Ναυτιλία: Νέες τεχνολογίες και παραδοσιακές αξίες τα μυστικά για την επιτυχία

Οι νέες τεχνολογίες και η εκπαίδευση αποτέλεσαν το επίκεντρο του ολοήμερου συνεδρίου, που πραγματοποιήθηκε στις 16 Μαρτίου, στο Ίδρυμα Ευγενίδου στην Αθήνα υπό την αιγίδα της Martecma (Marine Technical Managers Association).

Μολονότι η γνώση και η εκπαίδευση στην τελευταία λέξη της τεχνολογίας είναι απαραίτητη, «η εκπαίδευση δεν πρέπει να υποτιμά και δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη σημασία των παραδοσιακών αξιών και αρχών» δήλωσε ο Πάνος Κουρκουντής, πρόεδρος της Martecma και κεντρικός ομιλητής στο Greener Shipping Summit.

Ο ομιλητής, τόνισε ότι η τεχνολογία έχει επηρεάσει θετικά τη ναυτιλία. Οι εφαρμογές της στο σχεδιασμό, την κατασκευή και τη λειτουργία έχει ως αποτέλεσμα «καλύτερα και ασφαλέστερα πλοία σε σχέση με το παρελθόν». Πράγματι, οι τεχνολογικές εξελίξεις συμβαίνουν τόσο γρήγορα, που «αυτό που θεωρείται προηγμένη τεχνολογία σήμερα, από τη στιγμή της εφαρμογής της είναι ήδη ξεπερασμένο,» είπε ο κ. Κουρκουντής .

«Ο ταχύς ρυθμός των αλλαγών, λόγω της τεχνολογίας ενέχει επίσης σοβαρό κίνδυνο», είπε. «Δεν υπάρχει χρόνος για την οικοδόμηση εμπειρίας. Η εκπαίδευση είναι το μόνο μέσο για την κατανόηση, την αξιολόγηση, την κατασκευή και την ασφαλή λειτουργία των νέων συστημάτων».

Τόνισε ότι η ναυτιλία είναι «μια πολύ ρυθμιζόμενη βιομηχανία που προσπαθεί να συμβαδίσει με τις τεχνικές εξελίξεις». Είπε ότι τα συστήματα ελέγχου πάνω στα πλοία χρησιμοποιούν λογισμικό εδώ και δύο δεκαετίες και μόλις πρόσφατα άρχισαν να γίνονται συζητήσεις για την ανάπτυξη κανονισμών για τη συντήρηση αυτού του λογισμικού.

«Σήμερα, όταν μιλάμε για τεχνολογία στη ναυτιλία δεν αναφερόμαστε μόνο σε υπολογιστές, διαδίκτυο, λογισμικό, ανάλυση δεδομένων, μηχανολογικές γνώσεις και τεχνητή νοημοσύνη. Δεν αναφερόμαστε καν για μεγαλύτερα και ταχύτερα πλοία. Εξετάζουμε την τεχνολογία που θα οδηγήσει στην απαλλαγή από τις εκπομπές άνθρακα. Όλα έχουν να κάνουν με το περιβάλλον και αυτό είναι ένα πολύ περίπλοκο θέμα», δήλωσε ο κ. Κουρκουντής.

Επίσης, λαμβάνουμε διπλά μηνύματα από διάφορες χώρες που δημιουργούν κανονισμούς για απαλλαγή από τις εκπομπές άνθρακα, με πολλούς από αυτούς να μην έχουν καμία σχέση με το περιβάλλον αλλά μόνο με τη γεωπολιτική.

Στη συνέχεια, όσον αφορά τα νέα καύσιμα – υδρογόνο, μεθανόλη, αμμωνία, βιοκαύσιμα, μπαταρίες και ηλεκτρική ενέργεια – η βιομηχανία έχει πολύ λίγες γνώσεις και για να προχωρήσει «χρειαζόμαστε τις κατάλληλες γνώσεις και την κατάλληλη εκπαίδευση».

