Ελληνική οικονομία: Προειδοποιήσεις για αναταράξεις λόγω εκλογών

Η ελληνική οικονομία εξακολουθεί να δείχνει ανθεκτικότητα, όμως, οι προκλήσεις για το 2023 χτυπάνε καμπανάκια για τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας. Ανάμεσα στους κινδύνους είναι επίσης μία καθυστέρηση στο σχηματικό κυβέρνησης, καθώς αποτελεί πηγή ανησυχίας για αστάθεια,  αλλά και ως προς την οικονομική πολιτική η οποία θα ανακοινωθεί μετά τις εκλογές. Ανάμεσα στις προκλήσεις είναι η Ελλάδα να μη μπει στο κάδρο ως μία χώρα ρίσκου. Οι οικονομολόγοι εκτιμούν ότι το 2023 θα είναι μία καλή χρονιά, ωστόσο από τις βασικές πηγές αβεβαιότητα είναι η εκλογική διαδικασία και οι επιπτώσεις των διαχρονικών ζητημάτων στη δομή της ελληνικής οικονομίας και την παραγωγικότητα.

Κατά τις τελευταίες προβλέψεις του Ινστιτούτου ΙΟΒΕ, σύμφωνα με την τριμηνία έκθεση,  η ανάπτυξη το 2022 θα ανέλθει στο 5,9% και στο βασικό σενάριο για το 2023 το ΑΕΠ να τρέξει στο 2,4%, με τον πληθωρισμό στο 4,3%. Οι προκλήσεις ωστόσο είναι πολύ έντονες από το διεθνές περιβάλλον και  αναμένεται να προκαλέσουν αρκετά προβλήματα και στην ελληνική οικονομία.

Ανησυχία

Αυτό που προκαλεί μεγαλύτερη ανησυχία, σύμφωνα με τον επικεφαλής του ΙΟΒΕ Νίκο Βέττα, είναι ότι η ελληνική οικονομία είναι στον αυτόματο και πως ότι η Ελλάδα μπορεί να έχει υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και να φέρνει επενδύσεις, χωρίς να γίνει κάτι ακόμα. Αυτό είναι ψευδαίσθηση και από το 2010 έχουν γίνει βήματα, όμως δομικά και διορθωτικά είμαστε από τις πιο φτωχές στην Ευρώπη και χρειαζόμαστε ακόμα βελτιώσεις  για σύγκλιση  με τους μισθούς της Ευρώπης και θα πρέπει να υπάρξουν αλλαγές και συναινέσεις.

Επενδυτική βαθμίδα: Ποιοι τομείς της ελληνικής οικονομίας θα ωφεληθούν

Υπάρχουν και προβλήματα τα οποία είχαν κρυφτεί, λόγω της έντονης ανάκαμψης, μετά την πανδημία, τα οποία είναι διαχρονικά και στηρίζονται στη θεσμική λειτουργία την οποία υπολείπεται αλλά και πως συνδέεται η αγορά με το δημόσιο τομέα. Όπως εξηγεί ο κ. Βέττας, κατά ένα παράδοξο τρόπο η πανδημία ευνόησε την ελληνική οικονομία διότι δημιούργησε το Ταμείο Ανάκαμψης και ο έντονος πληθωρισμός,  ένα κούρεμα χρέους ονομαστικού , όμως διαβρώνει τη παραγωγική βάση. Όμως, η ελληνική οικονομία κέρδισε λίγο περισσότερο χρόνο και χώρο.  Καμπανάκια χτυπούν επίσης η αύξηση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών  και η παγίωση του πληθωρισμού στα τρόφιμα, παρά την επιβράδυνση του γενικού δείκτη.

