Οι δονήσεις στις τράπεζες αφήνουν κληρονομιά συρρίκνωσης των πιστώσεων

Ας ξεκινήσουμε με τα καλά νέα. Το κόκκινο φως κινδύνου που αναβοσβήνει από την ταχύτητα του φωτός που τρέχουν οι προκλήσεις (όπως φυγή καταθέσεων) στο τραπεζικό σύστημα των ΗΠΑ, ή αυτό που οι οικονομολόγοι αναφέρουν ευρέως ως οικονομική μετάδοση, βρίσκεται πια πίσω μας.

Ωστόσο, είναι πολύ νωρίς για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να δηλώσουν ότι η αποστολή έχει ολοκληρωθεί. Αντίθετα, το κόκκινο φως έχει γίνει κίτρινο (προειδοποιητικό) που αναβοσβήνει λόγω της πιο αργής μετάδοσης οικονομικών προβλημάτων, της οποίας το κύριο κανάλι μετάδοσης, αυτό της περιορισμένης πιστωτικής επέκτασης στην οικονομία, αυξάνει τον κίνδυνο όχι μόνο της ύφεσης αλλά και του στασιμοπληθωρισμού.

Η κακή διαχείριση κινδύνων και η ανεπαρκής διαφοροποίηση των επιχειρήσεων ήταν η ρίζα της πτώχευσης των τραπεζών (στις ΗΠΑ). Εκτέθηκαν από δύο παράγοντες: Πρώτον, από λανθασμένο χειρισμό του κύκλου των επιτοκίων που οδήγησε την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ να αρχίσει να αυξάνει τα επιτόκια πολύ αργά και στη συνέχεια να αναγκαστεί να προχωρήσει σε ένα εξαιρετικά έντονο σύνολο αυξήσεων. Και δεύτερον, όπως παρατήρησε στο Κογκρέσο ο αντιπρόεδρος Michael Barr σε ένα ασυνήθιστο επεισόδιο ειλικρίνειας και ταπεινότητας από τη FED, από κενά στην εποπτεία και τη ρύθμιση.

Oxford Economics: Η οικονομία των ΗΠΑ δοκιμάζεται από τις τραπεζικές αναταραχές

Ο κίνδυνος μιας γενικευμένης φυγής καταθέσεων από παρόμοιες  -περιφερειακές- τράπεζες ήταν σημαντικός, ειδικά καθώς αμέσως μετά από τρεις χρεοκοπίες τραπεζών (Silicon Valley Bank, Signature και Silvergate), μια τέταρτη (First Republic) αντιμετώπισε προβλήματα. Ο συνδυασμός της απεριόριστης ασφάλισης καταθέσεων για τράπεζες που απέτυχαν και η μερική διάσωση μεγάλων τραπεζών για να βοηθήσουν την First Republic, βοήθησε να σταματήσει ο πανικός των καταθέσεων. Ωστόσο, το σοκ μειώνεται αλλά δεν εξαλείφεται.

Οι μικρότερες τράπεζες έχουν υποστεί σημαντικές εκροές καταθέσεων προς τις μεγαλύτερες, τις οποίες οι καταθέτες θεωρούν πολύ μεγάλες για να αποτύχουν,  προς κεφάλαια της χρηματαγοράς (money market funds) και, σε πολύ μικρότερο βαθμό, προς κρυπτονομίσματα. Είναι απίθανο να αντιστραφούν πλήρως σύντομα οι τάσεις αυτές. Αντίθετα, οι εξελίξεις θα αναγκάσουν να υπάρξει προσαρμογή από ιδρύματα που είναι μεγάλοι πάροχοι δανείων σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις καθώς και στεγαστικών δανείων. Καθώς αυτές οι τραπεζικές δραστηριότητες είναι απίθανο να αναληφθούν σε οποιαδήποτε κλίμακα από τους δικαιούχους εκροών καταθέσεων, η πίστωση σε όλο το σύστημα θα συρρικνωθεί.

Αυτή δεν είναι η μόνη συσταλτική ώθηση στην οικονομία λόγω των τραπεζικών δονήσεων. Η εποπτεία είναι πιθανό να αυξηθεί, ιδιαίτερα από την πλευρά μιας FED που έχει πιαστεί να κάνει ακόμη ένα λάθος πολιτικής και που δεν μπορεί να αντέξει νέο. Υπάρχουν επίσης τρεις άλλες σκέψεις που θα κάνουν το τραπεζικό σύστημα συνολικά πιο προσεκτικό.

