Νταμάρια Γαλατσίου: Νομοθετική ρύθμιση για τη δημιουργία κοινόχρηστου χώρου δασικής αναψυχής

Το τοπίο απόκοσμο. Επιβλητικοί βράχοι, ερείπια παλιών εγκαταστάσεων, με την καμινάδα του ασβεστοκάμινου να στέκει ακόμη όρθια, σε πείσμα της εγκατάλειψης. Μια ανάσα μακριά από την πυκνοδομημένη πόλη, στα άλλοτε Νταμάρια Γαλατσίου, πολλά στρέμματα παραμένουν ακόμη… ελεύθερα τσιμέντου.

Οι ταινίες με Πρέκα και Φούντα…

Οι περισσότεροι θα τα θυμούνται ως εμβληματικό «σκηνικό» στις ταινίες-θρίλερ «Η Ζούγκλα των Πόλεων» με τον Κώστα Πρέκα και «Έξοδος κινδύνου» με τον Γιώργο Φούντα. Οι περίοικοι ωστόσο γνώρισαν την περιοχή καλύτερα στους μήνες των lockdown, οπότε η ανάγκη για κοινόχρηστους χώρους έκανε τα νταμάρια – φαντάσματα… ορατά και τα έβαλε στην «πυξίδα» τους ως προορισμό για περιπάτους. Αλλά με την επιστροφή της ζωής στην κανονικότητα, ο χώρος _ εγκαταλελειμμένος από τα τέλη της δεκαετίας του ΄70 όταν μπήκε οριστικό «λουκέτο» στα λατομεία _ προσελκύει πια μόνο λίγους περιπατητές.

Πώς θα γίνουμε Ολλανδία – Οδηγός για να αφήσουμε το ΙΧ, και να πιάσουμε το… ποδήλατο

Τα σχέδια αξιοποίησης

Τα πολλαπλά σχέδια αξιοποίησης της περιοχής, εδώ και δεκαετίες, μπλόκαραν στα κονταροχτυπήματα μεταξύ των γειτόνων σε Γαλάτσι και Ψυχικό, αλλά και σε δικαστικές εμπλοκές, ενώ οι καταπατήσεις ή η διάθεση τμημάτων της για δημιουργία διάφορων υποδομών συρρίκνωσαν τον ελεύθερο χώρο. Σήμερα, ο χρόνος φαίνεται να μετρά αντίστροφα για την αξιοποίηση μιας έκτασης 128 στρεμμάτων στα πρώην Νταμάρια Γαλατσίου.

Στον πρόσφατο νόμο 5037/2023 «Διατάξεις για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειες και την προστασία του φυσικού και χωροταξικού περιβάλλοντος» περιελήφθη ειδική ρύθμιση για τη δημιουργία και λειτουργία κοινόχρηστου χώρου δασικής αναψυχής στην περιοχή. Ειδικότερα, παραχωρήθηκε κατά χρήση η συγκεκριμένη έκταση στον Δήμο Γαλατσίου, με αποκλειστικό σκοπό την αποκατάσταση και αναβάθμισή της.

Οι υποχρεώσεις

Ειδικότερα, καθορίζονται οι υποχρεώσεις του παραχωρησιούχου, η σχετική διαδικασία υλοποίησης των απαιτούμενων έργων, ενώ εξουσιοδοτείται ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας να εξειδικεύσει με απόφασή του, τους όρους ανάθεσης, εκτέλεσης και παραλαβής των έργων αποκατάστασης και της λειτουργίας του χώρου, καθώς και για τη ρύθμιση των διάφορων τεχνικών ζητημάτων για την εφαρμογή της ρύθμισης.

Έτσι, ένας κενός αστικός «καμβάς» 128 στρεμμάτων, στο κέντρο του πυκνού αστικού ιστού της πρωτεύουσας, αναμένεται να παραδοθεί στον Δήμο, ο οποίος θα διαμορφώσει το ανάγλυφο και θα αναδασώσει την περιοχή δημιουργώντας έναν πόλο έλξης, αναψυχής, πολιτισμού και αθλητισμού, σε επαφή με την πόλη το αργότερο έως την 31η Δεκεμβρίου 2033, όπως ορίζει η προωθούμενη ρύθμιση.

Εντός αυτής της δεκαετίας, ο δήμος θα πρέπει με ευθύνη του, να αποκαταστήσει, να συντηρεί και να βελτιώνει τη δασική βλάστηση του ακινήτου, να τη διαχειρίζεται και να την φυλάσσει. Η παραβίαση του σκοπού της παραχώρησης, η χρήση του ακινήτου για άλλο σκοπό, καθώς και η μεταβολή του δασικού της χαρακτήρα με οποιονδήποτε τρόπο, συμπεριλαμβανομένης και της χρήσης για διημέρευση ή διαμονή προσώπων στον χώρο θα συνεπάγεται την παύση της παραχώρησης.

