Η ευθύνη του ηγέτη

Ως φοιτητής, είχα την τύχη να έχω καθηγητή, ένα φωτισμένο δάσκαλο. Τον Αντώνη Κονταράτο. Μας δίδασκε τις τεχνικές της διοίκησης, και την τέχνη της ηγεσίας. Είχε έλθει από τις Ηνωμένες Πολιτείες, με «βαρύ» βιογραφικό. Ανάμεσα στα άλλα τα οποία είχε επιτύχει, ήταν η ενεργή συμμετοχή του στο διαστημικό πρόγραμμα «Απόλλων» της NASA. Εκείνο που είχε ως αποτέλεσμα τρεις άνθρωποι να φτάσουν, να περπατήσουν στο φεγγάρι, και να επιστρέψουν με ασφάλεια στη βάση τους.

Μας μιλούσε με συγκίνηση κάθε φορά για τα πρωτόγνωρα, προκλητικά και απαιτητικά προβλήματα που είχαν να αντιμετωπίσουν όλες οι ομάδες του εγχειρήματος. Και μας εξηγούσε το λόγο της τελικής επιτυχίας: την ομαδική δουλειά, και την πίστη στο όραμα. Αυτό που είχε διατυπωθεί με σαφήνεια ως εθνικός στόχος από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ, τον John F. kennedy και συνοψίζεται σε 34 λέξεις, η κάθε μια με ιδιαίτερο νόημα:

«Θα στείλουμε στο φεγγάρι, 240.000 μίλια μακριά, έναν γιγάντιο πύραυλο, ύψους πάνω από 300 πόδια σε μια αδοκίμαστη αποστολή σε ένα άγνωστο ουράνιο σώμα, και στη συνέχεια θα τον επιστρέψουμε με ασφάλεια στη Γη…»
(Από την ομιλία του John F. Kennedy στις 12 Σεπτεμβρίου 1962).

Ασφαλώς, προσέχοντας την αλληλουχία των λέξεων, είναι κατανοητό, ότι ο εμπνευστής του κολοσσιαίου αυτού έργου, έδινε τη μέγιστη βαρύτητα στην τελευταία, δηλαδή την ασφάλεια των συμμετεχόντων.

Εκείνο το οποίο υπογράμμιζε ο καθηγητής μας, ήταν η απόλυτη προσήλωση όλων όσων συμμετείχαν σε αυτό το γιγάντιο εγχείρημα σε δύο συνιστώσες. Η μία ήταν η επίτευξη της προσέγγισης της επιφάνειας της σελήνης. Η άλλη -και πιο σημαντική- ήταν η επιστροφή των ανθρώπων της αποστολής με ασφάλεια στη γη. Και ήταν ξεκάθαρη η επιλογή αν θα έπρεπε να διαλέξουν ανάμεσα στις δύο αυτές συνιστώσες: θα προτιμούσαν να μην ολοκληρωθεί η αποστολή, αρκεί οι αστροναύτες να επιστρέψουν από εκεί που ξεκίνησαν. Αυτός ήταν ο υπέρτατος στόχος του προγράμματος!

Η ευθύνη του ηγέτη

Με αφορμή το παράδειγμα του συγκεκριμένου προγράμματος της NASA, ο δάσκαλός μας, μας μάθαινε τις θεμελιώδεις αρχές της διοίκησης, και τις βασικές δεξιότητες του ηγέτη. Την ομαδικότητα, τη δημιουργικότητα, την ανάληψη προσωπικής ευθύνης, τη στοχοθεσία, τη μέτρηση της προόδου έναντι των στόχων, την ανοιχτή επικοινωνία, την ακεραιότητα, την ύπαρξη οράματος. Όλα αυτά έχουν σχέση με τους ανθρώπους της επιχείρησης ή του Οργανισμού. Αυτούς πρέπει να καθοδηγήσει, εμπνεύσει και προστατεύσει ο πραγματικός ηγέτης. Και αν χρειαστεί να επιλέξει μια και μόνο από αυτές τις υποχρεώσεις του, αυτή είναι η τελευταία. Πάνω απ’ όλα, προέχει η ασφάλεια του έμψυχου δυναμικού. Χωρίς να υπολογίζεται κόστος, χρόνος ή πόροι γι’ αυτό. Γιατί τα πάντα αντικαθίστανται, εκτός από τους ανθρώπους.

Και η ευθύνη σχετικά με την ασφάλεια δεν περιορίζεται στο ανθρώπινο δυναμικό μέσα στην επιχείρηση. Επεκτείνεται σε όλους τους ανθρώπους που έρχονται σε επαφή με τις εγκαταστάσεις, τα προϊόντα και τις υπηρεσίες της. Στους πελάτες, τους προμηθευτές, αλλά και το κοινωνικό σύνολο μέσα στο οποίο δραστηριοποιείται. Η ασφάλεια των προϊόντων και υπηρεσιών, όπως και του τρόπου λειτουργίας της επιχείρησης, δεν έχουν να κάνουν μόνο με τις ποινικές ευθύνες που υφίστανται αν κάτι δεν πάει καλά, ή πάει πολύ άσχημα. Είναι πρώτα απ’ όλα ηθική υποχρέωση του Οργανισμού και των διοικούντων της.

Αυτά έλεγε πριν αρκετά χρόνια ένας φωτισμένος δάσκαλος που ετοίμαζε τους φοιτητές του να γίνουν αυριανοί ηγέτες, ο καθένας στο χώρο του.
Και αυτά διεκήρυσσε πριν 60 χρόνια στον αμερικανικό λαό ο πρόεδρός του, ένας διαχρονικός ηγέτης.

Δυστυχώς, τα αποτελέσματα αποβαίνουν και σήμερα μοιραία, όταν αφήνουμε τη μοίρα μόνη να μεριμνήσει για την τύχη μας.

Σταμάτης Παππάς, MEng/MBA, Σύμβουλος Επιχειρήσεων