Πώς εξαφανίζονται οι ρώσοι κατάσκοποι

Των Σον Γουόλκερ, Πιορτ Σάουερ, Τομ Φίλιπς*

Στο ενδιάμεσο ενός ταξιδιού του στη Μαλαισία τον Ιανουάριο, ο Γκέρχαρντ Ντάνιελ Κάμπος Βίτιχ σταμάτησε να στέλνει μηνύματα στη φίλη του στο Ρίο ντε Ζανέιρο, με αποτέλεσμα αυτή να ξεκινήσει μια αγωνιώδη αναζήτηση του αγνοούμενου συντρόφου της.

Βραζιλιάνος με αυστριακή καταγωγή, ο Κάμπος Βίτιχ διοικούσε μια αλυσίδα εταιρειών τρισδιάστατης εκτύπωσης στο Ρίο που κατασκεύαζαν, ανάμεσα στα άλλα, γλυπτά από ρητίνη για τον βραζιλιάνικο στρατό.

Big tech: Ο «νόμος» των κατασκόπων που θέλουν να περιορίσουν οι εταιρείες τεχνολογίας

Το υπουργείο Εξωτερικών της Βραζιλίας και κοινότητες της Facebook στη Μαλαισία κινητοποιήθηκαν για να τον αναζητήσουν. Αυτός, όμως, είχε απλώς εξαφανιστεί. Τελικώς, τα νέα που τον αφορούσαν ήρθαν από μία απρόσμενη πηγή στην άλλη πλευρά του κόσμου, στην Αθήνα, προκαλώντας παράλληλα σοκ.

Ο Κάμπος Βίτιχ διέθετε, προφανώς, ψεύτικη ταυτότητα, σύμφωνα με ελληνικά ΜΜΕ τα οποία επικαλέστηκαν πηγές της ΕΥΠ. Σύμφωνα με τα ρεπορτάζ τους, δεν ήταν – όπως ο ίδιος είχε πει στη φίλη του – παιδί αυστριακού πατέρα και βραζιλιάνας μητέρας, το οποίο μεγάλωσαν ο παππούς και η γιαγιά του στη Βιέννη.

Φαίνεται πως ήταν ένας Ρώσος «παράνομος», ένας κατάσκοπος ο οποίος εργαζόταν στο πλαίσιο ενός κορυφαίου προγράμματος απόσπασης πληροφοριών, αφού πρώτα είχε εκπαιδευτεί επί χρόνια στη Ρωσία προκειμένου να είναι σε θέση να παραστήσει έναν ξένο.

Παράλληλα, είχε παντρευτεί μυστικά μια άλλη «παράνομη», η οποία εμφανιζόταν ως ελληνομεξικάνα φωτογράφος ονόματι Μαρία Τσάλα και είχε ένα κατάστημα με πλεκτά στην Αθήνα. Αμφότεροι, σύμφωνα με τα ρεπορτάζ, είχαν αποσπαστεί σε μια αποστολή που διαρκούσε δεκαετίες για λογαριασμό των μυστικών υπηρεσιών του Βλαντίμιρ Πούτιν.

Σημειώνεται πως τουλάχιστον έξι τέτοιου είδους ύποπτοι «παράνομοι» έχουν αποκαλυφθεί σε διάφορες τοποθεσίες στη διάρκεια του τελευταίου έτους, κάτι που σημαίνει ότι ενδεχομένως υπάρχει ένας ή και περισσότεροι αποστάτες που παρέχουν πληροφορίες προς τη Δύση.

Με βάση ένα άλλο σενάριο, οι ρωσικές υπηρεσίες είναι πιθανό να ζητούν ολοένα περισσότερα από τους συνδέσμους τους, εκθέτοντάς τους σε επιπρόσθετο κίνδυνο, καθώς πολλοί από τους «νόμιμους» κατασκόπους που εδρεύουν σε ρωσικές πρεσβείες έχουν απελαθεί εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία.

Η Ελλάδα, σύμφωνα με υψηλόβαθμο αξιωματούχο, πιστεύει πως το πραγματικό επώνυμο του Κάμπος Βίτιχ είναι Σμίρεφ, ενώ η σύζυγός του ονομάζεται Ιρίνα Ρομάνοβα. Τον παντρεύτηκε δε στη Ρωσία, πριν από την έναρξη των αποστολών τους, και πήρε το επώνυμό του. Εγκατέλειψε την Αθήνα εσπευσμένα στις αρχές Ιανουαρίου, αμέσως αφότου ο Κάμπος Βίτιχ έφυγε από τη Βραζιλία. Κανείς από τους δύο δεν επέστρεψε.

Οπως προκύπτει από συνεντεύξεις σε Ελλάδα και Βραζιλία, αμφότεροι είχαν ερωτικές σχέσεις με τις ψεύτικες ταυτότητές τους, ενώ οι σύντροφοί τους είχαν άγνοια για την εμπλοκή τους με ρώσους κατασκόπους.

* Ο Σον Γουόλκερ είναι ανταποκριτής της «Guardian» στη Λιουμπλιάνα της Σλοβενίας, ο Πιορτ Σάουερ στο Αμστερνταμ της Ολλανδίας και ο Τομ Φίλιπς στο Ρίο ντε Ζανέιρο της Βραζιλίας.

Έντυπη έκδοση «ΤΑ ΝΕΑ»