DBRS: Επιβεβαιώνει το «BB (high)» για την ελληνική οικονομία

Επτά ημέρες μετά από την αξιολόγηση της γερμανικής Scope, έρχεται η «ετυμηγορία» της DBRS. Ο οίκος διεθνής οίκος αξιολόγησης DBRS Morningstar, επιβεβαιώσε την αξιολόγηση «BB (high)» με «σταθερές προοπτικές» για τη ελληνική οικονομία. Η δεύτερη αξιολόγηση του καναδικού οίκου είναι προγραμματισμένη για τις 15 Σεπτεμβρίου 2023. Βάσει της κλίμακας αξιολόγησης η χώρα μας βρίσκεται ένα σκαλοπάτι πριν από την επενδυτική βαθμίδα.

Το σκεπτικό της απόφασης

Όπως αναφέρει ο καναδικός οίκος στην ανακοίνωσή του, η σταθερή τάση αντανακλά την άποψη της DBRS Morningstar ότι η Ελλάδα παραμένει προσηλωμένη στη διασφάλιση της βιωσιμότητας των δημοσιονομικών και του χρέους, παρά το πιο δύσκολο μακροοικονομικό περιβάλλον.

Λόγω της ισχυρής ανάκαμψης της τουριστικής δραστηριότητας, των συνεχιζόμενων βελτιώσεων στην αγορά εργασίας και των μέτρων στήριξης, η αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ ανήλθε κοντά στο 6,0% το 2022.

Η αποτελεσματική εφαρμογή του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRP) και η κρατική υποστήριξη θα συνεχίσουν να παρέχουν στήριξη στην οικονομία φέτος, ωστόσο, οι προοπτικές ανάπτυξης υπόκεινται σε καθοδικούς κινδύνους που σχετίζονται με την όξυνση της σύγκρουσης στην Ουκρανία που θα μπορούσε να οδηγήσει σε περαιτέρω σύσφιξη των νομισματικών πολιτικών και σε ασθενέστερη εξωτερική ζήτηση.

Δείτε αναλυτικά την αξιολόγηση της DBRS

Το ενεργειακό κόστος

Τα μέτρα για την άμβλυνση του αντίκτυπου του αυξημένου ενεργειακού κόστους οδήγησαν σε πρωτογενές έλλειμμα 1,6% του ΑΕΠ το 2022 από 5,0% το 2021. Το δημόσιο χρέος αναμένεται να έχει μειωθεί κατά σχεδόν 25 ποσοστιαίες μονάδες το 2022, επωφελούμενο από τα βελτιωμένα δημοσιονομικά αποτελέσματα και την ισχυρή ονομαστική ανάπτυξη. Παρά τη σημαντική βελτίωση των δημοσιονομικών αποτελεσμάτων και του χρέους, η εφαρμογή ενός συνετού σχεδίου εξυγίανσης θα είναι κρίσιμη για την Ελλάδα για την αντιμετώπιση των συνεχιζόμενων προκλήσεων, με παράλληλη οικοδόμηση ενός μοντέλου βιώσιμης ανάπτυξης.

Το Σχέδιο Ανάκαμψης

Οι αξιολογήσεις της Ελλάδας υποστηρίζονται από τη συμμετοχή της στη ζώνη του ευρώ και από την εφαρμογή προηγούμενων οικονομικών μεταρρυθμίσεων που έχουν ενισχύσει την ανθεκτικότητα της οικονομίας. Η Ελλάδα συνεχίζει να σημειώνει πρόοδο στην εκτέλεση του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (Ελλάδα 2.0), το οποίο αποτελείται από μεταρρυθμίσεις που εάν εφαρμοστούν, θα μπορούσαν να τονώσουν την ανάπτυξη και τις επενδύσεις χωρίς αποκλεισμούς, μειώνοντας το επενδυτικό χάσμα μεταξύ της Ελλάδας και των ομολόγων της στη ζώνη του ευρώ. Η DBRS Morningstar σημειώνει ότι τα ταμεία θα συνεχίσουν να παρέχουν κίνητρα για την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων που ενισχύουν την ανάπτυξη, υποστηρίζοντας παράλληλα την ανάπτυξη των επενδύσεων. Αντίθετα, οι αξιολογήσεις περιορίζονται από τις οικονομικές κληρονομιές που κληρονόμησαν από την παρατεταμένη κρίση της Ελλάδας, δηλαδή από τον πολύ υψηλό δείκτη δημόσιου χρέους και τα ακόμη υψηλά μη εξυπηρετούμενα δάνεια στο τραπεζικό σύστημα. Επιπλέον, οι χαμηλές επενδύσεις βαραίνουν την Ελλάδα» επιδόσεις ανάπτυξης με το επενδυτικό χάσμα να παραμένει προς το παρόν υψηλό. Οι επενδυτικές δαπάνες μειώθηκαν τα χρόνια της κρίσης από 21% του ΑΕΠ το 2009 σε 13,3% το 2021, το χαμηλότερο στη ζώνη του ευρώ και πολύ μακριά από το μέσο όρο του 22,2%.

