Προστασία καταθέσεων σε ΕΕ και ΗΠΑ

Μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, η Ευρωπαϊκή Ενωση έχει λάβει σημαντικές πρωτοβουλίες για την ενίσχυση της ικανότητας αντιμετώπισης κρίσεων του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Η οδηγία 2014/49/ΕΕ θεσπίζει κανόνες και διαδικασίες που αφορούν τη σύσταση και τη λειτουργία των συστημάτων εγγύησης καταθέσεων (ΣΕΚ) με στόχο να αποτραπεί η ταυτόχρονη ανάληψη χρημάτων σε περίοδο κρίσης και να βελτιωθεί η εμπιστοσύνη του καταναλωτή στη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Επί του παρόντος, τα συστήματα ασφάλισης καταθέσεων είναι οργανωμένα σε εθνικό επίπεδο.

Τα κράτη μέλη φροντίζουν να συσταθούν και να αναγνωριστούν επίσημα ένα ή περισσότερα ΣΕΚ, τα οποία εγγυώνται σε κάθε καταθέτη 100.000 ευρώ. Το όριο αυτό ισχύει για το σύνολο των καταθέσεων ενός συγκεκριμένου καταθέτη που διατηρούνται στο ίδιο πιστωτικό ίδρυμα.

Τα ΣΕΚ διασφαλίζουν ότι το ποσό της αποζημίωσης είναι διαθέσιμο εντός επτά εργάσιμων ημερών από την ημερομηνία κατά την οποία μια διοικητική ή δικαστική αρχή προβαίνει στη διαπίστωση ότι το πιστωτικό ίδρυμα δεν είναι ικανό να επιστρέψει την κατάθεση για λόγους που σχετίζονται με την οικονομική του κατάσταση, δηλαδή σε περιπτώσεις πτώχευσης ή αναδιοργάνωσης του συγκεκριμένου ιδρύματος. Τα ΣΕΚ αντλούν τα διαθέσιμα χρηματοδοτικά μέσα από εισφορές που καταβάλλουν τα πιστωτικά ιδρύματα τουλάχιστον σε ετήσια βάση. Τα πιστωτικά ιδρύματα που δεν συμμετέχουν σε ΣΕΚ δεν επιτρέπεται να αποδέχονται καταθέσεις, ακριβώς για την εξασφάλιση της προστασίας των καταθετών.

Το ίδιο ακριβώς σύστημα εγγύησης καταθέσεων ισχύει και για την Ελλάδα. Στην άλλη άκρη του Ατλαντικού, βάσει του αμερικανικού νόμου περί Ομοσπονδιακής Εγγύησης Καταθέσεων, ιδρύεται η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Εγγύησης Καταθέσεων (FDIC), η οποία ασφαλίζει τις καταθέσεις μέχρι το ποσό των 250.000 δολ. ανά καταθέτη, ανά ασφαλισμένη συμμετέχουσα στην υπηρεσία τράπεζα, για κάθε είδος προστευόμενου λογαριασμού.

Προστατευόμενοι είναι οι λογαριασμοί ταμιευτηρίου, όψεως, προπληρωμένες κάρτες, αποδεικτικά κατάθεσης, ειδικοί καταθετικοί λογαριασμοί (Money market deposit accounts).

Δεν προστατεύονται επενδυτικά προϊόντα, όπως οι επενδύσεις σε μετοχές, ομόλογα, αμοιβαία κεφάλαια, κρυπτονομίσματα κ.λπ. Αξίζει να σημειωθεί πως ο πρόεδρος των ΗΠΑ μπορεί με εκτελεστική του απόφαση να άρει το όριο της προστασίας των 250.000 δολαρίων διαθέτοντας τη διαφορά μέχρι του ύψους κάθε κατάθεσης με ομοσπονδιακά κεφάλαια από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα. Αυτό συνέβη και σήμερα με τη σχετική απόφαση του προέδρου Μπάιντεν κατόπιν της κατάρρευσης της Silicon Valley Bank την προηγούμενη Παρασκευή.

Ο Ορέστης Ομράν είναι δικηγόρος, ειδικός σε θέματα ευρωπαϊκού τραπεζικού δικαίου