Ο απόηχος των κρίσεων στην αγορά εργασίας

Στον απόηχο της υγειονομικής και οικονομικής κρίσης που προκάλεσε ο COVID-19 όπως και στη σκιά του πολέμου στην Ουκρανία και την ενεργειακή κρίση την οποία επέφερε, ο εργαζόμενος πολίτης έχει έρθει αντιμέτωπος με νέες προκλήσεις.

Με το πέρασμα των τελευταίων τριών χρόνων, χάθηκαν 52 εκατομμύρια θέσεις εργασίας παγκοσμίως ενώ διαγνώστηκαν σημαντικές διαταραχές στην αγορά εργασίας. Αλλαγές στην επιλογή καριέρας, η ένταξη της τηλεργασίας σε συνδυασμό με τη μεταβαλλόμενη ζήτηση ανθρώπινου δυναμικού σε ορισμένους κλάδους, είναι όλοι παράγοντες που έχουν συμβάλλει σε αλλαγές στην αγορά εργασίας.

Αγορά Εργασίας: Σε σταθερά υψηλά επίπεδα ο Δείκτης Τάσεων κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2022

Παρόλα αυτά, ακόμη και πριν από την πανδημία, ο εργασιακός χώρος βίωνε ήδη πρωτοφανείς μετασχηματισμούς, μέσω της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης, των δημογραφικών αλλαγών και της κλιματικής αλλαγής.

Η Ελλάδα, όντας μια χώρα που βασίζεται κυρίως στον τουριστικό κλάδο για την οικονομική της ανάπτυξη, έχει καλλιεργήσει μια οικονομία που απαιτεί «χαμηλές δεξιότητες» με βάση τα Ευρωπαϊκά δεδομένα. Πράγματι, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Κέντρο για την Ανάπτυξη της Επαγγελματικής Κατάρτισης (CEDEFOP), η Ελλάδα καταλαμβάνει τη χαμηλότερη θέση στην αναλογία των θέσεων εργασίας υψηλών δεξιοτήτων σε σύγκριση με τις υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες.

Παρόλα αυτά, σύμφωνα με τον Εθνικό Μηχανισμό Διάγνωσης Αναγκών Αγορας Εργασίας,  τα τελευταία χρόνια έχει σημειωθεί αυξημένη ζήτηση για υψηλές δεξιότητες που όμως έχει συναντήσει μία αναντιστοιχία προσόντων στον πληθυσμό της χώρας. Ως εκ τούτου, απώτερος στόχος του κράτους θα έπρεπε να είναι η παροχή ευκαιριών ανάπτυξης δεξιοτήτων που σχετίζονται με τις ανάγκες των καταρτιζόμενων, της κοινωνίας και της οικονομίας.

Ενώ οι αλλαγές στο χώρο εργασίας έχουν οδηγήσει στην εμφάνιση νέων ευκαιριών και μορφών απασχόλησης, έχουν επίσης δημιουργήσει ερωτήματα όπως ‘ποια επαγγέλματα θα υπάρχουν στο μέλλον’. Σημαντική πτυχή ως προς τα επαγγέλματα του μέλλοντος είναι η συμμετοχή των επιχειρήσεων στην ανάπτυξη προγραμμάτων αναβάθμισης δεξιοτήτων (up/reskilling) ώστε να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για πρόσληψη και διατήρηση εξειδικευμένου προσωπικού σε αυτές.

Επομένως, αλλαγές αλλά και προκλήσεις στο χώρο εργασίας απαιτούν νέα είδη δεξιοτήτων. Η απόκτηση δεξιοτήτων όπως η κριτική σκέψη, η ανάληψη ευθυνών, η διοίκηση, οι ηγετικές ικανότητες και η επικοινωνία, φαίνεται να είναι ο δρόμος που θα γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ των παραδοσιακών και των σύγχρονων επαγγελμάτων και θα επιτρέψει στην ομαλή μετάβαση από το σχολείο στο πανεπιστήμιο, και από το πανεπιστήμιο στην αγορά εργασίας.

Εστίαση στις υψηλές» δεξιότητες

Αλλά πως  μπορούμε να μετατοπίσουμε την εστίαση από τις «χαμηλές» στις «υψηλές» δεξιότητες;

Σίγουρα αυτό είναι ένα ζήτημα που δεν αφορά μονομερείς ενέργειες. Απαιτεί τόσο πολιτικές απαντήσεις και μεταρρυθμίσεις, όσο περισσότερες επενδύσεις στις ικανότητες των ανθρώπων και στους θεσμούς της αγοράς εργασίας. Αντίστοιχα, απαιτεί εστίαση στη δια βίου μάθηση και επιμόρφωση πέραν της εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση καθώς και στην προώθηση υγιών προτύπων που δεν αφορούν μόνο στην άμεση εξασφάλιση κέρδους αλλά στην ουσιαστική εξέλιξη του ατόμου.

Η άλλη όψη του νομίσματος αφορά τη συμβολή των επιχειρήσεων. Επιβάλλεται από πλευράς του ιδιωτικού τομέα η δημιουργία θέσεων υψηλότερων δεξιοτήτων προκειμένου να πιεστεί ο δυνητικός εργαζόμενος να τις αποκτήσει. Τέλος, η επένδυση στην παροχή σωστού επαγγελματικού προσανατολισμού σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης, στην επαγγελματική κατάρτιση και στις υπηρεσίες απασχόλησης είναι καίριας σημασίας τόσο για τους έφηβους όσο και για τους ενήλικες.

Οι υπηρεσίες επαγγελματικού προσανατολισμού σε έναν μεταβαλλόμενο εργασιακό χάρτη δε βοηθούν μόνο στον εντοπισμό κλίσεων, ενδιαφερόντων και ικανοτήτων, αλλά και στην αξιοποίηση ευκαιριών κατάρτισης και απασχόλησης σύμφωνα με τους προσωπικούς στόχους του εκάστοτε ατόμου.

Ωστόσο, για να είναι αποτελεσματικές, οι υπηρεσίες αυτές πρέπει να είναι ανθρωποκεντρικές και να λαμβάνουν επίσης υπόψη τις εξελισσόμενες ανάγκες της αγοράς εργασίας, τους ευρύτερους εθνικούς οικονομικούς στόχους και τα δεδομένα της εποχής. Καθώς υπάρχει αυξημένη ανάγκη να συνδεθούν οι εκπαιδευτικές εκροές με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας, πρέπει ο επαγγελματικός προσανατολισμός να είναι συναφής με τους πυλώνες τόσο της ανθρώπινης όσο της οικονομικής ανάπτυξης.

Ενώ οι νέες προκλήσεις σε παγκόσμιο επίπεδο έχουν δημιουργήσει ανησυχίες για αβέβαιη οικονομική ανάκαμψη, η επένδυση στον επαγγελματικό προσανατολισμό, στην ανάπτυξη δεξιοτήτων και στη σύνδεση της εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας, θα διασφαλίσουν ότι περισσότεροι εργαζόμενοι και επιχειρήσεις θα είναι προετοιμασμένοι για τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες που θα μας παρουσιάσει το μέλλον της εργασίας.

* Ντόρα Χριστοδούλου, Business Development Manager Career Gate