Οι προϋποθέσεις για αναβάθμιση

Σύμφωνα με την DBRS η αξιολόγηση θα μπορούσε να αναβαθμιστεί εάν συμβεί ένα ή συνδυασμός των παρακάτω:

(1) συνεχής εφαρμογή μεταρρυθμίσεων που ενισχύουν τις επενδύσεις, βελτιώνοντας έτσι τις μακροπρόθεσμες οικονομικές προοπτικές.

(2) διαρκής δέσμευση για δημοσιονομική εξυγίανση που διατηρεί τον δείκτη δημόσιου χρέους σε πτωτική τροχιά.

Κίνητρα για υποβάθμιση

Τα κίνητρα για μια υποβάθμιση περιλαμβάνουν: (1) επίμονα αδύναμες οικονομικές επιδόσεις. (2) ανατροπή ή αναστολή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων· (3) ανανεωμένη αστάθεια του χρηματοπιστωτικού τομέα.

Οι εκτιμήσεις για την οικονομία

Η ανάπτυξη θα επιβραδυνθεί φέτος, αλλά το Ταμείο Ανάκαμψης και τα κυβερνητικά μέτρα θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν την οικονομία

Η ελληνική οικονομία γνώρισε σοβαρή συρρίκνωση το 2020 με το πραγματικό ΑΕΠ να μειώνεται κατά 9,0%, καθώς η πανδημία έπληξε σοβαρά την εξαιρετικά σημαντική τουριστική βιομηχανία.

Το 2021, η οικονομία ανέκαμψε έντονα καταγράφοντας ανάπτυξη κατά 8,4%, υποστηριζόμενη από την ισχυρή ανάπτυξη των επενδύσεων και των εξαγωγών καθώς και από τη συρρίκνωση της ιδιωτικής κατανάλωσης. Με την πλάτη της ισχυρής ανάκαμψης της τουριστικής δραστηριότητας, των συνεχιζόμενων βελτιώσεων στην αγορά εργασίας και των μέτρων κρατικής στήριξης, η οικονομία παρέμεινε ισχυρή το 2022 σημειώνοντας ανάπτυξη 5,9%. Η ανάπτυξη μετριάζεται φέτος, καθώς η ασθενέστερη εξωτερική ζήτηση, οι υψηλότερες τιμές και τα επιτόκια επιβαρύνουν την οικονομική δραστηριότητα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ΕΚ) προβλέπει αύξηση του ΑΕΠ σε 1,2% φέτος και 2,4% το 2024. Ο πληθωρισμός έφτασε στο 9,3% ετησίως το 2022, κυρίως λόγω των τιμών της ενέργειας, και αναμένεται να υποχωρήσει στο 4,5% το 2023 και στο 2,2% το 2023 2024.

Η Ελλάδα συνεχίζει να σημειώνει πρόοδο με την εφαρμογή του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (Ελλάδα 2.0) χρησιμοποιώντας τόσο τη συνιστώσα της επιχορήγησης όσο και του δανείου.

Μέχρι στιγμής, η ΕΚ έχει εγκρίνει τη 2η πληρωμή για επιχορηγήσεις και δάνεια, ανεβάζοντας το συνολικό ποσό των εκταμιεύσεων σε 11,1 δισ. ευρώ (5,75 δισ. ευρώ επιχορηγήσεις και 5,35 δισ. ευρώ δάνεια) και το 13% των συνολικών ορόσημων και στόχων έχει πλέον ολοκληρωθεί.

Η DBRS Morningstar σημειώνει ότι τα κεφάλαια από το NextGen EU θα μπορούσαν να έχουν σημαντικό θετικό αντίκτυπο στην ελληνική οικονομία, η οποία σύμφωνα με εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα μπορούσε να αυξήσει το πραγματικό ΑΕΠ κατά 2,1-3,3% έως το 2026, εξαιρουμένων των πιθανών επιπτώσεων από την εφαρμογή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στο πλαίσιο του σχεδίου. Το σχέδιο αποτελείται από 106 επενδύσεις και 68 μεταρρυθμίσεις που επικεντρώνονται κυρίως στην πράσινη και ψηφιακή μετάβαση.

Η δημοσιονομική θέση

Κατά την άποψη του DBRS Morningstar, η  δημοσιονομική θέση βελτιώθηκε το 2022, λόγω των κυκλικών ανέμων και της σταδιακής κατάργησης της υποστήριξης για την Covid-19.