Δήλωσε επίσης ότι τα πλοία αντιμετωπίζουν δύσκολες και απρόβλεπτες καταστάσεις όπου ο ανθρώπινος παράγοντας και η παραδοσιακή ναυτοσύνη μπαίνουν στο παιχνίδι. «Είτε τα μελλοντικά πλοία θα τροφοδοτούνται με υδρογόνο είτε με μεθανόλη, ένα μπλακ άουτ είναι αρκετό για να ‘ξεγυμνώσει’ το πλοίο από ένα εξελιγμένο σύστημα υψηλής τεχνολογίας αφήνοντας τη λύση του προβλήματος στους ανθρώπους που έχουν τις δυνατότητες και τις κατάλληλες γνώσεις», δήλωσε ο πρόεδρος της Martecma.

Νέος εξοπλισμός

Όσον αφορά τη συζήτηση για τη διαχείριση και την κατανόηση του νέου εξοπλισμού που θα χρησιμοποιηθεί στην επόμενη γενιά πλοίων, αρκετοί ομιλητές έσπευσαν να πουν ότι υπάρχει ανάγκη «εκπαίδευσης των εκπαιδευτών». Μάλιστα, ο πρώτος ομιλητής, ο Δημήτρης Φωκάς, διευθυντής εκπαίδευσης του Angelicoussis Shipping Group, δήλωσε ότι «οι εκπαιδευτές πρέπει να αλλάξουν τον τρόπο που διδάσκουν», άποψη που συμμερίζεται ο Ιωάννης Γκόλιας, md του Ιδρύματος Ευγενίδου, ο οποίος προειδοποίησε επίσης ότι οι εκπαιδευτές ναυτικών πρέπει να προετοιμαστούν για τις επερχόμενες τεχνολογίες, καθώς το πλήρωμα και το προσωπικό δεν χρειάζεται μόνο να ξέρει τι να κάνει αλλά πώς να το κάνει.

Ο Φωκάς είπε επίσης ότι είναι ζωτικής σημασίας να βρεθεί η σωστή ισορροπία σε τεχνολογίες που είναι διαθέσιμες και σε όσες δεν είναι, ενώ η Βενετία Καλλιπολίτου, του Ομίλου Τσάκου, είπε ότι η διασύνδεση μεταξύ του γραφείου και του πλοίου πρέπει να είναι ισχυρή και οι ναυτιλιακές εταιρείες πρέπει να συνεργάζονται με τα εκπαιδευτικά ιδρύματα.

Σε όλη τη διάρκεια της ημέρας συζητήθηκαν εκτενώς οι δεξιότητες «soft skills» και «hard skills». Ο Σταύρος Χατζηγρηγόρης, πρώην πρόεδρος της Martecma, υποστήριξε ότι οι ‘soft skills’ θα υποβαθμιστούν μεσοπρόθεσμα, καθώς τα άτομα με ‘hard skills’ καλούνται να αντιμετωπίσουν τις σημερινές ανάγκες και θα πρέπει να είναι η προτεραιότητα η εκπαίδευση των ατόμων με ‘hard skills’. Η διευθύντρια εκπαίδευσης του RINA, Κατερίνα Πάλλα διαφώνησε λέγοντας ότι υπάρχει ανάγκη για ‘soft skills’ όσον αφορά τη διαχείριση της καινοτομίας. Ο πρόεδρος του συνεδρίου, Γιώργος Τσαβλίρης, υποστήριξε ότι αυτό που απαιτείται είναι η «επανεκπαίδευση και η αναβάθμιση των δεξιοτήτων».