Πρώτον, οι χρεοκοπίες των τραπεζών έχουν προειδοποιήσει τους επενδυτές για συνολικές απώλειες σε χαρτοφυλάκια τύπου «κρατουμένων (πχ ομολόγων) μέχρι τη λήξη» (επενδύσεων), σε ένα σύστημα που αναλογεί σε περισσότερο από το ένα τέταρτο του κεφαλαίου. Εάν αναγκαζόταν να υποστεί μια τέτοια απώλεια εν μέσω σημαντικών εκροών καταθέσεων, το ίδιο το τραπεζικό σύστημα θα κατέληγε σε μαύρη τρύπα κεφαλαίων. Αυτό έρχεται σε μια στιγμή που άλλα περιουσιακά στοιχεία, όπως τα εμπορικά ακίνητα, βρίσκονται ήδη υπό πίεση.

Δεύτερον, ορισμένα τραπεζικά μοντέλα (τράπεζες) θεωρούνται πλέον πολύ πιο εύθραυστα. Σε πλήρη αντίθεση με την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, αυτό ισχύει περισσότερο για ιδρύματα που διαχειρίζονται ένα «στενό» τραπεζικό μοντέλο που έχει ελάχιστη, έως καθόλου, συνιστώσα επενδυτικής τραπεζικής.

Τέλος, η ικανότητα των τραπεζών να μετακυλίσουν υψηλότερα κόστη δανεισμού και μεγαλύτερες προμήθειες για την ασφάλιση των καταθέσεων θα περιοριστεί από τη μεγαλύτερη διαθεσιμότητα εναλλακτικών προϊόντων που πληρώνουν τόκους.

Όλα αυτά οδηγούν στη δυσάρεστη διαπίστωση ότι βρισκόμαστε στο κατώφλι μιας πιστωτικής συρρίκνωσης που θα διαδραματιστεί τα επόμενα αρκετά τρίμηνα, φτάνοντας πιθανώς στο αποκορύφωμά της προς τα τέλη του τρέχοντος έτους ή τις αρχές του επόμενου έτους. Είναι ένα φαινόμενο που, σε αντίθεση με την οικονομική μετάδοση, δεν αντιμετωπίζεται εύκολα από τις πολιτικές.

Η χρήση της δημοσιονομικής πολιτικής περιορίζεται από τους πολιτικούς διαχωρισμούς και την ανησυχία ότι το εργαλείο χρησιμοποιήθηκε υπερβολικά κατά τη διάρκεια και μετά την πανδημία. Η νομισματική πολιτική πρέπει να παραμείνει εστιασμένη στη μείωση του πληθωρισμού. Πράγματι, ενώ οι αγορές τιμολογούν τόσο σε μείωση των επιτοκίων ήδη από τον Ιούνιο, τόσο και σε επίπεδο επιτοκίων στο τέλους του έτους που θα είναι μια ολόκληρη ποσοστιαία μονάδα κάτω από το (τρέχον) επιτόκιο χάραξης πολιτικής, οι πρόσφατες ανακοινώσεις της FED υποδηλώνουν ότι οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής αναγνωρίζουν ότι αυτό θα μπορούσε να είναι αντιπαραγωγικό καθώς θα επέτρεπε να συνεχιστεί ο υψηλός πληθωρισμός. Η πρόσφατη απόφαση του ΟΠΕΚ+ να μειώσει την παραγωγή προσθέτει σε αυτόν τον κίνδυνο στασιμοπληθωρισμού.

Η επιτυχία στην αντιμετώπιση της άμεσης απειλής των τραπεζών, όσο ευπρόσδεκτη και αν είναι, δεν έχει εξαλείψει τον κίνδυνο που εγκυμονούν οι τραπεζικοί τριγμοί στις ΗΠΑ για την οικονομία στο σύνολό της. Αντί να ποντάρουν σε πρόωρες μειώσεις επιτοκίων, οι αγορές θα πρέπει να ενθαρρύνουν τη FED να ολοκληρώσει το έργο της μείωσης του πληθωρισμού, προτού προσπαθήσει να αντισταθμίσει μια πιστωτική συρρίκνωση η οποία θα έχει αποτέλεσμα μόνο για ορισμένα τρίμηνα. Σε αντίθετη περίπτωση, θα έχουμε να κάνουμε με μεγαλύτερη πιθανότητα της ακόμη πιο δύσκολης πρόκλησης αντιμετώπισης στασιμοπληθωρισμού.

Ο αρθρογράφος Mohamed El Erian είναι πρόεδρος του Queens’ College, Cambridge, και σύμβουλος των Allianz και Gramercy