Πώς μπορούν να αυξηθούν οι μισθοί

Οι πραγματικοί μισθοί έχουν δεχθεί επίθεση από το κόστος ζωής, δηλαδή, από τον πληθωρισμό, αλλά αυτό ήταν ένα ζήτημα στη χώρα, κυρίως  από την έλλειψη ανταγωνισμού. Εξαρτάται από τι  είδους δουλειές έχουμε, όπως επίσης και πως αντιμετωπίζει η φορολογική πολιτική στη μισθωτή εργασία. Είναι σημαντικό να μειώνεται σταδιακά η επιβάρυνση.  Εξακολουθεί να ισχύει το θέμα της παραοικονομίας, όπου είναι μία έμμεση  επιβάρυνση  για όλους. Για να μπορέσει να τρέξουν οι μισθοί στην Ελλάδα  με το μέσο ευρωπαϊκό  μισθό θα πρέπει να τρέξουμε πιο γρήγορα. Προϋποθέσεις είναι η  παραγωγικότητα και επενδύσεις (όπου να  γίνονται σε κλάδους υψηλής προστιθέμενης  αξίας) και η θεσμική λειτουργία σε ένα κράτος.

Στο δημοσιονομικό μέτωπο  σημαντική είναι η βελτίωση  για το 2022 και για το πρώτο δίμηνο του 2023, λόγω της αύξησης των εσόδων κατά 8,6% έναντι δαπανών στο 2,2%. Το πλεόνασμα του προϋπολογισμού καταγράφεται στα 2,3 δισ. ευρώ ή 1%, με το πρωτογενές πλεόνασμα στα 4,2 δισ. ευρώ ή 1,9%. Ο κρατικός προϋπολογισμός εμφάνισε καλύτερο από τον στόχο πρωτογενές έλλειμμα στα 6,7 δισ. ευρώ σε σχέση με τον στόχο των 8,5 δισ. ευρώ.

Προκλήσεις και προβλήματα

Τα προβλήματα στην παγκόσμια οικονομία έχουν βάθος και οι μεγαλύτερες προκλήσεις για την Ελλάδα είναι:

-Κινήσεις πολιτικής για την αντιμετώπιση προηγούμενων κρίσεων, κυρίως μέσω της διοχέτευσης εκτεταμένης ρευστότητας, έχουν οδηγήσει σε μερική μετάθεση του προβλήματος αλλά όχι λύση.

-Η ανάγκη για μεγάλη αύξηση των κεντρικών επιτοκίων λόγω του πληθωρισμού μειώνει τους ρυθμούς μεγέθυνσης των οικονομιών και δημιουργεί πρόβλημα αναχρηματοδότησης σε νοικοκυριά, επιχειρήσεις και κράτη.

-Στο επόμενο διάστημα, όσοι έχουν εκτεθεί σε υψηλού ύψους δανεισμό μπορεί να αντιμετωπίσουν πιέσεις εάν είναι οργανικά αδύναμοι. Στο νέο περιβάλλον, το χρήμα είναι ακριβότερο και πιο εκλεκτικό. Για τη δική μας οικονομία αυτό σημαίνει πως η κερδοφορία των επιχειρήσεων γενικά θα μειωθεί, ενώ το κόστος δανεισμού τους θα αυξηθεί. Το δημόσιο ταμείο δεν έχει τις ίδιες δυνατότητες για επιδοτήσεις όπως πριν και το κόστος δανεισμού του επίσης αναμένεται να αυξηθεί.

-Η χώρα βρίσκεται σε προεκλογική διαδικασία, αποτελεί προϋπόθεση για την εμπέδωση αναπτυξιακής δυναμικής στη συνέχεια να υπάρξει κατάλληλη στόχευση σε τρεις κομβικές περιοχές της οικονομικής πολιτικής.

