Credit Suisse: Οι μυστικές συζητήσεις που τάραξαν την παγκόσμια οικονομία

Λίγες μέρες πριν από μια βιαστικά συγκληθείσα συνέντευξη Τύπου αργά την Κυριακή που θα έκανε πρωτοσέλιδα σε όλον τον κόσμο, η πολιτική ελίτ της Ελβετίας ετοίμαζε κρυφά μια κίνηση που θα ταρακούνησε τις αγορές: ενώ η κεντρική τράπεζα του έθνους και η χρηματοοικονομική ρυθμιστική αρχή δήλωναν δημόσια ότι η Credit Suisse ήταν υγιής, πίσω από κλειστές πόρτες δινόταν μάχη για τη διάσωση της δεύτερης μεγαλύτερης τράπεζας της χώρας.

Η αλυσίδα των γεγονότων, οδήγησε στην κατάρρευση μιας από τις ναυαρχίδες της Ελβετίας, μια συγχώνευση που υποστηρίζεται από 260 δισεκατομμύρια ελβετικά φράγκα (280 δισεκατομμύρια δολάρια) κρατικών κεφαλαίων και μια κίνηση που θα ανέτρεπε την παγκόσμια χρηματοδότηση: ευνοώντας τους μετόχους της τράπεζας εις βάρος των επενδυτών ομολόγων.

Όπως αποκαλύπτει το Reuters, τα γεγονότα που εκτυλίχθηκαν στο μικρό αυτό κράτος -ένα επί μακρόν προπύργιο πολιτικής ουδετερότητας που έχει εξασφαλίσει τη θέση του ως ασφαλές καταφύγιο για τις πλούσιες ελίτ- έρχονται σε αντίθεση με ένα από τα βασικά μαθήματα της οικονομικής κρίσης του 2008. Η διάσωση συγκεντρώνει ακόμη μεγαλύτερους κινδύνους σε ένα τραπεζικό μεγαθήριο, την UBS Group AG.

Αν η «βαρετή» Ελβετία δεν μπορεί να σώσει τις τράπεζές της, ποιος μπορεί;

Επιπλέον, πλήττοντας τους ομολογιούχους προς όφελος των μετοχών δημιουργούν μια νέα απειλή για την παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη.

Η Εθνική Τράπεζα της Ελβετίας αρνήθηκε να σχολιάσει, ενώ το υπουργείο Οικονομικών δεν απάντησε σε αίτημα για σχόλιο.

Γιατί τα CoCos της Credit Suisse έχουν φέρει σύννεφα στην Ευρώπη

Η προαναγγελθείσα κατάρρευση

Πληγωμένη από χρόνια σκανδάλων και απωλειών, η Credit Suisse για μήνες αντιμετώπιζε μια κρίση εμπιστοσύνης που δημιούργησε η ίδια. Και χρειάστηκαν λίγες ημέρες για να επισφραγιστεί η καταδίκη της.

Αμέσως μετά τη δημοσιοποίηση της είδησης στις 12 Μαρτίου ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα παρέμβουν για να εγγυηθούν όλες τις καταθέσεις δύο μεσαίου μεγέθους δανειστών που αγωνίζονται να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις για μετρητά, η προσοχή στράφηκε στην Credit Suisse και στο πώς θα διατηρήσει την εμπιστοσύνη των καταθετών.

Οι πελάτες είχαν ήδη τραβήξει 110 δισεκατομμύρια δολάρια από την τράπεζα με έδρα τη Ζυρίχη τους τελευταίους τρεις μήνες του 2022, παρά τις προσπάθειές της να αναστρέψει το κλίμα και να περιορίσει τις εκροές.

Ο «βροχοποιός»

Ένας «βροχοποιός» που μεσολάβησε σε μια σειρά διασώσεων ευρωπαϊκών τραπεζών κατά τη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης, μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας, είπε στο Reuters ότι αφού είδε την κατάρρευση των τραπεζών των ΗΠΑ, δεν είχε καμία αμφιβολία ότι η UBS θα καλείτο να στηρίξει την Credit Suisse.

Ο τραπεζίτης στις 13 Μαρτίου τηλεφώνησε στην UBS προειδοποιώντας τον μεγαλύτερο διαχειριστή περιουσίας στον κόσμο ότι θα πρέπει να προετοιμαστεί να λάβει κλήση από τις ελβετικές αρχές.