Μετά από χρόνια δημοσιονομικής υπεραπόδοσης, η Ελλάδα κατέγραψε υψηλά ελλείμματα το 2020 και το 2021 λόγω της βαθιάς οικονομικής συρρίκνωσης και των πακέτων στήριξης για τον μετριασμό των οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας. Το δημοσιονομικό έλλειμμα διαμορφώθηκε στο 9,9% του ΑΕΠ το 2020, το τρίτο μεγαλύτερο στην ΕΕ, πριν μειωθεί στο 7,5% του ΑΕΠ το 2021. Το αποτέλεσμα του 2021 βελτιώθηκε σημαντικά από τις αρχικές εκτιμήσεις που δείχνουν υψηλό έλλειμμα 9,6% του ΑΕΠ και οφειλόταν στην ισχυρότερη από την αναμενόμενη απόδοση των εσόδων και στη χαμηλότερη κάλυψη των μέτρων που σχετίζονται με την COVID-19. Το 2022, η κυβέρνηση εισήγαγε μέτρα στήριξης για να αντιμετωπιστεί ο αντίκτυπος του αυξημένου ενεργειακού κόστους που ανέρχεται σε 10,6 δισεκατομμύρια ευρώ με το δημοσιονομικό κόστος να ανέρχεται σε 4,8 δισεκατομμύρια ευρώ (2,3% του ΑΕΠ) το 2022, καθώς χρηματοδοτήθηκε εν μέρει από έσοδα από την Ενεργειακή Μετάβαση Κεφάλαιο.

Οι κύριοι κίνδυνοι για τις δημοσιονομικές προοπτικές σχετίζονται με την επιβράδυνση της ανάπτυξης φέτος που μπορεί να οδηγήσει σε ασθενέστερο δημοσιονομικό αποτέλεσμα, την εξέλιξη της ενεργειακής κρίσης που θα μπορούσε να οδηγήσει σε πρόσθετες δαπάνες που προκύπτουν από υψηλότερες τιμές ενέργειας από τις προβλεπόμενες σήμερα και την ενεργοποίηση κρατικών εγγυήσεων ότι χορηγήθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Η DBRS Morningstar πιστεύει ότι η Ελλάδα θα διατηρήσει τη δέσμευσή της για δημοσιονομική εξυγίανση και θα συμμορφωθεί πλήρως με τις κατευθυντήριες γραμμές των ευρωπαϊκών θεσμών μόλις αποκατασταθούν οι στόχοι.

Το δημόσιο χρέος

Το δημόσιο χρέος παραμένει το υψηλότερο στη ζώνη του ευρώ, αλλά η ευνοϊκή δομή και το μειωμένο κόστος των επιτοκίων μετριάζουν τους κινδύνους

Ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ της Ελλάδας αυξήθηκε στο 206,4% του ΑΕΠ το 2020 και μειώθηκε στο 194,5% το 2021, παραμένοντας το υψηλότερο στην ΕΕ. Το 2022 ο δείκτης χρέους αναμένεται να ανέλθει στο 168,9% του ΑΕΠ, λόγω των βελτιωμένων δημοσιονομικών αποτελεσμάτων και της υψηλής αύξησης του ονομαστικού ΑΕΠ. Στον κρατικό προϋπολογισμό του 2023, η κυβέρνηση προβλέπει ότι ο δείκτης του δημόσιου χρέους θα συνεχίσει την πτωτική του τάση στο 159,3% το 2023, καταγράφοντας πτώση 47 ποσοστιαίων μονάδων από το 2020 και κάτω από τα επίπεδα του 2012.

Τα ελληνικά ομόλογα

Οι αποδόσεις των ελληνικών κρατικών ομολόγων μετά την καταγραφή ιστορικών χαμηλών επιπέδων το 2021, έχουν αυξηθεί επί του παρόντος σε περίπου 4,4%. Ωστόσο, υπάρχουν αρκετοί παράγοντες μετριασμού του κινδύνου που σχετίζονται με την ευνοϊκή δομή χρέους της Ελλάδας, καθώς ο επίσημος τομέας κατέχει περισσότερο από το 70% του δημόσιου χρέους με πολύ μεγάλη σταθμισμένη μέση διάρκεια 20 ετών στο τέλος του 2022 και με το 100% του χρέους σε σταθερά επιτόκια.

Τι λέει για τις εκλογές

Σύμφωνα με την DBRS οι επόμενες βουλευτικές εκλογές θα διεξαχθούν φέτος, πιθανότατα την Άνοιξη.

