Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για να ανησυχείτε για την υγεία των ευρωπαϊκών τραπεζών

Η τραπεζική αγορά είναι ένα τεράστιο, περίπλοκο και λεπτό κόλπο εμπιστοσύνης. Κανονικά λειτουργεί μια χαρά. Αλλά από τη στιγμή που οι άνθρωποι αρχίσουν να ανησυχούν ότι θα μπορούσε να καταρρεύσει, συχνά αυτό συμβαίνει και μερικές φορές θεαματικά.

Έτσι, όταν ένας παλιός φίλος, ένας επιχειρηματίας στη Γενεύη, μου έστειλε μήνυμα την περασμένη εβδομάδα λέγοντας ότι είχε πάρει τα χρήματά του από την Credit Suisse, έχοντας ήδη μεταφέρει τον λογαριασμό της εταιρείας του αλλού, ήταν σαφές ότι ο δεύτερος μεγαλύτερος δανειστής της Ελβετίας είχε πρόβλημα.

UBS-Credit Suisse: To 48ωρο που αλλάζει τον τραπεζικό χάρτη 

Το ίδρυμα 167 ετών, με ισολογισμό 531 δισεκατομμυρίων ελβετικών φράγκων και περισσότερους από 50.000 υπαλλήλους, πουλήθηκε στον μεγαλύτερο Ελβετό αντίπαλό του για 3 δισεκατομμύρια φράγκα σε μια συμφωνία διάσωσης το Σαββατοκύριακο, που ενορχηστρώθηκε από τις κυβερνητικές αρχές και που εξάλειψε σχεδόν εντελώς τους μετόχους του. Κατά γενική ομολογία, η Credit Suisse δεν είχε πολλές επιλογές για το αν θα το αποδεχτεί.

Τι προκάλεσε μια τόσο δραματική κατάρρευση της τράπεζας, που μέχρι πρόσφατα ήταν μία από τις 25 μεγαλύτερες τράπεζες της Ευρώπης; Πρόκειται για ένα σημάδι μιας ευρύτερης κρίσης στον ευρωπαϊκό τραπεζικό τομέα;

Η «βόμβα» των 275 δισ. πίσω από το deal UBS-Credit Suisse

Το πρώτο σημείο που πρέπει να επισημανθεί είναι ότι η Credit Suisse είναι το προβληματικό παιδί των ευρωπαϊκών τραπεζικών εργασιών για αρκετά χρόνια μετά από πολλαπλά σκάνδαλα, ζημιές, ανατροπές στη διοίκηση και σχέδια αναδιάρθρωσης.

Όταν τρεις μεσαίου μεγέθους δανειστές των ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένης της Silicon Valley Bank, κατέρρευσαν νωρίτερα αυτόν τον μήνα μετά από μια μαζική απόσυρση των χρημάτων των καταθετών, οι επενδυτές άρχισαν να ανησυχούν για το ποιες άλλες τράπεζες θα μπορούσαν να είναι ευάλωτες.

Η Credit Suisse τράβηξε την προσοχή τους. Έχοντας ήδη δει πλούσιους πελάτες να αντλούν περισσότερο από το 10% των χρημάτων τους από τη μονάδα διαχείρισης περιουσίας της μέσα σε λίγους μόλις μήνες πέρυσι, η τράπεζα εξακολουθούσε να υφίσταται εκροές μετρητών, ξεπερνώντας κάποια στιγμή τα 10 δισ. ελβετικά φράγκα την ημέρα.

Η πορεία των καταθέσεων επιταχύνθηκε μόλις την περασμένη εβδομάδα αφού ο πρόεδρος της Εθνικής Τράπεζας της Σαουδικής Αραβίας, η οποία αγόρασε το 10% των μετοχών της Credit Suisse πέρυσι, απέκλεισε κατηγορηματικά το ενδεχόμενο παροχής περαιτέρω οικονομικής βοήθειας στον ελβετικό δανειστή.