Μέχρι την Τετάρτη, δύο ημέρες αργότερα, η Credit Suisse παρασύρθηκε σε μια πλήρη κρίση. Τα σχόλια του προέδρου της Εθνικής Τράπεζας της Σαουδικής Αραβίας, Ammar Al Khudairy, ο οποίος είπε ότι δεν μπορούσε να επενδύσει περαιτέρω στην ελβετική τράπεζα οδήγησαν τις μετοχές της Credit Suisse σε κάθετη πτώση.

Μικρή σημασία είχε το γεγονός ότι ο μεγαλύτερος επενδυτής της Credit Suisse επανέλαβε επίσης την εμπιστοσύνη του στον δανειστή. «Είναι μια παγκόσμια συστημικά σημαντική τράπεζα, έτσι… παρακολουθείται σε καθημερινή βάση», είπε στο Reuters. «Δεν υπάρχουν εκπλήξεις όπως θα έγινε σε μια μεσαίου μεγέθους τράπεζα στις ΗΠΑ. Είναι ένα εντελώς διαφορετικό οικοσύστημα».

Ακολούθησαν σημαντικές εκροές καταθέσεων, είπε στο Reuters η πηγή που θα συνέχιζε να συμβουλεύει την UBS για τη συγχώνευση, αρνούμενη να διευκρινίσει πόσες ήταν αυτές.

Οι πιέσεις

Στο τραπεζικό κέντρο της Ζυρίχης και στη Βέρνη, την πρωτεύουσα του κράτους των Άλπεων, αυξανόταν η πίεση. Ωστόσο, καθώς ξεκίνησαν οι συζητήσεις για τη διάσωση της Credit Suisse, οι ελβετικές ρυθμιστικές αρχές FINMA και η Εθνική Τράπεζα της Ελβετίας δήλωσαν ότι «τα προβλήματα ορισμένων τραπεζών στις ΗΠΑ δεν αποτελούν άμεσο κίνδυνο μετάδοσης για τις ελβετικές χρηματοπιστωτικές αγορές», παραδέχθηκαν, ωστόσο, ότι θα παρείχαν στην τράπεζα απεριόριστη πρόσβαση σε χρηματοδότηση.

Η Credit Suisse επίσης διατυμπάνιζε τη σταθερότητα. Η τράπεζα δήλωσε στο Reuters την Πέμπτη ότι ο μέσος δείκτης κάλυψης ρευστότητας, βασικός δείκτης μέτρησης του πόσα περιουσιακά στοιχεία όμοια με μετρητά διαθέτει η τράπεζα, δεν άλλαξε μεταξύ 8 Μαρτίου και 14 Μαρτίου, παρά την παγκόσμια τραπεζική κρίση.

Η υπουργός Οικονομικών της Ελβετίας Karin Keller-Sutter, πρώην μεταφράστρια και δασκάλα μόλις μήνες στη δουλειά, είπε στη συνέντευξη Τύπου της Κυριακής ότι είχε συμφωνηθεί πρόσθετη υποστήριξη για την Credit Suisse, αλλά κρατήθηκε μυστική από τον φόβο μήπως πανικοβληθεί ο κόσμος με μια σειρά από ανακοινώσεις έκτακτης ανάγκης.

Ομολόγησε επίσης ότι, βρισκόταν σε στενή επαφή με την υπουργό Οικονομικών των ΗΠΑ Τζάνετ Γέλεν και τον Βρετανό υπουργό Οικονομικών Τζέρεμι Χαντ. Και οι δύο χώρες έχουν μεγάλες θυγατρικές της Credit Suisse που απασχολούν χιλιάδες ανθρώπους.

Υπήρχε πολύ λιγότερη επικοινωνία με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στη Φρανκφούρτη, είπε ένα άτομο που γνωρίζει το θέμα. Τα «όπλα» της Credit Suisse στο Λουξεμβούργο, την Ισπανία και τη Γερμανία ήταν πολύ μικρότερα.

Οι ευρωπαϊκές ανησυχίες

Οι ευρωπαϊκές ρυθμιστικές αρχές ανησυχούσαν ιδιαίτερα ότι οι Ελβετοί θα μπορούσαν να πλήξουν τους κατόχους ομολόγων – όπως και έκαναν-, καθώς το κόστος μιας διάσωσης αυξήθηκε για τους φορολογούμενους.