Με το ισχύον εκλογικό σύστημα -που εισήγαγε η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ/ΑΝΕΛ το 2016- το οποίο βασίζεται στην απλή αναλογική, ο σχηματισμός ενιαίας κομματικής κυβέρνησης δεν θα είναι δυνατός.

Αν δεν υπάρξει συνεργασία πολλαπλών κομμάτων, το πιθανότερο σενάριο είναι οι δεύτερες εκλογές, περίπου ένα μήνα μετά τις πρώτες. Οι δεύτερες εκλογές θα διεξαχθούν με διαφορετικό εκλογικό σύστημα ενισχυμένης εκπροσώπησης, κρίνοντας πιθανό τον σχηματισμό ενιαίας κομματικής κυβέρνησης. Το κεντροδεξιό κυβερνών κόμμα Νέα Δημοκρατία προηγείται σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις.

Κατά την άποψη της DBRS Morningstar, η συνέχεια της πολιτικής αναμένεται με το RRF να παρέχει κίνητρα για τη συνέχιση των μεταρρυθμίσεων, ωστόσο, ένας παρατεταμένος εκλογικός κύκλος θα μπορούσε να οδηγήσει σε ορισμένες καθυστερήσεις στην εφαρμογή της πολιτικής. Τα τελευταία χρόνια, η Ελλάδα απολαμβάνει ένα σταθερό πολιτικό περιβάλλον και καλή συνεργασία με τους ομολόγους της και τους θεσμούς της ΕΕ υπό τις κυβερνήσεις πρώτα του ΣΥΡΙΖΑ και στη συνέχεια της Νέας Δημοκρατίας.

Σημαντική πρόοδος έχει σημειωθεί στη μείωση της γραφειοκρατίας στο δημόσιο τομέα, στη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος και στην απεμπλοκή πολλών επενδυτικών σχεδίων.

Η Ελλάδα έχει επίσης επιταχύνει τις προσπάθειές της να βελτιώσει τις ψηφιακές της επιδόσεις, ιδιαίτερα στη λειτουργία της δημόσιας διοίκησης. Οι κυβερνητικές προτεραιότητες τους επόμενους μήνες επικεντρώνονται στην επιτυχή εφαρμογή του οικονομικού προγράμματος Greece 2.0, με αρκετές μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις σε εξέλιξη.

Τα επόμενα ραντεβού

Εντός της άνοιξης και εν μέσω προεκλογικού κλίματος το ελληνικό αξιόχρεο θα βαθμολογηθεί από ακόμα 2 οίκους. Υπενθυμίζεται ότι στις αρχές του έτους, ο οίκος Fitch έκανε, την έκπληξη και προχώρησε σε αναβάθμιση (από ΒΒ σε ΒΒ+) φέρνοντας την Ελλάδα ένα σκαλοπάτι μακριά από την επενδυτική βαθμίδα.

Scope Ratings: Επιβεβαιώνει την αξιολόγηση BB+ με θετικό outlook

Οι αξιολογήσεις

• Το μεγάλο ενδιαφέρον επικεντρώνεται στην αξιολόγηση της Moody’s ακριβώς μία εβδιμάδα αργότερα, στις 17 Μαρτίου 2023. Τα στοιχήματα επικεντρώνονται στο αν θα προχωρήσει σε αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας. Διότι ο εν λόγω οίκος βρίσκεται τρεις βαθμίδες χαμηλότερα από την επενδυτική στην κατηγορία «Ba3» σε σχέση με τους υπόλοιπους οίκους. Η επόμενη ευκαιρία για την Ελλάδα και τον εν λόγω οίκο είναι στις 15 Σεπτεμβρίου.
• Για τις 21 Απριλίου 2023 είναι προγραμματισμένη η πρώτη αξιολόγηση του S&P για εφέτος και το δεύτερο είναι προγραμματισμένο για τις 20 Οκτωβρίου 2023. Το ραντεβού θα γίνει πιθανότητα εν μέσω εκλογών και η κυβέρνηση ποντάρει στα δύο ραντεβού για αναβάθμιση της ελληνικής οικονομίας,καθώς αν ο οίκος προβεί σε θετική αξιολόγηση τότε φτάνει την επενδυτική βαθμίδα Αν και οι προσδοκίες δεν αποκλείουν μία αναβάθμιση της χώρας πριν το τέλος των εκλογών, οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι η κίνηση αυτή θα έρθει τον Οκτώβριο.

Πιο αργά φέτος

• 9 Ιουνίου 2023 – Fitch
• 4 Αυγούστου 2023 – Scope
• 8 Σεπεμβρίου 2023 – DBRS
• 15 Σεπτεμβρίου 2023 – Moody’s
• 20 Οκτωρβίου 2023 – Standard and Poor’s
• 1 Δεκεμβρίου 2023 – Fitch