Βιομηχανία: Η αποβιομηχάνιση της χώρας μέσα από αριθμούς και επώνυμες μάρκες [γραφήματα]

Το πάλαι ποτέ ένδοξο παρελθόν της ελληνικής βιομηχανίας η οποία στην μεταπολεμική περίοδο τις δεκαετίες του ’60 και του ’70 οδήγησε στο οικονομικό θαύμα της χώρας με υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και, προσφέροντας χιλιάδες θέσεις εργασίας, ήρθε ξανά με νοσταλγία στις μνήμες με το άκουσμα της είδησης του κλεισίματος του εργοστασίου της Tupperware στη Θήβα.

Η αποβιομηχάνιση της Ελλάδας στοιχειώνει τις όποιες προσπάθειες για την ανάκαμψη της, μετά τα δέκα σκληρά χρόνια των μνημονίων καθώς η ανάκτηση του χαμένου εδάφους θα απαιτήσει δεκαετίες. Τα εργοστάσια, η παραγωγή προϊόντων είναι εκείνα που δημιουργούν το ζητούμενο των νέων εποχών για την ευημερία μίας κοινωνίας: Τη βιώσιμη ανάπτυξη.

Ελληνική βιομηχανία: Σε τρεις ταχύτητες η δυναμική των κλάδων – Οι προοπτικές [γραφήματα]

Πολλά brands, πολλές επιχειρήσεις με μακρά πολυετή διαδρομή συνδεδεμένη με την ίδια την ιστορία της χώρας σβήστηκαν από το χάρτη.

Τα λουκέτα και οι θέσεις εργασίας

Η μεγάλη αποβιομηχάνιση της χώρας ξεκίνησε τις δεκαετίες του ’80 και του ’90 και η χαριστική βολή ήρθε την περίοδο 2008 – 2018. Σύμφωνα με στοιχεία της PwC το διάστημα αυτό υπολογίζεται ότι πάγωσαν οι τσιμινιέρες και κατέβηκαν οι διακόπτες σε 26.570 πολύ μικρές, μικρές, μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις του μεταποιητικού τομέα. Οι απώλειες θέσεων εργασίας συγκλονίζουν: Έχασαν τις δουλειές τους 160.000 εργαζόμενοι.

Οι δεκαετίες ’70 – ‘90

Το σταδιακό σβήσιμο των εργοστασίων ξεκίνησε τις δεκαετίες του ’80 και του ’90. Με τα πρώτα ανησυχητικά σημάδια να έρχονται τη δεκαετία του ’70. Από αναλυτές και επιστήμονες καταγράφονται ως αίτια τις δύο πρώτες δεκαετίες (’70 και ’80) το λανθασμένο μίγμα οικονομικής πολιτικής που συντηρούσε τον υψηλό πληθωρισμό καθώς και τον έλεγχο των τιμών (διατιμήσεις).

Στη δεκαετία του ’90 έρχεται να σαρώσει την εγχώρια βιομηχανική παραγωγή η κατεύθυνση της ευρωπαϊκής πολιτικής για στροφή στον τομέα των υπηρεσιών και κυρίως των χρηματοπιστωτικών.

Οι προβληματικές επιχειρήσεις

Στην Ελλάδα, αυτής της τάσης, είχε προηγηθεί η δημιουργία της γενιάς των προβληματικών επιχειρήσεων με την κυβέρνηση τότε του Ανδρέα Παπανδρέου να προχωρά στις κρατικοποιήσεις ιδιωτικών εταιρειών, οι οποίες στη συνέχεια κατέρρευσαν σαν χάρτινοι πύργοι: Η ΛΑΡΚΟ, η Πειραϊκή Πατραϊκή, τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά, η ESSO – Πάππας κ.ά.

Η Pirelli, ο Κεράνης, τα Μεταλλεία Σκαλιστήρη…

Την περίοδο 1991 – 1996 κλείνουν τα εργοστάσια τους στην Ελλάδα οι πολυεθνικές βιομηχανίες ελαστικών Pirelli στην Πάτρα (μετά πολυήμερες απεργίες των εργαζομένων) και στο τέλος της προαναφερόμενης εποχής η Goodyear στη Θεσσαλονίκη. Ο ιταλικός όμιλος έφυγε για την Τουρκία αφήνοντας στην αχαϊκή πρωτεύουσα 500 άνεργους.

