ΗΠΑ: Γιατί οι τράπεζες καταγράφουν απώλειες ύψους 620 δισ. δολαρίων

Οι επενδυτικές απώλειες οι οποίες προκάλεσαν την κατάρρευση της Silicon Valley Bank είτε με τον έναν είτε με τον άλλον τρόπο συνιστούν πρόβλημα για όλο το χρηματοπιστωτικό σύστημα των ΗΠΑ. Όπως αναφέρει με δημοσίευμά του το Bloomberg, οι συνολικές ζημίες από τις επενδύσεις σε ομόλογα ανήλθαν στα 620 δισ. δολάρια για το σύνολο του τραπεζικού κλάδου. Για τις περισσότερες τράπεζες, η κατάσταση είναι διαχειρίσιμη.

Η κακοδιαχείριση προκάλεσε την κατάρρευση της SVB σύμφωνα με τη Fed

Μέχρι τον περασμένο Δεκέμβριο τα ομόλογα αντιπροσώπευαν λιγότερο από το ένα τέταρτο του ενεργητικού των τραπεζών συνολικού ύψους 23,6 τρισ. δολαρίων. Σε αντίθεση με την SVB, οι τράπεζες διαθέτουν συνήθως ένα ευρύ φάσμα καταθετών και είναι πολύ δύσκολο να προβούν όλοι σε αναλήψεις την ίδια περίπου περίοδο. Για τις μεγαλύτερες τράπεζες, οι κίνδυνοι είναι ακόμη μικρότεροι. Θεωρούνται πολύ μεγάλες για να αποτύχουν. Επιπλέον, το πρόσφατο ράλι στην αγορά κρατικών ομολόγων -που προκλήθηκε, κατά ειρωνικό τρόπο, από την ανησυχία για την υγεία του τραπεζικού κλάδου- συμβάλλει στη συρρίκνωση των ζημιών ύψους 620 δισ. δολαρίων. (Τις επόμενες εβδομάδες, οι τράπεζες θα αρχίσουν να δημοσιεύουν τα αποτελέσματά τους για το α΄ τρίμηνο του 2023).

Πιέσεις από τις αναλήψεις

Την ώρα που οι καταθέτες συνεχίζουν σταδιακά να τραβούν τα χρήματά τους και να τα μεταφέρουν σε αμοιβαία κεφάλαια και άλλες επενδύσεις, οι τράπεζες πιέζονται. Πρέπει να πληρώνουν περισσότερα, ενώ τα έσοδά τους περιορίζονται από τις επενδύσεις που πραγματοποίησαν σε ομόλογα κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Αυτό με τη σειρά του θα μπορούσε να περιορίσει τη δανειοδότηση προς τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, προκαλώντας έτσι επιβράδυνση της οικονομίας.

«Πληρώνουν περισσότερα (οι τράπεζες) για τις καταθέσεις και τα κέρδη τους από τα ομόλογα είναι σταθερά», σύμφωνα με τον Σταν Όγκαστ πρώην στέλεχος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας του Ρίτσμοντ και πρώην αναλυτής για τα ομόλογα στη Bank of America. «Εκεί εντοπίζεται η συμπίεση».

Όταν ξέσπασε η πανδημία και η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ μείωσε τα επιτόκια παρέχοντας παράλληλα μία άνευ προηγουμένου ρευστότητα την οικονομία, πολλές τράπεζες τοποθετήθηκαν σε μακροπρόθεσμα κρατικά ομόλογα και ενυπόθηκα ομόλογα. Υπήρχαν αμερικανικά κρατικά ομόλογα που έδιναν ετήσιο τόκο μόλις 0,6% σε βάθος δεκαετίας.

Η εμφάνιση του πληθωρισμού

Όταν ο πληθωρισμός άρχισε να εκτινάσσεται η Fed έκανε στροφή 180 μοιρών και άρχισε να αυξάνει τα επιτόκια. Η αξία των ομολόγων βυθίστηκε, διότι ποιος θα ήθελε να αγοράσει ένα παλιό ομόλογο με απόδοση 0,6%, όταν οι τόκοι των νέων τίτλων ξαφνικά είχαν ανέβει στο 3%;

Οι απώλειες από τα ομόλογα είναι ένας κίνδυνος που κυοφορείται κάθε φορά που τα επιτόκια ανεβαίνουν, όμως το 2022 τα χαρτοφυλάκια των τραπεζών ήταν μεγαλύτερα από ό,τι συνήθως. Όλα αυτά τα κεφάλαια με τα οποία τροφοδότησαν την οικονομία η Fed και η κυβέρνηση κατευθύνθηκαν στο τραπεζικό σύστημα, δίνοντας στις τράπεζες τρισεκατομμύρια δολαρίων για να πραγματοποιήσουν επενδύσεις. Οι εγχώριες καταθέσεις της SVB, για παράδειγμα, αυξήθηκαν περισσότερο από 150% από τα τέλη Μαρτίου του 2020 έως τα τέλη του 2022.

