Πληθυσμοί με υψηλή συμμετοχή σε θρησκευτικές τελετές έχουν λιγότερους θανάτους από απόγνωση

Το 2015 η Αν Κέις και ο Άνγκους Ντίτον δημοσίευσαν μελέτη ορόσημο για τα ποσοστά θνησιμότητας στην Αμερική. Οι οικονομολόγοι διαπίστωσαν ότι η θνησιμότητα είχε αυξηθεί μεταξύ των μεσήλικων λευκών, χάρη στην αύξηση της υπερβολικής δόσης ναρκωτικών, των ασθενειών που σχετίζονται με το αλκοόλ και των αυτοκτονιών – αιτίες που θεωρούσαν «θάνατους από απόγνωση».

Άλλοι μελετητές έχουν αναρωτηθεί εάν αυτή η κατηγορία είναι χρήσιμη. Μελέτη από ερευνητές του Κογκρέσου το 2019 διαπίστωσε ότι το 70% της αύξησης των ποσοστών θανάτων από απελπισία προήλθε μόνο από τα ναρκωτικά. Έδειξε επίσης ότι η αύξηση της θνησιμότητας δεν συνέπεσε με την αυξανόμενη οικονομική δυσφορία ή την αυτοαναφερόμενη δυστυχία. Ήταν πράγματι αυτοί οι πρόωροι θάνατοι απόδειξη αγωνίας ή απλώς το αποτέλεσμα μιας μαινόμενης επιδημίας οπιοειδών;

Νεότερη εργασία του Τάιλερ Γκάιλς του Wellesley, του Ντάνιελ Χάνγκερμαν του Notre Dame και της Ταμάρ Ούστρομ του Πολιτειακού Πανεπιστημίου του Οχάιο ενισχύει την υπόθεση ότι οι θάνατοι από απόγνωση προέρχονται εν μέρει από την αποδυνάμωση των κοινωνικών δεσμών. Δείχνει ότι η θνησιμότητα από αυτές τις αιτίες στους μεσήλικες λευκούς σταμάτησε να μειώνεται γύρω στο 1990 — πολύ πριν από την αύξηση της χρήσης οπιοειδών.

Τι άλλαξε εκείνη την εποχή; Οι συγγραφείς μελέτησαν τη συμμετοχή σε θρησκευτικές λειτουργίες. Διαπίστωσαν ότι οι πολιτείες με μεγαλύτερη συμμετοχή είχαν λιγότερους θανάτους από απόγνωση και ότι όσο πιο γρήγορα έπεφτε η θρησκευτική προσέλευση σε μια πολιτεία, τόσο περισσότεροι αυξάνονταν αυτοί οι θάνατοι. Μελέτη δημοσιευμένη στο JAMA (Επετηρίδα του Αμερικανικού Ιατρικού Συλλόγου) το 2020 έδειξε επίσης ότι από τους 110.000 εργαζόμενους στον τομέα της υγείας, όσοι πήγαν σε θρησκευτικές λειτουργίες είχαν λιγότερες πιθανότητες να πεθάνουν από αυτές τις αιτίες.

Αυτό το μοτίβο δεν αποδεικνύει ότι η θρησκευτική συμμετοχή απομακρύνει τους θανάτους από απόγνωσς. Αλλά οι συγγραφείς προσπάθησαν να απομονώσουν τον αντίκτυπο της θρησκείας μελετώντας τους νόμους, οι οποίοι απαγόρευαν το εμπόριο τις Κυριακές για να ενθαρρύνουν την εκκλησιαστική προσέλευση. Κάθε φορά που μια πολιτεία καταργούσε τέτοιο νόμο, η θρησκευτική προσέλευση έτεινε να πέφτει κατακόρυφα, δημιουργώντας ένα φυσικό πείραμα. Και σίγουρα, οι θάνατοι από απόγνωση αυξήθηκαν ασυνήθιστα γρήγορα στα λίγα χρόνια που ακολούθησαν αυτές τις καταργήσεις. Αν και η νομιμοποίηση των πωλήσεων αλκοόλ τις Κυριακές μπορεί να ευθύνεται για μέρος αυτής της τάσης, η μεγαλύτερη αύξηση της θνησιμότητας προήλθε από αυτοκτονίες.

Εντυπωσιακά, η μελέτη διαπίστωσε ότι η ιδιωτική προσευχή δεν συνδέθηκε με χαμηλότερους θανάτους από απόγνωση. Αυτό υποδηλώνει ότι η μείωση του κινδύνου δεν προέρχεται από τις πεποιθήσεις, αλλά μάλλον από τις διαπροσωπικές συνδέσεις που παρέχει η οργανωμένη θρησκεία. Αν και κοσμικές ομάδες όπως φιλανθρωπικά ιδρύματα ή εργατικά συνδικάτα παράγουν επίσης τέτοιο «κοινωνικό κεφάλαιο», οι συγγραφείς του άρθρου στο JAMA λένε ότι τα δίκτυα που βασίζονται στη πίστη παρέχουν ασυνήθιστα ισχυρή προστασία.