Πλαστική σακούλα: Πάνω από 50 εκατ. ευρώ τα έσοδα την εξαετία 2018-2023

Η ανακύκλωση πλαστικού είναι αδιέξοδη όσο η παραγωγή του αυξάνεται. Σε αυτό το συμπέρασμα καταλήγουν ολοένα και περισσότερες μελέτες, οι οποίες καθιστούν σαφές ότι το πρόβλημα δεν είναι τόσο το πλαστικό, όσο το πλαστικό «μιας χρήσης». Γι΄ αυτό και όλες οι κατευθύνσεις των ευρωπαϊκών οδηγιών προωθούν κυκλικές προσεγγίσεις που δίνουν προτεραιότητα σε βιώσιμα και μη τοξικά επαναχρησιμοποιήσιμα προϊόντα και συστήματα επαναχρησιμοποίησης αντί των προϊόντων μίας χρήσης.

Πόλεμος κυβέρνησης – δήμων για τα σκουπίδια: Η τροπολογία που άναψε φωτιές

Το περιβαλλοντικό τέλος

Στην Ελλάδα η εφαρμογή του νόμου 4736/2020, με τον οποίο έγινε η ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/904 σχετικά με τη μείωση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον, εφαρμόζεται …a la carte σύμφωνα με έρευνα που έγινε από το WWF Ελλάς. Είχε προηγηθεί με τον νόμο 4496 (ΦΕΚ 170/Α/8.11.2017) η επιβολή περιβαλλοντικού τέλους στη χρήση πλαστικής σακούλας από την 1η Ιανουαρίου 2018 το οποίο ορίστηκε στα 0,03 ευρώ+ΦΠΑ. Από την 1η Ιανουαρίου 2019 το τέλος αυξήθηκε στα 0,07ευρώ+ΦΠΑ και αφορούσε τις λεπτές πλαστικές σακούλες ενώ από την 1η Ιανουαρίου 2021 το τέλος επεκτάθηκε σε όλες τις πλαστικές σακούλες με εξαίρεση τις βιοαποδομήσιμες.

Η μαύρη τρύπα

Και μπορεί τα σούπερ μάρκετ να έχουν ανταποκριθεί από τον πρώτο χρόνο, ωστόσο όχι άλλες κατηγορίες καταστημάτων που βρίσκουν τρόπους να… ξεγλιστρούν. Σε κάθε περίπτωση, ξεπερνούν τα 50 εκατ. ευρώ τα έσοδα από το Περιβαλλοντικό Τέλος για την πλαστική σακούλα μεταφοράς του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ) για την εξαετία 2018 – 2023 (για τα έτη 2022 και 2023 υπολογίζονται βάσει εκτιμήσεων του Οργανισμού). Το περιβαλλοντικό τέλος, που πληρώνουν οι πολίτες για τον αγορά σακούλας, εισπράττεται από τα καταστήματα λιανικής και στη συνέχεια αποδίδεται κάθε τρίμηνο στον ΕΟΑΝ.

Η διαδικασία πραγματοποιείται από την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ), η οποία για το 2018 βεβαίωσε έσοδα 15.088.629 ευρώ. Για το 2019 τα έσοδα που βεβαιώθηκαν ήταν 11.084.536 ευρώ, για το 2020 έπεσαν στα 4.432.432 ευρώ, κυρίως λόγω της πανδημίας και των lockdown, ενώ κατάτι λιγότερα ήταν οι εισπράξεις για το 2021. Για το 2022 ακόμη δεν έχουν αποσταλεί στοιχεία από την ΑΑΔΕ στον ΕΟΑΝ αλλά εκτιμάται ότι μπορεί να προσεγγίζουν και τα 10 εκατ. ευρώ. Όσο για τη φετινή χρονιά, ο ΕΟΑΝ στον αναλυτικό του προϋπολογισμό για το 2023, έχει υπολογίσει τα έσοδα από το περιβαλλοντικό τέλος στα 12.000.000 ευρώ.

Σύμφωνα με παράγοντα του λιανεμπορίου, εάν υπήρχε έλεγχος τα έσοδα θα ήταν πολλαπλάσια. Ο ΕΟΑΝ το τελευταίο διάστημα βρίσκεται σε αποδιοργάνωση με συνέπεια να μην υπάρχει έλεγχος στην αγορά και η εφαρμογή του περιβαλλοντικού τέλους στην πλαστική σακούλα να εφαρμόζεται στα σούπερ μάρκετ και γενικότερα στις μεγάλες αλυσίδες καταστημάτων, αλλά όχι στα μικρότερα καταστήματα όπου εφαρμόζεται… α λα καρτ.

Τα πλαστικά μιας χρήσης

Αντίστοιχα είναι τα προβλήματα και στη χρήση των υπολοίπων πλαστικών μιας χρήσης. Για παράδειγμα αν και τα πλαστικά καλαμάκια και τα μαχαιροπήρουνα απαγορεύεται να διατίθενται από τον Μάιο του 2022 και έχουν εξαφανιστεί από τα σούπερ μάρκετ, ωστόσο δρα ένα κύκλωμα παράνομης διάθεσής τους.

Αλλά και με τα πλαστικά κύπελλα και δοχεία φαγητού ( από την 1η Ιανουαρίου 2022 ισχύει υποχρέωση απόδοσης περιβαλλοντικού τέλους 5 λεπτών για κάθε ένα που δίνουν) ορισμένα καταστήματα, σύμφωνα με έρευνα του WWF, πωλούν σκεύη τα οποία παρουσιάζουν ως επαναχρησιμοποιούμενα, παρακάμπτοντας τη νομοθεσία. Έτσι, «απαγορευμένα» προϊόντα, όπως τα πλαστικά καλαμάκια και μαχαιροπίρουνα, εξακολουθούν να κυκλοφορούν στην αγορά. Επίσης, οι δήμοι δεν έχουν κατασκευάσει δημόσιες βρύσες προκειμένου να αποτραπεί η κατανάλωση εμφιαλωμένων νερών και κατ΄ επέκταση πλαστικών φιαλών.