Όσον αφορά τον νέο εξοπλισμό, την πράσινη ναυτιλία και την τεχνητή νοημοσύνη, ο Πάνος Ζαχαριάδης, τεχνικός διευθυντής της Atlantic Bulk Carriers, δήλωσε ότι η ελληνική ναυτιλία έχει πλέον μείνει πίσω. Η διευθύντρια επιχειρηματικής ανάπτυξης της ABS, Μαρία Κυρατσούδη, δήλωσε ότι η τεχνητή νοημοσύνη είναι εδώ αλλά «μας λείπουν τα εφεδρικά συστήματα», ενώ ο Ζαχαριάδης είπε ότι η τεχνητή νοημοσύνη «χρειάζεται να τεθεί υπό έλεγχο, αλλιώς θα πάρει αυτή τον έλεγχο». Ο Gaurav Bajaj της Applied Research International δήλωσε ότι όσον αφορά την τεχνητή νοημοσύνη πρέπει να πάμε βήμα προς βήμα και να επικεντρωθούμε σε αυτό που απαιτείται. Ο Γιάννης Κοκαράκης, της Bureau Veritas, τόνισε ότι η ψηφιοποίηση σχετίζεται με την τεχνητή νοημοσύνη λόγω των δεδομένων που παρέχει.

Ο Ρίζος Κρίκκης, gm της Oceanking Engineering, δήλωσε ότι οι τρέχουσες τάσεις θέτουν τρία ερωτήματα: Ποιες πράσινες τεχνολογίες φαίνονται ελκυστικές για τη ναυτιλία; Ποιος θα είναι ο ρόλος των after-sales και της κατάρτισης για την προσαρμογή τους; και Ποιες είναι οι κύριες ανησυχίες για τη βιωσιμότητά τους;

Οι ακαδημίες ναυτικού

Συζητώντας για τα βήματα που έχουν γίνει από τις ελληνικές ακαδημίες εμπορικού ναυτικού και τα πανεπιστήμια για να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις που θέτουν οι νέες τεχνολογίες, έγινε άμεσα σαφές ότι κανείς δεν αντιτίθεται στην απανθρακοποίηση ως δρόμο προς ένα πιο πράσινο περιβάλλον, αλλά η χρήση των διαθέσιμων εργαλείων και πώς αυτά θα λειτουργήσουν εξαρτάται από τη συνεργασία.

Ο Νικόλαος Φραγκιαδάκης, διευθυντής της σχολής μηχανικών στην Ακαδημία Εμπορικού Ναυτικού του Ασπροπύργου, δήλωσε ότι κατά τη διάρκεια της πανδημίας εισήχθη η διδασκαλία νέων εργαλείων -που όμως δεν είναι μέθοδοι- αλλά πλέον χρησιμοποιεί τον υπολογιστή και το κινητό του τηλέφωνο και όχι κιμωλία και μαυροπίνακα. Επιπλέον, οι Ακαδημίες πρέπει να παράγουν άτομα υπεύθυνα για τη λήψη αποφάσεων που θα κατέχουν και τεχνικές δεξιότητες και για τις ναυτικές ακαδημίες αυτό είναι το δύσκολο.

Τόνισε ότι οι ελληνικές ακαδημίες έχουν αναβαθμίσει τα εργαστήριά τους, όπως και το ηλεκτρολογικό εργαστήριο, καθώς η ηλεκτρική ενέργεια είναι το μέλλον για τα πλοία, και δεν περιμένουν την αναβάθμιση της STCW. Η εκπαίδευση των εκπαιδευτών μέσω σεμιναρίων με κατασκευαστές εξοπλισμού είναι πλέον ένα βασικό χαρακτηριστικό, ενώ υπάρχει ανάγκη για εμπειρία, όπως για παράδειγμα, να αναλάβουν ρόλο στην εκπαίδευση των μαθητών πλοίαρχοι πλοίων.

Ένας φοιτητής της Ακαδημίας Ασπροπύργου, ο Νικόλαος Καραγιάννης, είπε ότι οι φοιτητές σήμερα αναζητούν τις νέες τεχνολογίες που είναι ένας συνδυασμός κλασικής προηγμένης μηχανικής και χρήσης σύγχρονων εφαρμογών ηλεκτρονικών υπολογιστών.

