Μετρό Θεσσαλονίκης: Μεταβατική λύση για το Φορέα Λειτουργίας

Λύση – γέφυρα για να λειτουργήσει το πολυαναμενόμενο μετρό Θεσσαλονίκης, χωρίς να μείνει ξανά σε στάση αναμονής ακόμη και για ενάμιση χρόνο αφότου ολοκληρωθεί η περιπέτεια της κατασκευής του, προώθησε το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών. Για να μπουν οι πρώτοι επιβάτες στη βασική γραμμή θα πρέπει ο φορέας λειτουργίας του να βρίσκεται σε πλήρη διάταξη. Ο διαγωνισμός ΣΔΙΤ για τη λειτουργία και συντήρηση των περίπου 14,5 χλμ. από τον Νέο Σιδηροδρομικό Σταθμό ως τη Νέα Ελβετία και την επέκταση προς Καλαμαριά, ανέβηκε μόλις εχθές το πρώτο σκαλί, με την κατάθεση ενδιαφέροντος από δύο σχήματα.

Με το βασικό έργο να έχει μπει σε τροχιά ολοκλήρωσης για τα τέλη του 2023 με αρχές 2024, ακόμη κι αν η εν εξελίξει διαγωνιστική διαδικασία προχωρήσει χωρίς νέα εμπόδια και δικαστικές εμπλοκές, τα χρονικά περιθώρια έχουν εξαντληθεί.

Μετρό Θεσσαλονίκης: Τα ορόσημα του 2023 και οι επόμενοι διαγωνισμοί

Στο ενδιάμεσο, με ετήσιο κόστος που προϋπολογίζεται σε 38 εκατ. ευρώ, ενώ τα έσοδα εκτιμώνται ετησίως στα 50 εκατ. ευρώ, προβλέπεται ότι η εμπορική λειτουργία και συντήρηση του μετρό Θεσσαλονίκης μπορεί να ανατεθεί μέσω συμπληρωματικής σύμβασης στον σημερινό ανάδοχο της κατασκευής του βασικού έργου. Η κοινοπραξία δηλαδή που κατασκευάζει τα 9,6 χλμ. της γραμμής από τον Νέο Σιδηροδρομικό Σταθμός ως τη Νέα Ελβετία με 13 σταθμούς (ΑΚΤΩΡ, Webuild, Hitachi Rail), θα αναλάβει και τη λειτουργία του για διάστημα 2+1 ετών.

Ειδικότερα, όπως σημειώνεται στη σχετική τροπολογία, η σύναψη της συμπληρωματικής σύμβασης θα διασφαλίσει «την επίσπευση της κανονικής λειτουργίας του μετρό, αφού η λειτουργία αυτού θα διενεργείται για την ως άνω μεταβατική περίοδο από τον κατασκευαστή του, προς όφελος των επιβατών και με θετικά αποτελέσματα για την κυκλοφοριακή αποσυμφόρηση του κέντρου της Θεσσαλονίκης και εν συνεχεία η λειτουργία και συντήρηση Θα διεξάγεται από τον ανάδοχο του υπό εξέλιξη διαγωνισμού ανακήρυξης αναδόχου μέσω ΣΔΙΤ».

Στενά χρονικά περιθώρια

Είναι χαρακτηριστικό ότι στελέχη με γνώση της αγοράς, αλλά και των ρυθμών με τους οποίους κυλούν οι διαγωνισμοί στη χώρα, εκτιμούν ότι αθροίζοντας τον χρόνο για την ολοκλήρωση του διαγωνισμού, τη σύσταση του ιδιωτικού φορέα λειτουργίας και τη στελέχωσή του, χρειάζονται περίπου 2,5 χρόνια. Ο εν λόγω διαγωνισμός για τη λειτουργία και συντήρηση του μετρό Θεσσαλονίκης μέσω ΣΔΙΤ, ύψους 292 εκατ. ευρώ (χωρίς ΦΠΑ), ξεκίνησε μόλις τον περασμένο Σεπτέμβριο, παρότι ήταν στα σκαριά από τα μέσα του 2020.

Χαρακτηριστική του χρόνου που απαιτείται για την κατάλληλη προετοιμασία του φορέα λειτουργίας ήταν η πρόβλεψη στην προκήρυξη του διαγωνισμού για προπαρασκευαστική περίοδο 12 μηνών, με δυνατότητα παράτασης από την Αττικό Μετρό ως 18 μήνες. Αυτό προκειμένου ο ανάδοχος να εκτελέσει συγκεκριμένες εργασίες ώστε να διασφαλίσει ότι το προσωπικό που θα διαθέσει ή θα προσλάβει, τα συστήματα, οι διαδικασίες και η οργάνωσή του θα είναι τα απαιτούμενα για την αξιόπιστη και ασφαλή λειτουργία των έργων.

Οι δύο μονομάχοι για την ενδεκαετή λειτουργία του δικτύου της Θεσσαλονίκης δήλωσαν εχθές το «παρών». Πρόκειται για την κοινοπραξία της ιταλικής ATM, που διαχειρίζεται τα μετρό σε Μιλάνο και Κοπεγχάγη, με τη γαλλική Egis, υπό την ονομασία «THEMA» και το σχήμα της ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις με την κορεάτικη Neo Trans.

Ο περιορισμένος κύκλος εταιρειών με εμπειρία στη λειτουργία μετρό με αυτόματα τρένα χωρίς οδηγό, όπως θα είναι αυτό της Θεσσαλονίκης, αλλά και το εξαιρετικά μικρό δίκτυο που θα διαθέτει η πόλη, με μόλις 18 σταθμούς όταν λειτουργήσει και η επέκταση προς Καλαμαριά, προετοίμαζαν για περιορισμένες συμμετοχές.