Η ιστορία της ελληνικής βιομηχανίας έχει πολλές μελανές σελίδες όπως με το σβήσιμο από το χάρτι επιχειρήσεων σαν εκείνες της Πειραϊκής Πατραϊκής με 4.000 εργαζόμενους, τη Χαρτοβιομηχανία Λαδόπουλου (1.200 εργαζόμενοι), η καλτσοβιομηχανία Μάντισον (250 εργαζόμενοι), η Χαρτοποιία Αιγαίου (550 εργαζόμενοι), η βιομηχανία ενδυμάτων Ρετσίνα (300 εργαζόμενοι).

Ηχηρά λουκέτα ήταν κι εκείνα της δεκαετίας του ’80 όπως το κλείσιμο του εργοστασίου της Τεοκάρ στη Θεσσαλονίκη, τα κλωστήρια Φιλιατών, τα Μεταλλεία Σκαλιστήρη που βούλιαξαν την Εύβοια στην ανεργία, τα Μεταλλεία Φωκίδας, τα Πλαστικά Καβάλας και η Βιαμύλ.

Επίσης στη δεκαετία ’90 καταρρέουν η καπνοβιομηχανία Κεράνης, η Διεθνής Βιομηχανία Ενδυμάτων.

Η Κλωνατέξ και η Πίτσος

Η μεγάλη Κλωνατέξ θα συνδεθεί με το σκάσιμο της φούσκας του Χρηματιστηρίου το 2000, ενώ στην περίοδο πια της οικονομικής κρίσης παγώνει η τσιμινιέρα των τσιμέντων Χαλκίδας, κλείνει το εργοστάσιο Πετζετάκις, λουκέτο βάζει η Καπνοβιομηχανία Γεωργιάδης, ενώ από τη λαίλαπα των μνημονίων κάηκαν χαλυβουργίες στη χώρα μας, όπως η Hellenic Steel.

Πρόσφατα λουκέτα ήταν και αυτά της Πίτσος της BSH, της Shelman, ενώ αντίστοιχη ήταν και η μοίρα των εργοστασίων της ΔΕΛΤΑ, ΕΛΑΪΣ – Uniliver και Pepsico.

Η συρρίκνωση και οι ελπίδες…

Σύμφωνα με τη μελέτη της PwC η συνεισφορά της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας (ΑΠΑ) της βιομηχανίας ως ποσοστό στη συνολική ΑΠΑ της ελληνικής οικονομίας είναι  στο 10,6%, όταν το 1980 ήταν στο 17% και το 1986 έφτασε στο 17,3%.

Την περίοδο της μνημονιακής περιόδου η ΑΠΑ της βιομηχανίας έφτανε να βουλιάζει κατά σχεδόν 11 δις. ευρώ. Μέσα σε λίγα χρόνια: Το 2008 η ΑΠΑ ήταν στα 26,9 δισ. ευρώ και το 2016 έπεσε στα 16 δισ. ευρώ.

Αυτά τα περίπου 11 δισ. ευρώ μέχρι σήμερα δεν έχουν ανακτηθεί. Αν και από το 2017 έως το 2019 η βιομηχανία δείχνει να ανακάμπτει με την ΑΠΑ να ανεβαίνει δειλά, δειλά στα 17,3 δισ. ευρώ.

Η απώλεια των 160.000 θέσεων εργασίας από το 2008 έως το 2013, επίσης δεν έχει καλυφθεί παρά τον ρυθμό ανάπτυξη 3,9% της βιομηχανίας την περίοδο 2014 -2019. Ρυθμός υψηλότερος από τον αντίστοιχο 3,5% της ελληνικής οικονομίας για το ίδιο διάστημα.

Η βιομηχανία δείχνει να ανακάμπτει δημιουργώντας την περίοδο 2014 – 2019 26.000 θέσεις εργασίας.

Οι επενδύσεις από το ιστορικό υψηλό των 38.505 ευρώ ανά απασχολούμενο το 2008 και το ιστορικό χαμηλό των 12.905 ευρώ ανά απασχολούμενο το 2011, ανέβηκαν ξανά στα επίπεδα των 22.000 – 23.000 ευρώ ανά απασχολούμενο την περίοδο 2017 – 2019.