Η τηλεκπαίδευση

Ο αναπληρωτής καθηγητής θαλάσσιων μεταφορών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, Νικόλαος Βεντίκος, δήλωσε στο συνέδριο ότι η επικαιροποίηση του προγράμματος σπουδών είναι κρίσιμη και το ΕΜΠ προσπαθεί να το κάνει συνεχώς για να καλύψει τις παρούσες ανάγκες. Έδωσε το παράδειγμα ενός νεοεκλεγέντος μέλους στο προσωπικό του ΕΜΠ που είναι ειδικός στη βιωσιμότητα και το σχεδιασμό νέων σκαφών στην προσπάθεια του πανεπιστημίου να αξιοποιήσει τις έρευνές του σε διεθνή έργα.

Ωστόσο, ο υποψήφιος διδάκτορας του ΕΜΠ, ερευνητής μηχανικός, Κωνσταντίνος Λούζης, είπε ότι τα προγράμματα σπουδών των πανεπιστημίων έχουν «μείνει λίγο πίσω λόγω του γρήγορου ρυθμού αλλαγών / προόδου», και αυτό έχει δημιουργήσει νέες προκλήσεις.

Ο Θάνος Πάλλης, καθηγητής του Πανεπιστημίου Πειραιώς, σημείωσε ότι η ανάπτυξη της τηλεκπαίδευσης (e-learning) σημαίνει ότι πολλοί φοιτητές είναι μερικής απασχόλησης. Τόνισε επίσης ότι υπάρχει ανάγκη να διδάξουμε στους μαθητές πώς να διαχειρίζονται τα δεδομένα. Αναφέρθηκε επίσης στο γεγονός ότι οι περισσότεροι μαθητές έχουν έναν συγγενή ή έναν φίλο στη θάλασσα και αυτό έχει επηρεάσει την επιλογή καριέρας. «Η καριέρα στη θάλασσα δεν προωθείται», είπε ο Πάλλης, ο οποίος τόνισε ότι πολλοί ειδικευμένοι Έλληνες εργάζονται στο εξωτερικό.

Ο πρόεδρος του Ελληνικού Ινστιτούτου Ναυτικής Τεχνολογίας (ΕΛΙΝΤ), Νικόλαος Λιάπης, δήλωσε ότι οι νέες τεχνολογίες υπάρχουν αλλά δεν εφαρμόζονται στη ναυτιλιακή βιομηχανία. Είπε ότι υπάρχουν ελληνικές εταιρείες τεχνολογίας οι οποίες μπορούν να συνεργαστούν με πανεπιστήμια, αλλά χρειάζονται χρηματοδότηση και υποστήριξη. Πιστεύει ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να γίνει μια από τις κορυφαίες χώρες παραγωγής τεχνολογίας στον ναυτιλιακό τομέα, αλλά χρειάζεται να συνεργαστούν γι’ αυτό η ακαδημαϊκή κοινότητα και η εγχώρια βιομηχανία.

Ο πλοίαρχος Μιχάλης Μαλλιαρός, γενικός διευθυντής της Euronav Ship Management (Hellas), είπε ότι ο κλάδος αντιμετωπίζει τεράστιες προκλήσεις και υπάρχει μεγάλη ανάγκη για συνεργασία. «Οι ενέργειες από μεμονωμένες εταιρείες δεν θα έχουν τον αντίκτυπο που θέλουμε, δηλαδή να παράγουμε ανθρώπους με δεξιότητες που απαιτούνται για τη λειτουργία πλοίων στο μέλλον», τόνισε. Η προθυμία μεμονωμένων εταιρειών να εκπαιδεύσουν τους ανθρώπους τους δεν είναι αρκετή, καθώς πρέπει να συνεργαστούν όλοι οι ενδιαφερόμενοι.

Όπως συνόψισε ο πρόεδρος του συνεδρίου, Γιώργος Τσαβλίρης, «Η ναυτιλία είναι ένας από τους λίγους κλάδους όπου πρέπει να είσαι παθιασμένος, πρόθυμος, τολμηρός και ρομαντικός.»