Βεβαίως, το δεδομένο να στηθεί σε αυτό το μεταβατικό στάδιο ο φορέας λειτουργίας, που θα έχει συστήματα λειτουργίας και προσωπικό, εκτιμάται ότι μπορεί να φέρει νέα δεδομένα. Την ίδια στιγμή, τόσο για την ιταλική ATM η τεχνολογία του μετρό Θεσσαλονίκης είναι οικεία, καθώς και οι έξι driverless γραμμές που λειτουργεί είναι πάνω σε τεχνολογία της Hitachi, ενώ από την πλευρά της η ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις βρίσκεται υπό την ομπρέλα του ομίλου που κατασκευάζει τη γραμμή.

Ειδικές απαιτήσεις

Για να καλυφθεί λοιπόν το χρονικό διάστημα από την ολοκλήρωση της κατασκευής του βασικού έργου ως την ανάθεση του ΣΔΙΤ λειτουργίας και συντήρησης, η Αττικό Μετρό μπορεί να αναθέσει στον ανάδοχο της έργου πρόσθετες υπηρεσίες εμπορικής λειτουργίας και συντήρησης. Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση της ρύθμισης, «οι συγκεκριμένες υπηρεσίες κρίνονται απαραίτητες για την απρόσκοπτη και εύρυθμη συνέχιση της αρχικής σύμβασης του έργου και την άμεση λειτουργία αυτού, με ετήσιο προϋπολογιζόμενο κόστος περίπου 38.000.000 ευρώ και με ετήσια προϋπολογιζόμενα έσοδα εμπορικής λειτουργίας άνω των 50.000.000 ευρώ».

Το μετρό Θεσσαλονίκης, που εκτιμάται πως θα εξυπηρετεί καθημερινά 310.000 επιβάτες, διαθέτει τροχαίο υλικό πλήρως αυτοματοποιημένο άνευ οδηγού, από τον ανάδοχο, ο οποίος με εξειδικευμένη τεχνογνωσία εν προκειμένω, έχει μελετήσει, κατασκευάσει, δοκιμάσει για ασφαλή λειτουργία, συντηρήσει και εγγυηθεί τις κατασκευές, εγκαταστάσεις, το κάθε σύστημα του έργου και το τροχαίο υλικό, ενώ είναι ο ίδιος που έχει διενεργήσει τη δοκιμαστική λειτουργία και έχει θέσει σε λειτουργία το έργο, εξασφαλίζοντας με τον τρόπο αυτό τη συνέχεια στην παροχή υπηρεσιών λειτουργίας. Ταυτόχρονα, όπως σημειώνεται στη ρύθμιση, έχει ολοκληρώσει την εκπαίδευση και έχει πιστοποιήσει την επάρκεια των εκπαιδευτών και του προσωπικού, συμπεριλαμβανομένου και αυτού της Αττικό Μετρό ΑΕ, που απαιτείται ώστε να εξασφαλιστεί η ασφαλής και αποτελεσματική λειτουργία και συντήρηση του συστήματος μετρό.

Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται επίσης στα άμεσα έσοδα που θα εξασφαλισθούν για το ελληνικό Δημόσιο, γεγονός ιδιαιτέρως σημαντικό δεδομένης της οικονομικής συγκυρίας. Η εμπορική λειτουργία του μετρό υπολογίζεται ότι θα υπερκαλύπτει από πλευράς εσόδων τις δαπάνες λειτουργίας.

Ξεκινούν οι δοκιμές σε όλο το δίκτυο εντός Απριλίου

Αυτή την περίοδο, πάντως, γίνεται σπριντ από το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών και την Αττικό Μετρό για να μπουν όλες οι ενέργειες σε σειρά, ώστε στις αρχές Απριλίου, όπως είπε στη Βουλή και ο υφυπουργός κ. Γιώργος Καραγιάννης, να ξεκινήσουν τα δοκιμαστικά δρομολόγια σε όλο το μήκος της βασικής γραμμής. Για την πρώτη δοκιμαστική διέλευση συρμού από το Αμαξοστάσιο στην Πυλαία μέχρι και τον Νέο Σιδηροδρομικό Σταθμό, θα πρέπει να ολοκληρωθούν η επιδομή, δηλαδή οι εναπομείνασες γραμμές στη Βενιζέλου, οι ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις και να ηλεκτροδοτηθεί το σύνολο της γραμμής. Σήμερα, λόγω της εκκρεμότητας της Βενιζέλου τα δοκιμαστικά δρομολόγια διεξάγονται μέχρι το Σιντριβάνι. Σύμφωνα με πληροφορίες εξελίσσονται θετικά, επιλύοντας όποια αναμενόμενα προβλήματα συντονισμού μεταξύ των διαφόρων συστημάτων προκύπτουν σε αυτή τη φάση.

Στόχος της Αττικό Μετρό είναι να έχουν τελειώσει όλοι οι σταθμοί συμπεριλαμβανομένης της Αγίας Σοφίας ως τον Σεπτέμβριο και να μείνει μόνο η Βενιζέλου για τον Νοέμβριο. Θα ακολουθήσει το 2024 η επέκταση προς Καλαμαριά. Μάλιστα, αυτή την περίοδο, προετοιμάζονται τα τεύχη του διαγωνισμού για το εισιτήριο της επέκτασης.

Εχθές, έπεσε και η υπογραφή για τους επιπλέον 15 συρμούς που θα καλύψουν τις ανάγκες τόσο της βασικής γραμμής όσο και της επέκτασης προς Καλαμαριά. Ανάδοχος της σύμβασης, προϋπολογισμού 142 εκατ. ευρώ, είναι το σχήμα ΑΚΤΩΡ-Hitachi, το μοναδικό που συμμετείχε κιόλας στον διαγωνισμό.