Τράπεζες: Τι έχει αλλάξει από το 2008 – Οι νέοι κανόνες, τα social media και το mobile banking

Το ενδεχόμενο οι αναταράξεις στον τραπεζικό τομέα διεθνώς να επεκταθούν, λαμβάνοντας τα χαρακτηριστικά παγκόσμιας κρίσης, φέρνει στο προσκήνιο το εξής ερώτημα: Πώς επηρεάζουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η ηλεκτρονική τραπεζική και οι τεράστιες αλλαγές στη νομοθεσία το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό πλέγμα; Και, κυρίως, φέρνουν πιο κοντά ή απομακρύνουν ένα «νέο 2008»;

Τράπεζες: Ηρεμία μετά την αναταραχή στις διεθνείς αγορές – Φόβοι για νέα «καταιγίδα»

Η πρώτη τραπεζική κρίση του twitter

Μιλώντας νωρίτερα αυτόν τον μήνα στο CNBC με αφορμή την κατάρρευση της Credit Suisse, o Paul Donovan, επικεφαλής οικονομολόγος της UBS Global Wealth Management, έκανε λόγο για την «πρώτη τραπεζική κρίση της γενιάς του twitter». Στην περίπτωση της Credit Suisse, συγκεκριμένα, «αυτό που έκαναν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι να αυξήσουν τη σημασία της φήμης, ίσως εκθετικά», υποστήριξε ο Donovan αναφερόμενος στην κρίση εμπιστοσύνης που συντάραξε την τράπεζα, με φόντο σκάνδαλα και κακοδιαχείριση δεκαετιών.

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δίνουν «μεγαλύτερη δυνατότητα εξάπλωσης επιζήμιων φημών» σε σύγκριση με το 2008, δήλωσε στο CNBC ο Jon Danielsson, διευθυντής του Κέντρου Συστημικού Κινδύνου στο London School of Economics.

«Η αυξημένη χρήση του Διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, οι ψηφιακές τραπεζικές συναλλαγές και τα συναφή, όλα λειτουργούν ώστε να κάνουν το χρηματοπιστωτικό σύστημα πιο εύθραυστο από ό,τι θα ήταν διαφορετικά», δήλωσε ο Danielsson.

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όχι μόνο επιτρέπουν στις φήμες να διαδίδονται πιο εύκολα, αλλά και πολύ πιο γρήγορα.

«Είναι μια πλήρης αλλαγή του παιχνιδιού», δήλωσε η Jane Fraser, διευθύνουσα σύμβουλος της Citi, σε εκδήλωση που διοργάνωσε το The Economic Club of Washington, την προηγούμενη εβδομάδα.

Αναφερόμενη στην περίπτωση της Silicon Valley Bank, η Fraser επεσήμανε: «Υπάρχουν μερικά tweets και στη συνέχεια αυτό το πράγμα [η κατάρρευση] εξελίχθηκε πολύ πιο γρήγορα από ό,τι έχει συμβεί στην ιστορία».

Το mobile banking

Δεν είναι όμως μόνο οι πληροφορίες που μπορούν να διαδοθούν μέσα σε δευτερόλεπτα: Τα χρήματα μπορούν να αποσυρθούν εξίσου γρήγορα. Το mobile banking έχει αλλάξει τη θεμελιώδη συμπεριφορά των χρηστών των τραπεζών, καθώς και την οπτική μιας οικονομικής κατάρρευσης.

«Δεν υπήρχαν ουρές έξω από τις τράπεζες, όπως υπήρχαν με τη Northern Rock στο Ηνωμένο Βασίλειο κατά τη διάρκεια [της χρηματοπιστωτικής κρίσης]. Αυτό δεν συνέβη αυτή τη φορά επειδή απλά μπαίνεις στο διαδίκτυο, πατάς μερικά κουμπιά και φεύγεις», δήλωσε ο Paul Donavan στο CNBC.

Αυτός ο συνδυασμός γρήγορης διάδοσης πληροφοριών και πρόσβασης σε κεφάλαια μπορεί να καταστήσει τις τράπεζες πιο ευάλωτες, σύμφωνα με τον Stefan Legge, επικεφαλής φορολογικής και εμπορικής πολιτικής στο Ινστιτούτο Χρηματοοικονομικών Μελετών IFF του Πανεπιστημίου του St. Gallen.

«Ενώ παλαιότερα η θέα των ανθρώπων που σχημάτιζαν ουρές μπροστά στα τραπεζικά καταστήματα προκαλούσε πανικό, σήμερα έχουμε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Κατά κάποιον τρόπο, τα bank runs μπορούν να συμβούν πολύ πιο γρήγορα σήμερα», δήλωσε ο Legge στο CNBC.

Τα νέα θεσμικά όργανα

Η Ευρωπαϊκή Ένωση κατέβαλε τεράστιες προσπάθειες για να στηρίξει την οικονομική κατάσταση της ζώνης μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση, συμπεριλαμβανομένης της ίδρυσης νέων θεσμικών οργάνων χρηματοπιστωτικής εποπτείας και της εφαρμογής δοκιμών αντοχής για να προσπαθήσει να προβλέψει τυχόν δύσκολα σενάρια και να αποτρέψει την κατάρρευση της αγοράς.

