Ιαπωνία: Η σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής ενδέχεται να προκαλέσει «σεισμό» στις αγορές

Μια κολοσσιαία απειλή ύψους 3 τρισεκατομμυρίων δολαρίων για τις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές ελλοχεύει στην Ιαπωνία. Και αυτό γιατί η επί χρόνια εξαιρετικά χαλαρή νομισματική πολιτική του Τόκιο, που έστειλε τεράστια ποσά στο εξωτερικό, φαίνεται πως φτάνει προς το τέλος της. Οι επενδυτές προετοιμάζονται ήδη για τα χειρότερα, καθώς μια ενδεχόμενη αύξηση επιτοκίων από την Τράπεζα της Ιαπωνίας θα προκαλούσε «σεισμό» στην παγκόσμια οικονομία. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά.

ΕΛΙΑΜΕΠ: Προκλήσεις και συνεργασία μεταξύ Ελλάδας και Ιαπωνίας στη ναυτιλία

Το φθηνό γιεν και η φυγή κεφαλαίων

Η πολιτική χαμηλών επιτοκίων που ακολούθησε επί χρόνια η Τράπεζα της Ιαπωνίας υπό τον προηγούμενο διοικητή της, Χαρουχίκο Κουρόντα, οδήγησε σε μαζική φυγή μετρητών, ύψους 3,4 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, στο εξωτερικό. Όπως αναφέρει το Bloomberg, η έξοδος επιταχύνθηκε αφότου ο Κουρόντα προχώρησε στην καταστολή των αποδόσεων των ομολόγων το 2016, με αποκορύφωμα ένα βουνό υπεράκτιων επενδύσεων αξίας άνω των δύο τρίτων της οικονομίας της Ιαπωνίας.

Η κατάσταση αυτή όμως είναι πολύ πιθανό να ανατραπεί υπό τον νέο διοικητή Καζούο Ουέντα, που μοιάζει να μην έχει άλλη επιλογή από το να τερματίσει αυτό που το αμερικανικό οικονομικό πρακτορείο περιγράφει ως «το πιο τολμηρό πείραμα φθηνού χρήματος στον κόσμο» – και αυτό την ώρα που οι αυξήσεις των επιτοκίων από τις περισσότερες μείζονος σημασίας κεντρικές τράπεζες παγκοσμίως έχει ήδη ταρακουνήσει τον διεθνή τραπεζικό τομέα και απειλεί τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα.

«Το διακύβευμα είναι τεράστιο: Οι Ιάπωνες επενδυτές είναι οι μεγαλύτεροι ξένοι κάτοχοι κρατικών ομολόγων των ΗΠΑ και κατέχουν τα πάντα, από βραζιλιάνικο χρέος μέχρι ευρωπαϊκούς σταθμούς παραγωγής ενέργειας και δέσμες επικίνδυνων δανείων στις ΗΠΑ», υπογραμμίζει το Bloomberg.

Η απειλή

Μια αύξηση του κόστους δανεισμού της Ιαπωνίας απειλεί να ενισχύσει τις διακυμάνσεις στις παγκόσμιες αγορές ομολόγων, οι οποίες κλονίζονται από τη σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής σε ΗΠΑ και Ευρώπη. Άλλωστε, μια τέτοια ενέργεια είναι πιθανό να επιτείνει τον έλεγχο της Τράπεζας της Ιαπωνίας στις εμπορικές τράπεζες της χώρας, με φόντο τις αναταράξεις στο παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα.

Η επιστροφή των Ιαπώνων επενδυτών στη χώρα τους μάλιστα βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη, καθώς πέρσι ξεφορτώθηκαν πόσο χρέους – ρεκόρ στο εξωτερικό όταν οι αποδόσεις στην Ιαπωνία αυξήθηκαν λόγω των εικασιών για αλλαγή πολιτικής από την BOJ. Όπως σημειώνει το Bloomberg, ο Κουρόντα τον περασμένο Δεκέμβριο έριξε λάδι στη φωτιά «όταν χαλάρωσε κατά ένα κλάσμα τον εναγκαλισμό της κεντρικής τράπεζας με τις αποδόσεις». «Μέσα σε λίγες μόνο ώρες, τα ιαπωνικά κρατικά ομόλογα έκαναν βουτιά και το γιεν εκτινάχθηκε στα ύψη, ταρακουνώντας τα πάντα, από τα κρατικά ομόλογα μέχρι το δολάριο Αυστραλίας», σημειώνει το πρακτορείο.