-Ακόμη και εάν ήταν ήδη αναγκαία η στροφή σε πρωτογενή πλεονάσματα, πλέον γίνεται ακόμη πιο επείγον να ακολουθηθεί στο επόμενο διάστημα πολιτική που θα προωθεί την ευρωστία των δημοσιονομικών, με επίτευξη και της επενδυτικής βαθμίδας το συντομότερο δυνατό. Ήδη από την τρέχουσα χρονιά είναι σημαντικό να υπάρξει καθαρό πρωτογενές πλεόνασμα και το οποίο να είναι διατηρήσιμο, ώστε να μην εκτροχιαστεί η χώρα προς υψηλό ρίσκο με επίπτωση στις προοπτικές μεγέθυνσής της.

-Η εξισορρόπηση του ταμείου ώστε να υπάρχουν πλεονάσματα, προϋποθέτει και απεξάρτηση της οικονομίας από τα μεγάλου ύψους επιδόματα τα οποία κατέστησε αναγκαία η πανδημία και η έντονη ενεργειακή κρίση. Αυτά είναι κρίσιμο να αντικατασταθούν εφεξής από μέτρα υποστήριξης της εργασίας, άνοδο των πραγματικών εισοδημάτων, και κατάλληλη στόχευση με μέτρα υποστήριξης μόνο των πραγματικά ευάλωτων νοικοκυριών.

-Η μείωση του διαφορικού κόστους χρηματοδότησης από άλλες ευρωπαϊκές οικονομίες, μπορεί να εξουδετερώσει, εν μέρει και όσον αφορά τα εγχώρια νοικοκυριά και επιχειρήσεις, τη διεθνή αύξηση των επιτοκίων.

-Πρέπει να ενισχυθούν οι υποδομές και οι μεταρρυθμιστικές προσπάθειες, μέσα και από το Ταμείο Ανάκαμψης, που θα ενισχύσουν την ανταγωνιστική θέση της χώρας.

-Παρά την πρόοδο που έχει επιτευχθεί τα τελευταία χρόνια, το κενό που πρέπει να καλυφθεί όσον αφορά το επίπεδο των εξαγωγών συνολικά και των επενδύσεων στη χώρα παραμένει μεγάλο.

-Έχει ιδιαίτερη σημασία η σταθερότητα της οικονομικής πολιτικής ώστε να μην εκτίθενται σε υπερβολική αβεβαιότητα οι επιχειρήσεις που θέλουν να επενδύσουν μακροπρόθεσμα σε νέο παραγωγικό δυναμικό. Το πλέγμα των αναγκαίων παρεμβάσεων, εκτείνεται από τον δημόσιο τομέα για το σύστημα απονομής δικαιοσύνης στην εκπαίδευση και στην κατάρτιση, ενόψει και της ανάγκης διατήρησης και προσέλκυσης πληθυσμού στη χώρα.

-Ιδιαίτερη σημασία έχει ο χειρισμός του πληθωρισμού, αφενός για να μην πληγεί η σχετική ανταγωνιστική θέση της χώρας με τελικό αποτέλεσμα τη μείωση των εισοδημάτων, και αφετέρου ώστε να μην υπάρχει συνεχιζόμενη έντονη πίεση στα νοικοκυριά και ιδίως όσα βρίσκονται σε ασθενή οικονομική θέση.

-Ιδιαίτερη κρισιμότητα η ενίσχυση της παραγωγικής βάσης και του ανταγωνισμού στην αγορά, ιδίως μέσω της διευκόλυνσης των επενδύσεων και της εισόδου νέων επιχειρήσεων. Ταυτόχρονα, το γεγονός ότι παραμένει ένα σημαντικό κομμάτι της οικονομίας ως άτυπο και όχι επίσημο, αφενός συντηρεί αδήλωτα εισοδήματα που αυξάνουν τη ζήτηση σε επίπεδο που άλλα νοικοκυριά δεν μπορούν να παρακολουθήσουν, και αφετέρου δημιουργεί άνισες συνθήκες ανταγωνισμού στην αγορά ανάμεσα σε επιχειρήσεις. Η ένταση μέτρων για τη στροφή από την άτυπη στην επίσημη οικονομία αποτελεί προϋπόθεση για τη συνολική ανάπτυξή της στη συνέχεια