Η αύξηση των καταθέσεων από μόνη της δεν συνιστά απαραίτητα πρόβλημα για τις τράπεζες. Για την SVB, ήταν εν μέρει πρόβλημα επειδή οι πελάτες της διατηρούσαν μεγάλα υπόλοιπα στην τράπεζα ως προϋπόθεση για να τους παρέχονται υπηρεσίες όπως οι πιστωτικές γραμμές.

Έτσι δημιουργήθηκε ένα υψηλότερο ποσοστό καταθέσεων σε σχέση με τα όρια ασφάλισης των καταθέσεων στις ΗΠΑ. Οι πελάτες με τα μεγάλα υπόλοιπα σε μια τράπεζα είναι συχνά επιφυλακτικοί όσον αφορά την ασφάλεια των κεφαλαίων τους και είναι πιο πιθανό να αποσύρουν γρήγορα τα χρήματά τους όταν διακρίνουν κάποιο πρόβλημα.

Τα τρία στοιχεία προβληματισμού

Υπήρχαν τουλάχιστον τρία στοιχεία για την SVB που ανησύχησαν τους καταθέτες: η ταχύτητα με την οποία είχαν αυξηθεί οι καταθέσεις της τράπεζας, το υψηλό ποσοστό ανασφάλιστων καταθέσεων που διατηρούσε και το μέγεθος των ζημιών σε σχέση με τα ιδία κεφάλαιά της. Αυτοί οι παράγοντες συνέβαλαν στη δημιουργία μιας τέλειας καταιγίδας.

Αλλά ακόμη και για τις τράπεζες που απέφυγαν την καταιγίδα, οι απώλειες από τα ομόλογα είναι πρόβλημα. Οι τράπεζες σε ένα μεγάλο μέρος των επενδυτικών χαρτοφυλακίων τους χρησιμοποιούν τη μέθοδο που ονομάζεται «διακράτηση μέχρι τη λήξη», η οποία διασφαλίζει ότι δεν χρειάζεται να καταγράψουν ζημίες, ή να δεχθούν πλήγμα στους ισολογισμούς τους, από τη μείωση της αξίας των ομολόγων. Όμως πρέπει να διατηρούν τα ομόλογα μέχρι τη λήξη τους.

Καθώς οι καταθέσεις των τραπεζών άρχισαν να αυξάνονται κατά τη διάρκεια της πανδημίας, αρχικά διοχέτευσαν περισσότερα χρήματα στα ομόλογα χρησιμοποιώντας τη μέθοδο που ονομάζεται «διαθέσιμα προς πώληση». Οι μεταβολές στην αξία αυτών των ομολόγων επηρεάζουν τους ισολογισμούς τους, όχι όμως τα αποτελέσματά τους. Αυτή η μέθοδος μπορεί να αναγκάσει τις τράπεζες να αυξήσουν τα επίπεδα κεφαλαίου τους εάν οι ζημίες τους είναι πολύ υψηλές.

Το 2021, μια μεγάλη μερίδα τραπεζών θεώρησε ότι η Fed σύντομα θα αύξανε τα επιτόκια και άρχισαν να διακρατούν περισσότερο ομόλογα έως την ωρίμανσή τους. Οι μεγαλύτερες τράπεζες πρόσθεσαν περίπου 1,7 τρισ. δολάρια από τα ομόλογα στα χαρτοφυλάκιά τους κατά τη διάρκεια των δύο ετών έως τον περασμένο Δεκέμβριο. Σε ορισμένες περιπτώσεις άλλαξαν από τη μια μέθοδο στην άλλη. Σε άλλες περιπτώσεις, απλώς σταμάτησαν να αγοράζουν νέους τίτλους διαθέσιμους προς πώληση και πρόσθεσαν στα χαρτοφυλάκιά τους ομόλογα τα οποία θα διακρατήσουν μέχρι τη λήξη τους.