Μεγάλα Υδροηλεκτρικά: Προωθείται ειδικό καθεστώς για μετεγκαταστάσεις οικισμών

Ειδικό καθεστώς που δίνει τη δυνατότητα επίσπευσης της μετεγκατάστασης οικισμών καθώς και της πολεοδόμησης για την εκτέλεση μεγάλων υδροηλεκτρικών έργων εθνικής σημασίας προβλέπει ειδική ρύθμιση η οποία προστέθηκε, μετά τη διαβούλευση, στο πολυνομοσχέδιο «σκούπα» των 263 άρθρων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ), το οποίο συζητείται από χθες στην Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής.

Ειδικότερα, για την εκτέλεση έργων που αφορούν σε υδροηλεκτρικούς σταθμούς (ΥΗΣ) ισχύος άνω των 100 MW, η μετεγκατάσταση ή μεταφορά οικισμού σε νέα θέση (όπως π.χ. του οικισμού της Μεσοχώρας στο έργο της ΔΕΗ στον Αχελώο), σύμφωνα με τον Κώδικα Αναγκαστικών Απαλλοτριώσεων Ακινήτων, θα μπορεί να γίνεται σε δημόσια ή ιδιωτική έκταση ή σε ακίνητο Οργανισμού Τοπικής Αυτοδιοίκησης ή του φορέα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που υλοποιεί το έργο.

Υδροηλεκτρικό Μεσοχώρας: Κρίσιμη συνεδρίαση του ΣτΕ επί προσφυγής κατά των περιβαλλοντικών όρων του έργου

Χωροθέτηση

Για τη νέα χωροθέτηση θα εκδίδεται προέγκριση με απόφαση του αρμοδίου οργάνου του ΥΠΕΝ, κατόπιν γνωμοδότησης του Κεντρικού Συμβουλίου Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων (ΚΕΣΥΠΟΘΑ) και εισήγησης του Γενικού Γραμματέα Χωρικού Σχεδιασμού. Η απόκτηση των απαιτούμενων εκτάσεων για τη μεταφορά ή μετεγκατάσταση του οικισμού, θα διενεργείται από το ΥΠΕΝ, ή από την εταιρεία παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας , είτε με αναγκαστική απαλλοτρίωση, είτε με απευθείας απόκτηση, είτε με παραχώρηση και διάθεση των εκτάσεων.

Με προγραμματική σύμβαση θα μπορεί να ορίζεται ως αρμόδια για τη διαδικασία χωροθέτηση  της μετεγκατάστασης και τη διενέργεια της πολεοδομικής μελέτης η εταιρεία παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία θα βαρύνεται και με το αντίστοιχο κόστος. Στην περίπτωση αναγκαστικής απαλλοτρίωσης ιδιωτικών εκτάσεων αυτή θα κηρύσσεται υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου, εκτός αν έχει συναφθεί ειδική προγραμματική σύμβαση, οπότε θα κηρύσσεται υπέρ της εταιρείας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.

Σχετικά με τους κοινωφελείς και κοινόχρηστους χώρους στην περιοχή μετεγκατάστασης του οικισμού, αυτοί θα περιέρχονται στον Δήμο άνευ ανταλλάγματος με οριστικό τίτλο που θα εκδίδεται με υπουργική απόφαση, άλλως θα πρόκειται για μονομερή χαριστική δικαιοπραξία (αυτοσύμβαση) του φορέα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία θα μεταγράφεται   βιβλία μεταγραφών των υποθηκοφυλακείων ή θα καταχωρίζεται στα βιβλία κτηματολογικών εγγραφών.  Με την ίδια διαδικασία θα αποδίδονται και τα οικόπεδα που θα προκύπτουν στο πλαίσιο της πολεοδόμησης στους δικαιούχους πολίτες που θα πρέπει να μετεγκατασταθούν λόγω του έργου.

Οι λεπτομέρειες για τη διαδικασία μετεγκατάστασης και τον ακριβή προσδιορισμό των δικαιούχων θα καθορίζονται επίσης με υπουργική απόφαση.   Στις περιπτώσεις που η απαλλοτρίωση πραγματοποιείται υπέρ της εταιρείας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, οι βασικές υποδομές και οι υποδομές κοινής ωφελείας στον νέο οικισμό θα υλοποιούνται  με δικούς της πόρους.

Τίτλοι τέλους για τη μετεγκατάσταση της Ακρινής

Όσον αφορά στη μετεγκατάσταση του οικισμού της Ακρινής στον νομό Κοζάνης, η οποία είχε προβλεφθεί το 2011 (ν. 3937/2011) και προβλεπόταν ότι θα έχει ολοκληρωθεί εντός δεκαετίας καταργείται, ελέω απολιγνιτοποίησης. Επανεκκίνηση της υπόθεσης είχε γίνει το 2018 όταν η ΔΕΗ υπέβαλε το σχέδιο για την απαλλοτρίωση του οικισμού και τη μετεγκατάστασή του, αλλά ουδέποτε εγκρίθηκε με Προεδρικό Διάταγμα όπως οριζόταν.

Έπειτα, όπως από   προσφυγή των κατοίκων στο ΣτΕ, το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργειας και Κλίμα (ΕΣΕΚ) του 2019 που έθετε χρονοδιάγραμμα για το σβήσιμο των λιγνιτικών μονάδων και τον νόμο  4872/2021 για τη Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση των δύο υπό απολιγνιτοποίηση περιοχών της Δυτικής Μακεδονίας και τη Μεγαλόπολης,  μετεβλήθησαν οι συνθήκες  για την απαλλοτρίωση και τη μετεγκατάσταση του οικισμού. Έτσι,  το  Δημόσιο, σε συμμόρφωση και με την απόφαση του ΣτΕ, έκρινε ότι δεν συντρέχουν πλέον οι λόγοι δημοσίου συμφέροντος που επέβαλαν τη ρύθμιση του 2011 και προχωρά στην κατάργησή της.