«Το έκαναν μόνοι τους», είπε το άτομο, ζητώντας να μην κατονομαστεί, περιγράφοντας το αποτέλεσμα ως «μεγάλη έκπληξη».

Εκπρόσωπος της FINMA είπε ότι αν και έδωσε έμφαση στη Βρετανία και τις ΗΠΑ λόγω της κλίμακας των εργασιών της Credit Suisse σε αυτές τις χώρες, ενημέρωσε επίσης τις ευρωπαϊκές αρχές.

Δεν κρατήθηκαν όμως όλοι στο σκοτάδι.

Οι πιέσεις

Σαουδάραβες επενδυτές, με ποσοστό περίπου 10% στην τράπεζα, άσκησαν πίεση στους Ελβετούς, προειδοποιώντας ότι θα μπορούσαν να κινηθούν νομικά εάν δεν ανακτήσουν μέρος της άτυχης επένδυσής τους, δήλωσε άλλη πηγή στο Reuters.

Η Εθνική Τράπεζα της Σαουδικής Αραβίας δεν απάντησε αμέσως σε αίτημα για σχόλιο

«Τα χρήματα έπρεπε να έρθουν από κάπου», είπε ένας από τους αξιωματούχους που συμμετείχαν στις διαπραγματεύσεις.

Το διοικητικό συμβούλιο της Credit Suisse, που ενδιαφέρεται να διατηρήσει κάποια ενότητα σε ένα ολοένα και πιο ταραχώδες περιβάλλον, στάθηκε τελικά στο πλευρό τους και υποστήριξε να πληρωθούν οι μέτοχοι.

Οι ρυθμιστικές αρχές ήθελαν επίσης να αποφύγουν την εξάλειψη των μετόχων που θα είχε ως αποτέλεσμα τη διάλυση της τράπεζας, δυνητικά μεγαλύτερο πονοκέφαλο για το έθνος και απώλεια προσώπων λίγες ώρες μετά την παραμονή της Credit Suisse.

Στο τέλος, οι Ελβετοί συμφώνησαν, επιλέγοντας να μηδενίσουν 16 δισεκατομμύρια φράγκα σε ομόλογα, αποζημιώνοντας τους μετόχους με 3 δισεκατομμύρια φράγκα και ανατρέποντας μια βασική αρχή της τραπεζικής χρηματοδότησης – δηλαδή, ότι οι μέτοχοι και όχι οι ομολογιούχοι δέχονται το πρώτο χτύπημα όταν μία τράπεζα πτωχεύει.

Σηματοδοτεί ένα άδοξο τέλος για ένα ίδρυμα που ιδρύθηκε από τον Άλφρεντ Έσερ, έναν Ελβετό μεγιστάνα που ονομάστηκε στοργικά βασιλιάς Άλφρεντ Α’, ο οποίος βοήθησε στην κατασκευή των σιδηροδρόμων της χώρας. Η Credit Suisse διαθέτει πολλές ελβετικές εταιρείες και πολίτες – συμπεριλαμβανομένου του υπουργού Οικονομικών Keller-Sutter.

Την Κυριακή, καθώς μια επιτροπή Ελβετών αξιωματούχων και στελεχών ανακοίνωσαν τη συμφωνία, ήταν αμετανόητοι.

«Δεν πρόκειται για διάσωση», είπε η Κέλερ-Σάτερ στους δημοσιογράφους. Ο Τόμας Τζόρνταν, ο επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας, υπερασπίστηκε το πακέτο, όπως ήταν απαραίτητο για να αντιμετωπίσει οποιοδήποτε ευρύτερο σοκ.

«Ο φορολογούμενος σε αυτό το σενάριο έχει μικρότερο κίνδυνο», είπε η Keller-Sutter. «Η χρεοκοπία θα ήταν ο υψηλότερος κίνδυνος γιατί το κόστος για την ελβετική οικονομία θα ήταν τεράστιο».

Ωστόσο, οι αγορές αναστατώνονται από την εξαιρετική τροπή των γεγονότων.

«Όταν είσαι τράπεζα για δισεκατομμυριούχους, οι καταθέσεις μπορούν να πετάξουν πολύ γρήγορα», είπε ένας από τους εμπλεκόμενους. «Μπορείς να πεθάνεις σε τρεις μέρες».