Τις τελευταίες ημέρες βεβαίως, με φόντο την αναταραχή στο παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα, τα στοιχήματα για μια αλλαγή πολιτικής από την BOJ έχουν ελαττωθεί. Όμως οι επενδυτές θεωρούν ότι η συζήτηση για σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής από την Τράπεζα της Ιαπωνίας θα αναθερμανθεί όταν η παγκόσμια αναταραχή καταλαγιάσει.

Η μετατόπιση

Ενδεχόμενη αλλαγή στάσης από την BOJ θεωρείται βέβαιο πιθανό να περιλαμβάνει, σύμφωνα με το Bloomberg, «την περαιτέρω χαλάρωση του ελέγχου της κεντρικής τράπεζας στις αποδόσεις και την απεμπλοκή ενός τιτάνιου προγράμματος αγοράς ομολόγων που σχεδιάστηκε για να καταστείλει το κόστος δανεισμού και να δώσει ώθηση στην ετοιμοθάνατη οικονομία της Ιαπωνίας».

«Η BOJ έχει αγοράσει 465 τρισεκατομμύρια γιεν (3,55 τρισεκατομμύρια δολάρια) ιαπωνικών κρατικών ομολόγων από τότε που ο Κουρόντα εφάρμοσε την ποσοτική χαλάρωση, πριν από μια δεκαετία, σύμφωνα με τα στοιχεία της κεντρικής τράπεζας, συμπιέζοντας τις αποδόσεις και τροφοδοτώντας πρωτοφανείς στρεβλώσεις στην αγορά κρατικού χρέους. Ως αποτέλεσμα, τα τοπικά κεφάλαια ξεφορτώθηκαν τίτλους ύψους 206 τρισεκατομμυρίων γιεν για να αναζητήσουν καλύτερες αποδόσεις αλλού», σημειώνει το πρακτορείο.

Η μετατόπιση ήταν τόσο έντονη που είχε ως αποτέλεσμα οι Ιάπωνες επενδυτές να καταστούν οι μεγαλύτεροι κάτοχοι κρατικών ομολόγων εκτός των ΗΠΑ, καθώς και κάτοχοι περίπου του 10% του αυστραλιανού χρέους και των ολλανδικών ομολόγων. Κατέχουν επίσης το 8% των τίτλων της Νέας Ζηλανδίας και το 7% του χρέους της Βραζιλίας, σύμφωνα με υπολογισμούς του Bloomberg.

Παράλληλα, οι Ιάπωνες επενδυτές έχουν ξοδέψει 54,1 τρισ. γιεν σε παγκόσμιες μετοχές από τον Απρίλιο του 2013. Οι συμμετοχές τους σε μετοχές ισοδυναμούν με το 1% έως 2% των χρηματιστηριακών αγορών των ΗΠΑ, των Κάτω Χωρών, της Σιγκαπούρης και του Ηνωμένου Βασιλείου.

Προς επιστροφή

Τα εξαιρετικά χαμηλά επιτόκια της Ιαπωνίας συντέλεσαν καθοριστικά στην πτώση του γιέν σε χαμηλό 32 ετών πέρσι. Πλέον το ιαπωνικό νόμισμα έχει ενισχυθεί σε σχέση με τους προηγούμενους μήνες, λόγω κυρίως της γενικευμένης αίσθησης ότι η αύξηση των επιτοκίων είναι αναπόφευκτη.

Έτσι, με την ενίσχυση του νομίσματος, την προοπτική αύξησης των επιτοκίων αλλά και τις ιστορικές απώλειες που καταγράφηκαν το 2022 στις παγκόσμιες αγορές ομολόγων, οι Ιάπωνες επενδυτές έχουν πια αρκετούς καλούς λόγους να επιστρέψουν στη χώρα τους.

Και αν αυτό συμβεί, οι γενικευμένες αναταράξεις στην παγκόσμια οικονομία θα είναι αναπόφευκτες.