – μέχρι χθες, αφού η σύγκρουση στα Τέμπη έχει ήδη αφήσει πίσω της 36 νεκρούς και δεκάδες τραυματίες.

Το δυστύχημα στον Δοξαρά

Το απόγευμα της Κυριακής 16 Ιανουαρίου 1972 δύο τρένα, η αμαξοστοιχία «Ακρόπολις Εξπρές» που πραγματοποιούσε το δρομολόγιο Μόναχο-Αθήνα και μια αμαξοστοιχία που κινούταν αργά από την Αθήνα προς τη Θεσσαλονίκη πραγματοποιώντας πολλές στάσεις, γνωστή και ως «πόστα» επειδή μετέφερε αλληλογραφία, βρέθηκαν να κινούνται προς αντίθετες κατευθύνσεις επί της μονής, τότε, γραμμής Αθηνών-Θεσσαλονίκης στο τμήμα μεταξύ Ορφανών Καρδίτσας και Δοξαρά Λάρισας.

Οι σταθμάρχες σε Ορφανά και Δοξαρά δεν κατάφεραν να συνεννοηθούν για το ποια από τις δύο αμαξοστοιχίες θα είχε προτεραιότητα, με αποτέλεσμα οι δύο αμαξοστοιχίες να διέλθουν ταυτόχρονα από τους δύο σταθμούς, σε πορεία βέβαιης σύγκρουσης. Καθώς το «Ακρόπολις Εξπρές» είχε αναπτύξει μεγαλύτερη ταχύτητα, τα τρία πρώτα βαγόνια της πόστας διαλύθηκαν.

«Τα δύο τρένα του θανάτου συγκρούστηκαν έξω από τη Λάρισα, στη θέση Δοξαρά, στα νότια της πόλεως», μετέδιδαν την επομένη, Δευτέρα 17 Ιανουαρίου 1972, Τα Νέα. «Αίτια της συγκρούσεως, που συνοδεύτηκε από έκρηξη και πυρκαγιά: Ένας από τους σταθμάρχες Δοξαρά και Ορφανών έδωσε εσφαλμένο σήμα εκκινήσεως. Έτσι οι δύο αμαξοστοιχίες ρίχτηκαν η μία στην άλλη και ακολούθησε μια αληθινή κόλαση θανάτου και τρόμου». Σύμφωνα με Τα Νέα, επί τόπου σκοτώθηκαν «οι τρεις μηχανοδηγοί, ο θερμαστής και 14 επιβάτες της κοινής αμαξοστοιχίας (σσ, της πόστας)», ενώ δεν υπήρξε νεκρός από την αμαξοστοιχία Ακρόπολις Εξπρές. «Το έργο της διασώσεως των κινδυνευόντων και της περιθάλψεως των τραυματιών ήταν τρομερά δύσκολο, λόγω των άθλιων καιρικών συνθηκών και της νύχτας που δεν άργησε να επέλθει. Χιόνι, αέρας, παγωνιά, σκοτάδι και απερίγραπτη σύγχυση.» Οι φλόγες από την φωτιά που προκάλεσε η σύγκρουση «φαίνονταν από πέντε χιλιόμετρα μακριά» δίνοντας την εικόνα «ηφαιστείου που μόλις έχει εκραγεί», έγραφαν Τα Νέα.

Ως προς το δικαστικό σκέλος της υπόθεσης, εναντίων των δύο σταθμαρχών και του ρυθμιστή κίνησης ασκήθηκαν κατηγορίες για ανθρωποκτονίες από αμέλεια και διατάραξη της ασφάλειας των συγκοινωνιών. Στη δίκη σε πρώτο βαθμό, που έγινε τον Νοέμβριο του 1972 στην Καρδίτσα, καταδικάστηκαν σε ποινές φυλάκισης από 3 έως 5 έτη. Οι ποινές δεν είχαν ανασταλτικό αποτέλεσμα. Τον Ιανουάριο του 1973 στο εφετείο στη Λάρισα, καταδικάστηκε σε φυλάκιση 5 ετών ο σταθμάρχης των Ορφανών ενώ οι άλλοι δύο κατηγορούμενοι αθωώθηκαν.

51 χρόνια μετά

Πενήντα ένα χρόνια μετά, παρά τα άλματα που έχει πραγματοποιήσει η τεχνολογία και η επιστήμη, αλλά και τον πακτωλό χρημάτων που έχουν δαπανηθεί για την αναβάθμιση της σιδηροδρομικής γραμμής Αθηνών – Θεσσαλονίκης, η οποία πλέον σε όλο το μήκος της είναι διπλή και ηλεκτροκινούμενη, η ιστορία επαναλήφθηκε, σε ακόμα χειρότερη εκδοχή, λίγα χιλιόμετρα βορείως – αυτή τη φορά- της Λάρισας.

Και στην περίπτωση του δυστυχήματος στα Τέμπη οι πρώτες εκτιμήσεις συγκλίνουν στην εκδοχή του ανθρώπινου λάθους, που είχε ως αποτέλεσμα να βρεθούν δύο τρένα στην ίδια γραμμή με αποτέλεσμα να συγκρουστούν μετωπικά με ταχύτητα. Η επιβατική αμαξοστοιχία βρέθηκε στο ρεύμα ανόδου, με μαρτυρίες επιζησάντων να μην κάνουν λόγο για φρενάρισμα, και πολλούς να μιλούν για υψηλές ταχύτητες και από τα δύο τρένα.

Εικάζεται πως ο σταθμάρχης στη Λάρισα άφησε την αμαξοστοιχία intercity να ανέβει από τη γραμμή καθόδου, στην οποίαν κινούταν η εμπορική αμαξοστοιχία. Η μη λειτουργία των συστημάτων που θα μπορούσαν να προειδοποιήσουν τον μηχανοδηγό για την πορεία σύγκρουσης με την εμπορική αμαξοστοιχία, συστημάτων που έχουν σχεδιαστεί ακριβώς για να ελαχιστοποιούν τον κίνδυνο ατυχημάτων σε περίπτωση ανθρώπινου λάθους, προδιέγραψε – όπως όλα δείχνουν – την τραγωδία.