Ισπανία -Πορτογαλία: Με «δημόσιες κατοικίες» αντιμετωπίζουν τη στεγαστική κρίση

Ισπανία και Πορτογαλία βρίσκονται αντιμέτωπες με μια πρωτοφανή στεγαστική κρίση, εξαιτίας των υψηλών ενοικίων αλλά και των απαγορευτικών τιμών στα ακίνητα.

Σε μια προσπάθεια να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα, το οποίο απειλεί κυρίως τους νέους, οι κυβερνήσεις των δύο χωρών μελετούν μια σειρά μέτρων, ενώ παράλληλα σχεδιάζουν να ενισχύσουν τη δημόσια κατοικία.

Η στεγαστική κρίση στις πλούσιες χώρες δεν έχει τελειώσει

Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, που επικαλούνται οι Financial Times, η δημόσια στέγαση αντιπροσωπεύει χονδρικά το 2% του αποθέματος κατοικιών της Πορτογαλίας και το 1%-3% όλων των κατοικιών στην Ισπανία. Η Μαδρίτη μελετά το ενδεχόμενο να να εκμεταλλευτεί την«bad bank» που γεννήθηκε από την πιο πρόσφατη οικονομική κρίση της για να δημιουργήσει έως και 50.000 μονάδες δημόσιας κατοικίας όπως η γειτονική Πορτογαλία, προκειμένου να αντιμετωπίσουν το αυξανόμενο κόστος της ιδιοκτησίας.

Πορτογαλία: Αναγκάζει τους ιδιοκτήτες να νοικιάσουν τα άδεια σπίτια τους

Οι κινήσεις αυτές αντικατοπτρίζουν την κρίση που προκλήθηκε σε ολόκληρη την Ευρώπη από την έκρηξη των τιμών των κατοικιών που έχει ξεπεράσει κατά πολύ την αύξηση των μισθών στις περισσότερες χώρες. Σε αρκετές περιπτώσεις, οι αυξανόμενες τιμές ενοικίασης, οι λογαριασμοί στεγαστικών δανείων και οι τιμές των ακινήτων  επισκιάζουν τις τιμές των τροφίμων και της ενέργειας ως το χειρότερο μέρος της κρίσης κόστους ζωής.

Προτεραιότητα στους νέους

Το υπουργικό συμβούλιο της Ισπανίας πρόκειται να εγκρίνει ένα σχέδιο που θα ενισχύσει το εθνικό απόθεμα των 290.000 δημόσιων κατοικιών κατά 17% χρησιμοποιώντας ακίνητα από την bad bank της, που ιδρύθηκε το 2012 για να καθαρίσει τα τοξικά περιουσιακά στοιχεία των δανειστών μετά την έκρηξη μιας φούσκας ακινήτων.

Ο Πέδρο Σάντσεθ, ο πρωθυπουργός της Ισπανίας, είπε ότι με την κίνηση αυτή θα αντιμετωπιστεί ένα «τεράστιο και γνήσιο πρόβλημα» καθιστώντας περισσότερα σπίτια διαθέσιμα σε δίκαιες τιμές ειδικά για τους νέους. «Η στέγαση στην Ισπανία είναι συνταγματικό δικαίωμα, αλλά όχι πραγματικό δικαίωμα. Οι νέοι πρέπει να περιμένουν απαράδεκτα μεγάλο χρονικό διάστημα για να αποκτήσουν πρόσβαση στη στέγαση και να γίνουν ανεξάρτητοι», είπε.

Η σοβαρότητα του προβλήματος υπογραμμίστηκε τη Δευτέρα από νέα στοιχεία από την πύλη ακινήτων Fotocasa που έδειξαν ότι οι τιμές ενοικίασης στην Ισπανία έφτασαν σε νέο υψηλό ρεκόρ τον Μάρτιο, αυξημένες κατά σχεδόν 10% από πέρυσι στα 11,55 ευρώ το μήνα ανά τετραγωνικό μέτρο.