Αυτό καθιστά «απίθανο» να υποστούν οι ευρωπαϊκές τράπεζες κάτι τόσο σοβαρό όσο το 2008, δήλωσε ο Danielsson στο CNBC.

«[Η χρηματοδότηση των τραπεζών] είναι πιο σταθερή, οι ρυθμιστικές αρχές είναι πολύ πιο ευαισθητοποιημένες όσον αφορά τους κινδύνους και τα επίπεδα κεφαλαίων είναι υψηλότερα», δήλωσε ο Danielsson.

Σήμερα οι τράπεζες αναμένεται να έχουν πολύ περισσότερα κεφάλαια ως αποθέματα ασφαλείας, ενώ ένα καλό μέτρο για τη μέτρηση της διαφοράς μεταξύ της σημερινής οικονομικής κατάστασης και του 2008 είναι οι δείκτες μόχλευσης των τραπεζών, δήλωσε ο Bob Parker, ανώτερος σύμβουλος της International Capital Markets Association, στην εκπομπή «Squawk Box Europe» του CNBC την προηγούμενη εβδομάδα.

«Αν πραγματικά κοιτάξετε τις 30 ή 40 κορυφαίες παγκόσμιες τράπεζες, η μόχλευση είναι χαμηλή, η ρευστότητα είναι υψηλή. Ο κίνδυνος στο τραπεζικό σύστημα σήμερα είναι σημαντικά μικρότερος από ό,τι ήταν ποτέ τα τελευταία 20 ή 30 χρόνια», δήλωσε ο Parker.

Προβληματικοί θύλακες

Ωστόσο, μεμονωμένοι παίκτες μπορούν ακόμη να αντιμετωπίσουν δυσκολίες, ανεξάρτητα από το πόσο ανθεκτικός είναι ο τομέας στο σύνολό του.

Ο Parker έκανε λόγο για «θύλακες με αρκετά σοβαρά προβλήματα» και όχι για ζητήματα που είναι βαθιά ριζωμένα σε ολόκληρο τον κλάδο.

«Στην πραγματικότητα δεν πιστεύω το επιχείρημα ότι έχουμε σημαντικό συστημικό κίνδυνο που συσσωρεύεται στο τραπεζικό σύστημα», δήλωσε στο CNBC.

Ο Fraser έκανε παρόμοιες παρατηρήσεις όταν συνέκρινε το σημερινό τραπεζικό σύστημα με αυτό που συνέβη το 2008.

«Δεν είναι όπως την προηγούμενη φορά, δεν πρόκειται για πιστωτική κρίση», δήλωσε. «Αυτή είναι μια κατάσταση όπου μερικές τράπεζες έχουν κάποια προβλήματα και είναι καλύτερα να βεβαιωθούμε ότι θα τα καταπνίξουμε όλα αυτά εν τη γενέσει τους».

Ο παράγοντας «εμπιστοσύνη»

Αν υπάρχει πάντως ένας όρος-κλειδί που συνδέει την κρίση του 2008 με την εν εξελίξει τραπεζική αναταραχή, αυτή είναι η «έλλειψη εμπιστοσύνης».

«Δεν πιστεύω ότι [το mobile banking] ήταν η πηγή του προβλήματος. Νομίζω ότι ήταν η έλλειψη εμπιστοσύνης, η έλλειψη εμπιστοσύνης στις διάφορες τράπεζες, και αυτό συνέβαλε στη συνέχεια σε αυτή την κατάσταση», δήλωσε στο πλαίσιο συνέντευξης Τύπου ο Τόμας Τζόρνταν, πρόεδρος της Εθνικής Τράπεζας της Ελβετίας.

Ακόμα και αν οι τράπεζες έχουν ενισχύσει την κεφαλαιακή τους θέση και τη ρευστότητά τους και έχουν βελτιώσει τη ρύθμιση και την εποπτεία, «αποτυχίες και έλλειψη εμπιστοσύνης» μπορούν ακόμα να συμβούν, δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ο José Manuel Campa, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών.

«Πρέπει να παραμείνουμε σε επαγρύπνηση και να μην εφησυχάζουμε», δήλωσε ο Campa στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατά τη διάρκεια συζήτησης για την κατάρρευση της Silicon Valley Bank.

Η εμπιστοσύνη στο σύστημα είναι ένας «θεμελιώδης νόμος της χρηματοοικονομικής», σύμφωνα με τον Stefano Ramelli, επίκουρο καθηγητή εταιρικής χρηματοοικονομικής στο Πανεπιστήμιο του St. Gallen.

«Το σημαντικότερο κεφάλαιο για τις τράπεζες είναι η εμπιστοσύνη των καταθετών και των επενδυτών. Αν χαθεί η εμπιστοσύνη, τότε όλα μπορούν να συμβούν», δήλωσε ο Ramelli.