Ιαπωνία: Τα αρνητικά επιτόκια και ο πληθωρισμός

Είναι παροιμιώδεις για την ψυχραιμία τους οι Ασιάτες. Οι Ιάπωνες, ας πούμε, παρακολουθούν ατάραχοι εδώ και μήνες την άνοδο του πληθωρισμού – εντάξει, δεν έχει φτάσει σε «δυτικά» επίπεδα, αλλά στο 4,2% είναι υπερδιπλάσιος του στόχου 2% που έχει καθορίσει ως ιδανικό (και) η Τράπεζα της Ιαπωνίας. Ίσως ακόμα και να το απολαμβάνουν, αν σκεφτεί κανείς τη μάχη δεκαετιών που δίνουν για να ξεκολλήσουν από τον αποπληθωρισμό.

Στην τελευταία συνεδρίαση της Κεντρικής Τράπεζας της Ιαπωνίας στην οποία προήδρευσε την Παρασκευή, ο Χαρουχίκο Κουρόντα κράτησε χαρακτήρα! Διατήρησε αμετάβλητα τα επιτόκια του γεν – το βασικό προεξοφλητικό στο -0,1%. Κάτι που διαμορφώνει την απόδοση του δεκαετούς ομολόγου της κυβέρνησης του Τόκιο γύρω από το… απόλυτο μηδέν. Για την ακρίβεια, επιτρέπει την απόδοση να φθάσει έως το 0,5%. Ταυτόχρονα διατηρεί σε πλήρη ισχύ το γενναίο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης που εφαρμόζει χρόνια τώρα.

Ενεργειακή κρίση: Επαναφορά πυρηνικών αντιδραστήρων μελετά η Ιαπωνία

Επικεφαλής από το 2013 της Τράπεζας της Ιαπωνίας, ο Κουρόντα στις 8 Απριλίου παραδίδει τα κλειδιά στον Καζούο Ουέντα.

«Αφήνει μια αμφιλεγόμενη κληρονομιά στην Τράπεζα. Θα τον θυμούνται για το άφθονο χρήμα που τύπωσε για να βγάλει την ιαπωνική οικονομία από το τέλμα του αποπληθωρισμού, αλλά και για το στενάχωρο κλίμα που δημιούργησε στον ιαπωνικό τραπεζικό τομέα στερώντας του κέρδη και εν γένει για την στρεβλή λειτουργία της αγοράς εξαιτίας της παρατεταμένης πολιτικής χαμηλών επιτοκίων που εφάρμοσε», γράφει το Reuters. Είναι χαρακτηριστική η αντίδραση του Χρηματιστηρίου του Τόκιο μετά την τελευταία απόφαση επί προεδρίας που ανακοίνωσε η Τράπεζα της Ιαπωνίας.

Ο δείκτης Nikkei έφθασε να υποχωρεί κατά 1,23% εξαιτίας της μεγάλης πτώσης των τραπεζικών μετοχών. Αλλά και το γεν έφθασε να υποχωρεί κατά 0,6% έναντι του αμερικανικού δολαρίου προτού περιορίσει τις απώλειές του στο 0,49% και σταθεροποιηθεί στα 136,78 γεν ανά δολάριο.

Το ιαπωνικό DNA

Η Ιαπωνία βυθίστηκε στο τέλμα του αποπληθωρισμού μετά το σκάσιμο της φούσκας των ακινήτων το μακρινό 1990. Εκτοτε οι τιμές παραμένουν πολύ χαμηλά, ενώ και η ανάπτυξη παραμένει αναιμική – η ιαπωνική οικονομία ουδέποτε έπαψε να φλερτάρει με την ύφεση θα έλεγε κανείς.

Είναι και η κουλτούρα της εγκράτειας που χαρακτηρίζει τους Ιάπωνες, οι οποίοι μετά το σοκ της προ τριακονταετίας και βάλε κατάρρευσης των ακινήτων προσάρμοσαν ανάλογα τις καταναλωτικές τους συνήθειες. Περιρόρισαν δηλαδή τις δαπάνες τους – κυρίως σε ό,τι αφορά διαρκή καταναλωτικά αγαθά και βέβαια κατοικίες – επειδή σκέφτονταν ότι δεν χρειάζεται να βιαστούν για να αγοράσουν κάτι, αφού ήταν βέβαιο ότι σύντομα οι τιμές του προϊόντος θα υποχωρήσουν κι άλλο.