Οι αυξήσεις των επιτοκίων

Οι επιθετικές αυξήσεις των επιτοκίων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχει οδηγήσει το κόστος δανεισμού για τους κατόχους στεγαστικών δανείων στο υψηλότερο επίπεδο της τελευταίας δεκαετίας.

Στην Πορτογαλία, τα οικιστικά ακίνητα δεν ήταν ποτέ τόσο ακριβά σε σχέση με τα κέρδη και υπάρχει τεράστια αγωνία για τους ντόπιους που τιμωρούνται από τη Λισαβόνα και το Πόρτο, τις μεγαλύτερες πόλεις του.

Η Μαρίνα Γκονσάλβες, υπουργός Στέγασης, είπε στους Financial Times: «Οι απαντήσεις στην ιδιωτική αγορά δεν είναι επαρκείς».

Η κυβέρνηση της Πορτογαλίας ενέκρινε πέρυσι σχέδια για επένδυση 2,4 δισ. ευρώ σε δημόσιες κατοικίες μέχρι το τέλος του 2026. Την Παρασκευή την περασμένη εβδομάδα παρουσίασε ένα νομοσχέδιο για τη στέγαση στο κοινοβούλιο που θα επέτρεπε στο κράτος να μετατρέψει τα κενά ιδιωτικά ακίνητα σε κοινωνικές κατοικίες.

«Αυτό είναι ένα πρόβλημα σε ολόκληρη την Ευρώπη, επομένως πρέπει να προωθήσουμε νέες απαντήσεις», είπε η Γκονσάλβες.

Ελάχιστες οι δημόσιες κατοικίες

Αν και οι εκτιμήσεις ποικίλλουν, οι δημόσιες κατοικίες αντιπροσωπεύουν περίπου το 2% του στεγαστικού αποθέματος της Πορτογαλίας και μεταξύ 1%-3% όλων των κατοικιών στην Ισπανία, κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ που είναι στο 7,5% και πολύ μακριά από το 14% της Γαλλίας και το σχεδόν 17% της Βρετανίας.

Τα στοιχεία αντικατοπτρίζουν το γεγονός ότι η δημόσια στέγαση ήταν μόνο μια σποραδική πολιτική προτεραιότητα στην Ιβηρική χερσόνησο από τότε που κατέρρευσαν οι δικτατορίες της τη δεκαετία του 1970. Αρκετές δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις χρησιμοποίησαν αντ’ αυτού δημόσιες επιδοτήσεις και φορολογικά κίνητρα για να ενθαρρύνουν τους ανθρώπους να αγοράσουν τα δικά τους ακίνητα, δίνοντας στις χώρες τα υψηλότερα επίπεδα ιδιοκτησίας κατοικίας στη Δυτική Ευρώπη σε ποσοστό άνω του 75%.

Τα πιο πρόσφατα χρόνια, το δημοσιονομικό κόστος της χρηματοπιστωτικής κρίσης που ξεκίνησε με το κραχ ακινήτων το 2008 άφησε τις κυβερνήσεις της περιοχής με περιορισμένο περιθώριο να ξεκινήσουν νέες δαπάνες. Οι κυβερνήσεις των δύο χωρών υπό την ηγεσία των Σοσιαλιστών επιδιώκουν ευρύτερες μεταρρυθμίσεις για να κάνουν τις αγορές ιδιωτικών ακινήτων τους πιο δίκαιες, αλλά λένε ότι η δημόσια στέγαση είναι ζωτικής σημασίας.

Η Ισπανία σχεδιάζει να πουλήσει 21.000 άδεια ακίνητα από την κακή τράπεζα της, γνωστή ως Sareb, σε περιφερειακές και δημοτικές κυβερνήσεις, ώστε να μπορέσουν να τα μετατρέψουν σε δημόσιες κατοικίες. Το τελευταίο μέρος του σχεδίου της είναι να διαθέσει άδεια οικόπεδα που ανήκουν στην bad bank —η οποία ανήκει κατά πλειοψηφία στην κεντρική κυβέρνηση— για την κατασκευή 15.000 νέων μονάδων δημόσιας κατοικίας.