Οι ψηφιακές επιδόσεις των ευρωπαϊκών χωρών

Για την καταγραφή και την αντιμετώπιση των προκλήσεων του ψηφιακού μετασχηματισμού η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρακολουθεί την πρόοδο των κρατών μελών σε τέσσερεις τομείς (συνδεσιμότητα, ανθρώπινο κεφάλαιο, ενσωμάτωση ψηφιακών τεχνολογιών, και ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες) με τον Δείκτη ψηφιακής οικονομίας και κοινωνίας (DESI).

Τα αποτελέσματα του δείκτη DESΙ για το 2022 (βασισμένα κυρίως σε δεδομένα του 2021) επιβεβαιώνουν ότι κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, τα κράτη μέλη ενέτειναν τις προσπάθειές τους για ψηφιοποίηση. Όμως σύμφωνα με τα δεδομένα, οι δυσκολίες παραμένουν: υπερβολικά πολλοί ευρωπαίοι συνεχίζουν να στερούνται βασικές ψηφιακές δεξιότητες, ο ψηφιακός μετασχηματισμός των μικρομεσαίων επιχειρήσεων είναι ακόμα ανεπαρκής, σημειώνονται προβλήματα στην ανάπτυξη προηγμένων δικτύων 5G, ενώ η απόσταση μεταξύ των κρατών μελών με τις καλύτερες και τις χειρότερες ψηφιακές επιδόσεις παραμένει μεγάλη.

Ξεκινώντας από το τέλος: παρά τη συνολική πρόοδο της Ευρώπης τα τελευταία χρόνια (μέση τιμή δείκτη ΕΕ 52,2 το 2022, έναντι 38,6 το 2019) εξακολουθούν να παρατηρούνται σημαντικές αποκλίσεις στις επιμέρους επιδόσεις των ευρωπαϊκών οικονομιών. Το ψηφιακό «χάσμα» είναι τεράστιο, με την τελευταία Ρουμανία (30,6) να υπολείπεται κατά 40 σχεδόν μονάδες από την πρώτη Φινλανδία (69,6). Μάλιστα, πολλές από τις χώρες που βρίσκονταν ψηλά στη βαθμολογία ήδη το 2019 (Φινλανδία, Δανία, Ολλανδία, Ιρλανδία), βελτίωσαν και άλλο την επίδοσή τους, και μάλιστα περισσότερο από πολλές άλλες χώρες, αυξάνοντας την απόσταση που τις χωρίζει από αυτές.

Πάντως, σύμφωνα με την έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, την τελευταία πενταετία (από το 2017) παρατηρείται κάποια σύγκλιση, με ορισμένα από τα κράτη μέλη που ξεκίνησαν από πιο χαμηλά να σημειώνουν ταχύτερη πρόοδο. Η έκθεση αναφέρει την Ελλάδα, μαζί μετην Ιταλία και την Πολωνία,ως παράδειγμα τέτοιων χωρών. Η χώρα μας κατέχει πλέον την 25η θέση μεταξύ των 27 κρατών μελών (ήταν στην 26η θέση το 2019), έχοντας αυξήσει τη συνολική της βαθμολόγια από 25,5 μονάδες το 2019 σε 38,9 μονάδες το 2022.

Συγκεκριμένα, όσον αφορά την παράμετρο του ανθρώπινου κεφαλαίου, το 2022 η Ελλάδα κατατασσόταν 22η θέση μεταξύ των 27 κρατών μελών της ΕΕ. Μόνο 52% του πληθυσμού στην Ελλάδα (έναντι 54% στην ΕΕ) κατείχε τουλάχιστον βασικές ψηφιακές δεξιότητες, ενώ μόνο 12% των επιχειρήσεων στην Ελλάδα (έναντι 20% στην ΕΕ) παρείχαν κατάρτιση «τεχνολογίας πληροφοριών και επικοινωνίας» στο προσωπικό τους το 2020 (τελευταία διαθέσιμα δεδομένα).

Αναφορικά με τη συνδεσιμότητα, η Ελλάδα το 2022 κατατασσόταν στην 22η θέση στην ΕΕ (από 26η το 2019) με συνολική βαθμολογία 49,6 (έναντι 59,9 στην ΕΕ). Η χώρα μας έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο στα δίκτυα πολύ υψηλής χωρητικότητας και στην κάλυψη ευρυζωνικών επικοινωνιών υψηλής ταχύτητας συγκριτικά με το 2019. Παρά τη σημαντική πρόοδο, η χώρα μας υστερεί: μόλις 1 στα 5 ελληνικά νοικοκυριά έχει πρόσβαση σε δίκτυο πολύ υψηλών ταχυτήτων, ενώ σε 7 κράτη μέλη πρόσβαση σε τέτοια δίκτυα έχει το 90% των νοικοκυριών.

Τρίτον, ίδια παρέμεινε η θέση της Ελλάδας όσον αφορά την ενσωμάτωση της ψηφιακής τεχνολογίας στις επιχειρηματικές δραστηριότητες (22η στην ΕΕ). Ο στόχος της Ψηφιακής Δεκαετίας της ΕΕ για το 2030 είναι 90% των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (έναντι μόνο 55% σήμερα) να έχουν φτάσει στο βασικό τουλάχιστον επίπεδο ψηφιακής έντασης. Στην Ελλάδα το πρόβλημα είναι μεγαλύτερο: μόνο 39% των μικρομεσαίων επιχειρήσεων έχει φτάσει στο βασικό επίπεδο.

Τέλος, αναφορικά με τις ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες, η Εσθονία, Φινλανδία, Μάλτα, και η Ολλανδία έχουν την υψηλότερη βαθμολογία. Αντίθετα, η Ελλάδα βρίσκεται στην προτελευταία θέση, πάνω μόνο από την Ρουμανία (όπως το 2019). Όμως, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά (βλ. έκθεση για την Ελλάδα) ότι τα αποτελέσματα του δείκτη DESΙ για τα επόμενα χρόνια θα δείξουν σημαντική πρόοδο στην βαθμολογία της Ελλάδας, καθώς η ψηφιοποίηση των δημόσιων υπηρεσιών εξακολουθεί να επεκτείνεται με ταχείς ρυθμούς λόγω της συνεχούς αναβάθμισης της ενιαίας πύλης για τις ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες («gov.gr»). Επίσης, το ελληνικό σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας δίνει προτεραιότητα στην ηλεκτρονική διακυβέρνηση και στη ψηφιοποίηση των δημόσιων υπηρεσιών.

Μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, η ΕΕ έχει διαθέσει 127 δισεκατομμύρια ευρώ για ψηφιακές μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις. Για τα κράτη μέλη που υστερούν στην ψηφιακή οικονομία και κοινωνία, η ευκαιρία είναι τεράστια. Στο χέρι τους είναι να μην πάει χαμένη.

Η Χρύσα Παπαλεξάτου είναι Υπότροφος της Ερευνητικής Έδρας «Α.Γ. Λεβέντη» στο Παρατηρητήριο Ελληνικής & Ευρωπαϊκής Οικονομίας του ΕΛΙΑΜΕΠ.

Ο Μάνος Ματσαγγάνης είναι Υπότροφος της Έδρας «Σταύρος Κωστόπουλος», Επικεφαλής του Παρατηρητηρίου Ελληνικής & Ευρωπαϊκής Οικονομίας του ΕΛΙΑΜΕΠ, και Καθηγητής Δημόσιας Οικονομικής στο Πολυτεχνείο Μιλάνου.