Οι Ευρωπαίοι υποστηρίζουν το κοινό νόμισμα

Δημοσιεύτηκαν πρόσφατα τα αποτελέσματα του «Ευρωβαρόμετρου», της τακτικής δημοσκόπησης για τις στάσεις και τις αντιλήψεις των Ευρωπαίων που διοργανώνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η τελευταία έρευνα διεξήχθη στο διάστημα 12 Ιανουαρίου –  6 Φεβρουαρίου 2023.

Τα ευρήματα της έρευνας παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον. Σε αυτό το σημείωμα θα περιοριστούμε σε ένα από αυτά: στο βαθμό υποστήριξης της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης (ΟΝΕ) και του κοινού νομίσματος.

Με την ενεργειακή κρίση που ακολούθησε την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, και την εκτίναξη του πληθωρισμού, η ισοτιμία του ευρώ με το δολάριο υποχώρησε, φτάνοντας το φθινόπωρο του 2022 να πέσει κάτω από 1:1 (στα τέλη Σεπτεμβρίου ένα ευρώ έφτασε να ανταλλάσσεται με 96 σεντς). Έκτοτε η ισοτιμία ανέκαμψε (είναι σήμερα $1,06), όμως εν τω μεταξύ κάποιοι σχολιαστές πρόλαβαν να χαρακτηρίσουν το 2022 τη «χειρότερη χρονιά στην ιστορία του κοινού νομίσματος».

Η συντριπτική πλειοψηφία των 26.468 πολιτών από τα 27 κράτη μέλη που πήραν μέρος στην έρευνα δεν δείχνουν να συμμερίζονται αυτή την απαισιοδοξία: 71% των ερωτηθέντων στην ΕΕ (79% στην Ευρωζώνη) τάσσονται υπέρ της ΟΝΕ και του ευρώ, δεύτερο υψηλότερο ποσοστό όλων των εποχών.

Η σύγκριση με την αντίστοιχη έρευνα του 2013 δείχνει πόσο έχουν μεταβληθεί οι αντιλήψεις των Ευρωπαίων. Πριν δέκα χρόνια, η κρίση του ευρώ μαινόταν ακόμη, ιδίως στην Ελλάδα, αν και με λιγότερη ένταση από ό,τι μέχρι τον Ιούλιο του 2012, όταν ο Μάριο Ντράγκι, Πρόεδρος τότε της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, έβαλε τέλος στις κερδοσκοπικές επιθέσεις των αγορών στα ομόλογα των χωρών της νοτιοευρωπαϊκής περιφέρειας με την περίφημη δήλωση «Whatever it takes» (Ό,τι χρειαστεί). Το 2013 μόνο μια οριακή πλειοψηφία (52%) των ερωτηθέντων στην ΕΕ (συμπεριλαμβανομένου του Ηνωμένου Βασιλείου) ήταν υπέρ της ΟΝΕ και του ευρώ.

Στη Ελλάδα, ακόμη και στη χειρότερη στιγμή της βαθιάς ύφεσης, η εμπιστοσύνη στο ευρώ παρέμεινε αρκετά υψηλή: 62% των ερωτηθέντων δήλωνε υπέρ της ΟΝΕ και του ευρώ. Αξίζει να σημειωθεί ότι τον Νοέμβριο του 2013, όταν δηλ. συλλέγονταν οι απαντήσεις της έρευνας του «Ευρωβαρόμετρου» εκείνης της χρονιάς, το ποσοστό ανεργίας στην χώρα μας έφτανε σε ύψη ρεκόρ: 28,7%. Σήμερα που η ανεργία έχει πέσει στο 10,8%, η υποστήριξη στο ευρώ έχει ανέβει στο 75%.

Στις άλλες χώρες που υπέφεραν από την κρίση του ευρώ, η εμπιστοσύνη στο κοινό νόμισμα έχει επίσης αυξηθεί, σε κάποιες περιπτώσεις θεαματικά: στην Πορτογαλία κατά 34 ποσοστιαίες μονάδες (σε 84%), στην Ισπανία κατά 30 (σε 86%), στην Ιταλία  κατά 22 (σε 75%), στην Ιρλανδία κατά 17 (σε 87%). Ακόμη πιο θεαματική είναι η άνοδος του ποσοστού εμπιστοσύνης στο ευρώ στα νεότερα κράτη μέλη, όπως στην Κύπρο (από 44% το 2013, σε 87% το 2023) ή στη Λιθουανία (από 40% σε 76%).

Η εμπιστοσύνη στο ευρώ είναι χαμηλότερη στα κράτη μέλη που βρίσκονται εκτός Ευρωζώνης. Πάντως, στην Ουγγαρία και (οριακά) στη Ρουμανία, η πλειοψηφία υποστηρίζει το κοινό νόμισμα. Μάλιστα, στην Ουγγαρία το ποσοστό των ερωτηθέντων που τάσσεται υπέρ του ευρώ βρίσκεται σε άνοδο: από 55% το 2013, σε 66% το 2023. Στα άλλα πέντε κράτη μέλη (Τσεχία, Σουηδία, Δανία, Βουλγαρία και Πολωνία), υπέρ της ΟΝΕ και του ευρώ τάσσεται η μειοψηφία. (Έχει ενδιαφέρον πάντως ότι στην Πολωνία το ποσοστό των υποστηρικτών του κοινού νομίσματος έχει αυξηθεί τα τελευταία δέκα χρόνια από 35% σε 44%.)

Η συντριπτική υποστήριξη των Ευρωπαίων στο κοινό νόμισμα, και μάλιστα εν μέσω πρωτόγνωρων γεωπολιτικών και οικονομικών αναταραχών, μπορεί να ερμηνευθεί ως ψήφος εμπιστοσύνης των πολιτών στο ευρωπαϊκό εγχείρημα. Εναπόκειται στους ηγέτες της ΕΕ, και στους υπεύθυνους της οικονομικής πολιτικής, να την τιμήσουν.

Ο Μάνος Ματσαγγάνης είναι Κύριος Ερευνητής, Επικεφαλής του Παρατηρητηρίου Ελληνικής & Ευρωπαϊκής Οικονομίας του ΕΛΙΑΜΕΠ, Υπότροφος της Έδρας «Σταύρος Κωστόπουλος», και Καθηγητής Δημόσιας Οικονομικής στο Πολυτεχνείο Μιλάνου.

Η Χρύσα Παπαλεξάτου είναι Υπότροφος της Ερευνητικής Έδρας Α. Γ. Λεβέντη στο Παρατηρητήριο Ελληνικής & Ευρωπαϊκής Οικονομίας του ΕΛΙΑΜΕΠ.