Δημόσιο χρέος 263%

H συμπεριφορά αυτή όμως είναι εξόχως αντιαναπτυξιακή. Βεβαίως η Χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου είναι μια κατεξοχήν εξαγωγική χώρα. Αλλά οι ειδικοί πιστεύουν ότι σε όλες τις οικονομίες πρέπει να υπάρχει ένας ελεγχόμενος πληθωρισμός, διότι η προσδοκία αύξησης των τιμών αποτελεί κίνητρο για οικονομική δραστηριότητα και πρόοδο.

Οι Ιάπωνες βέβαια εργάζονται και παράγουν επειδή αισθάνονται ότι έχουν καθήκον να το πράττουν. Και δεν ξοδεύουν επίσης από ιδιοσυγκρασία. Η γενικότερη οικονομική τους συμπεριφορά έχει αναγκάσει την Κεντρική Τράπεζα της χώρας να εφαρμόζει επί δεκαετίες μέτρα για την στήριξη της ρευστότητας. Και το αποτέλεσμα είναι να έχει έχει η τρίτη σε ΑΕΠ χώρα στον κόσμο (μετά τις ΗΠΑ και την Κίνα) το υψηλότερο δημόσιο χρέος παγκοσμίως.

Το Δεκέμβριο του 2022 το ιαπωνικό δημόσιο χρέος της είχε φθάσει στα 9,8 τρισ. δολάρια ή σε πόσοστό 263% του ΑΕΠ! Βεβαίως δεν είναι ξένοι οι πιστωτές της Ιαπωνίας και γι’ αυτό δεν κινδυνεύει από τις αξιολογήσεις των διαβόητων «οίκων» και από τα CDS των προφητών της χρεοκοπίας. Το 43,3% του ιαπωνικού δημοσίου χρέους το διακρατεί η Κεντρική Τράπεζα της χώρας.

Ο άγνωστος Ουέντα

Το ζήτημα που πλέον απασχολεί τις αγορές είναι τι θα πράξει ο διάδοχος του Κουρόντα, ο Καζούο Ουέντα. Ο επικεφαλής οικονομολόγος της UBS Securities στην Ιαπωνία Μασαμίτσι Αντάτσι θεωρεί ότι ο νέος κεντρικός τραπεζίτης δεν θα βιαστεί για να αλλάξει πολιτική. «Θα περιμένει πιθανότατα μέχρι τη δεύτερη υπό την προεδρία του συνεδρίαση της αρμόδιας Επιτροπής της Τράπεζας τον επόμενο Ιούνιο για να αλλάξει κάτι, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων», προέβλεψε.

Μιώντας στο Reuters ο ιάπωνας αναλυτής προέβλεψε επίσης ότι «η Τράπεζα της Ιαπωνίας θα εκγαταλείψει, ίσως, την πολιτική αγοράς 10ετών ομολόγων το καλοκαίρι, ενώ θα διατηρήσει τα αρνητικά επιτόκια για να αποτρέψει την υπεραντίδραση σε ό,τι αφορά τις αποδόσεις».

Τα στοιχεία που ανακοίνωσε, πάντως, ο απερχόμενος κεντρικός τραπεζίτης για να στηρίξει την πολιτική της… αδράνειας που συνεχίζει να εφαρμόζει, υποδηλώνουν τάσεις αποκλιμάκωσης των πληθωριστικών πιέσεων. Ο Κουρόντα επανέλαβε το μοτίβο των (αρκετών) προηγούμενων δηλώσεών του, ότι «ο πληθωρισμός θα αρχίσει να υποχωρεί παράλληλα με την κάμψη των τιμών του πετρελαίου και των πρώτων υλών στις διεθνείς αγορές».

Την Παρασκευή η Κεντρική Τράπεζα ανακοίνωσε ότι το Φεβρουάριο ο πληθωρισμός χονδρικής αυξήθηκε κατά 8,2% σε ετήσια βάση, εμφανίζοντας τάσεις υποχώρησης για δεύτερο συνεχόμενο μήνα. Κάτι που κατά τους υπεύθυνους για τη χάραξη της νομισματικής πολιτικής της Ιαπωνίας προοιωνίζεται κάμψη και του πληθωρισμού λιανικής τους επόμενους μήνες.

Σε κάθε περίπτωση, τα πρώτα στοιχεία για την πολιτική που θα ακολουθήσει ο Ουέντα θα εκτιμηθούν μετά την επόμενη, πρώτη υπό την προεδρία του συνεδρίαση της Τράπεζας, στις 27 και 28 Απριλίου.