Τα έργα

Στα πρώην Νταμάρια Γαλατσίου θα επιτρέπεται η εκτέλεση έργων και κατασκευών, με βάση τις αρχές της αρχιτεκτονικής του τοπίου, τον βαθμό αντοχής του φυσικού περιβάλλοντος και την προστασία του. Κατ’ εξαίρεση θα επιτρέπεται για λόγους ασφαλείας η περίφραξη του, καθώς και η εγκατάσταση φωτισμού. Προκειμένου η αποκατάσταση και αναβάθμιση του ακινήτου να γίνει ταχύτατα ώστε να αποδοθεί όσο το δυνατόν συντομότερα στο κοινό, ο δήμος θα λάβει την ιδιότητα του αναδόχου αποκατάστασης, χωρίς να χρειάζεται η έκδοση της προβλεπόμενης πράξης ορισμού.

Έτσι, άμεσα, με δικές του δαπάνες θα εκπονήσει τις μελέτες αποκατάστασης και αναβάθμισης, όπως και της οργάνωσης και της λειτουργίας του χώρου υπαίθριας δασικής αναψυχής εντός του ακινήτου. Στη συνέχεια θα υλοποιήσει όλα τα έργα που θα προβλέπονται στις σχετικές μελέτες. Η θεώρηση και έγκριση των μελετών, καθώς και η επίβλεψη εκτέλεσης των έργων από τον ανάδοχο και τον φορέα υλοποίησης του έργου θα διενεργούνται από τις αρμόδιες δασικές υπηρεσίες.

Αφού ολοκληρωθούν οι εργασίες αποκατάστασης του φυσικού περιβάλλοντος και πιστοποιηθούν από την αρμόδια δασική αρχή, θα εκδοθεί η άρση της απόφασης κήρυξης ως αναδασωτέας της έκτασης και θα ακολουθήσει η εγκατάσταση του φορέα υλοποίησης των έργων για την εκτέλεση των έργων και κατασκευών για τη δημιουργία του χώρου υπαίθριας δασικής αναψυχής.

Ειδικότερα, θα επιτρέπεται η ανέγερση μονώροφων (ύψους έως 5,5 μέτρα) αναψυκτηρίων και χώρων εστίασης σε έκταση τουλάχιστον 10.000 τετραγωνικά μέτρα (τ.μ.), με κάλυψη εδάφους έως τα 200 τ.μ. και συντελεστή δόμησης 1%. Για τη διαμόρφωση χώρων εξυπηρέτησης επισκεπτών, περιπατητών και τουριστών, τις δραστηριότητες των παιδιών (παιδικές χαρές, λούνα παρκ κλπ.) και τις πολιτιστικές – εκπαιδευτικές δραστηριότητες θα μπορούν να αναπτυχθούν υπαίθριες και ημιυπαίθριες ελαφρές κατασκευές όπως φυλάκια, ή αναψυκτήρια έως 6 τ.μ. και χώροι υγιεινής. Όσο για τους ιερούς ναούς, σε χώρο τεσσάρων στρεμμάτων, θα επιτρέπεται η ανέγερση στεγάστρων ελαφριάς κατασκευής υπό την προϋπόθεση της μέγιστης κάλυψης 10% και ύψους επτά μέτρων. Για όλες τις κατασκευές θα απαιτείται έγκριση από την αρμόδια Επιτροπή Πολεοδομικού και Αρχιτεκτονικού Ελέγχου (ΕΠΑΕ).

Λίγα λόγια για την ιστορία

Τα πρώτα νταμάρια στην περιοχή ανοίγουν στα τέλη του 19ου αιώνα, ενώ το 1910 δημιουργείται το πρώτο ασβεστοκάμινο στο Γαλάτσι. Έτσι, στην περιοχή αναπτύχθηκε ο πρώτος οργανωμένος οικισμός εργατών, σύμφωνα με την ιστορική διαδρομή που περιγράφεται στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα 2019-2023 του Δήμου Γαλατσίου. Τα πρώτα σπίτια χτίζονται αυθαίρετα κοντά στην σημερινή συνοικία “Λιναρά” και η περιοχή αρχίζει να αναπτύσσεται με πιο γρήγορους ρυθμούς, ωστόσο έως το 1925 αποτελεί κυρίως εξοχικό τόπο για τους Αθηναίους. Η έκταση χάνει την πυκνή της βλάστηση μετά το 1941 οπότε μεγάλο μέρος του πευκοδάσους γίνεται καυσόξυλα για να ζεσταθούν οι Αθηναίοι την περίοδο της Κατοχής.