Οι ευρωπαϊκές ρυθμιστικές αρχές έσπευσαν να εκφράσουν την εμπιστοσύνη τους στη δύναμη των τραπεζών της περιοχής. Ο Λουίς ντε Γκίντος, αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ότι ο κλάδος ήταν «ανθεκτικός», με πολύ υψηλότερα κεφάλαια από ό,τι στην προηγούμενη κρίση πριν από μια δεκαετία, ισχυρά επίπεδα ρευστότητας και «αρκετά περιορισμένη» έκθεση στην Credit Suisse ή τις χρεοκοπημένες τράπεζες των ΗΠΑ.

Ο ντε Γκίντος πρόσθεσε ότι η αύξηση των επιτοκίων ήταν «θετική όσον αφορά τα περιθώρια των ευρωπαϊκών τραπεζών». Αυξάνοντας τον τόκο που κερδίζουν στα δάνεια, ταχύτερα από  το επιτόκιο που πληρώνουν στους καταθέτες βοήθησε τις τράπεζες της ευρωζώνης να επιτύχουν απόδοση ιδίων κεφαλαίων 7,6% πέρυσι, την υψηλότερη για πάνω από μια δεκαετία.

Τα επισφαλή δάνεια, μακράν η αχίλλειος πτέρνα των τραπεζών της ευρωζώνης, μειώνονται σταθερά από πάνω από 1 τρισ. ​​ευρώ πριν από οκτώ χρόνια σε κάτω από τα 350 δισ. ευρώ πέρυσι, που ισοδυναμεί με λιγότερο από το 2% των συνολικών δανείων.

Ωστόσο, ενώ οι ευρωπαϊκές τράπεζες βρίσκονται αναμφίβολα σε ισχυρότερη θέση από ό,τι στην προηγούμενη κρίση, όταν αρκετές χρειάστηκε να διασωθούν από τις κυβερνήσεις τους, αυτό δεν σημαίνει ότι θα είναι απρόσβλητες στην τελευταία αναταραχή.

Υπάρχουν αρκετοί λόγοι ανησυχίας. Πρώτον, η Credit Suisse είχε επίσης υγιείς δείκτες κεφαλαίου και ρευστότητας -και οι δύο μόνο ελαφρώς χαμηλότεροι από τους μέσους όρους της ευρωζώνης πέρυσι- αλλά αυτό δεν τη έσωσε όταν χάθηκε η εμπιστοσύνη.

Δεύτερον, οι τράπεζες της ευρωζώνης εξακολουθούν να μην αποκομίζουν αρκετά κέρδη για να καλύψουν το κόστος κεφαλαίου τους, το οποίο είναι περίπου 9% για πολλές από αυτές, πράγμα που σημαίνει ότι ουσιαστικά καταστρέφουν την αξία των μετόχων τους.

Μια περαιτέρω ανησυχία είναι η άλλη όψη των αυξανόμενων επιτοκίων, τα οποία η ΕΚΤ αύξησε με πρωτοφανή ρυθμό για να αντιμετωπίσει τον αυξανόμενο πληθωρισμό. Αυτό θα πλήξει την αξία των τεράστιων διαθεσίμων των τραπεζών σε κρατικά ομόλογα, στεγαστικά δάνεια και άλλα χρέη.

Ως επί το πλείστον οι τράπεζες υπολογίζουν αυτά τα δάνεια, με το σκεπτικό ότι θα τα κατέχουν μέχρι την ωρίμανσή τους, επομένως δεν αναλαμβάνουν ζημίες όταν η αξία τους πέφτει. Και πολλοί ασφαλίζονται αντισταθμίζοντας τον κίνδυνο επιτοκίου. Ωστόσο, ο επικεφαλής εποπτείας της ΕΚΤ, Αντρέα Ενρία, δήλωσε πρόσφατα ότι πολλοί δανειστές ήταν απροετοίμαστοι για αυτό το νέο περιβάλλον, το οποίο θα «δημιουργούσε νικητές και ηττημένους».

Γενικότερα, η μυρωδιά του φόβου στις χρηματοπιστωτικές αγορές είναι πιθανό να κάνει τους δανειστές πολύ πιο προσεκτικούς, μειώνοντας τη ροή πιστώσεων, αυξάνοντας τον κίνδυνο ύφεσης και ενισχύοντας το άγχος σε ήδη ευάλωτες περιοχές, όπως η εμπορική ιδιοκτησία – κανένα από τα οποία δεν είναι καλό για τις τράπεζες .