Standard & Poor’s: Αναβάθμισε τις προοπτικές του αξιόχρεου της Ελλάδας σε θετικές από σταθερές

Σε αναβάθμιση των προοπτικών του αξιόχρεου της Ελλάδας σε θετικές από σταθερές προχώρησε ο οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης Standard & Poor’s, αφήνοντας αμετάβλητο το ίδιο το αξιόχρεο στη βαθμίδα «BB+», ένα σκαλοπάτι κάτω από την επενδυτική βαθμίδα.

Πρόκεται για μια κίνηση ισορροπίας ένα μήνα πριν τις εκλογές, καθώς η επιβεβαίωση της αξιολόγησης «BB+» αντανακλά την εμπιστοσύνη των αγορών στη χώρα. Ο S&P αναμένει να καθαρίσει το τοπίο και να απομακρυνθεί η αβεβαιότητα όσον αφορά το αποτέλεσμα των εκλογών και τη δυνατότητα σχηματισμού κυβέρνησης, προτού σηματοδοτήσει την πλήρη επιστροφή της ελληνικής οικονομίας στην κανονικότητα.

Σταϊκούρας: Μισό «σκαλοπάτι» πριν την επενδυτική βαθμίδα

Βελτίωση δημοσιονομικών

Στην έκθεσή του ο οίκος Standard & Poor’s, αναφέρει πως «οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και η οικονομική ανθεκτικότητα της Ελλάδας, μαζί με την υποστήριξη της ΕΕ, έχουν βελτιώσει τα δημόσια οικονομικά και τη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού τομέα».

Παράλληλα, τονίζει πως «μετά την ταχύτερη δημοσιονομική εξυγίανση εντός της ΕΕ το 2022, το πρωτογενές ισοζύγιο της γενικής κυβέρνησης της Ελλάδας επέστρεψε σε πλεόνασμα και αναμένουμε περαιτέρω δημοσιονομικές βελτιώσεις τα επόμενα χρόνια».

«Οι επενδύσεις αυξήθηκαν στο 21% του ΑΕΠ στο τέλος του 2022, αυξημένες κατά 9 ποσοστιαίες μονάδες τα τελευταία τρία χρόνια. Αναμένουμε ότι αυτή η αναπτυξιακή τάση θα συνεχιστεί στηριγμένη στα 30,5 δισεκατομμύρια ευρώ των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της ΕΕ  που διατίθενται στην Ελλάδα. Ως εκ τούτου, αναθεωρήσαμε την προοπτική μας για την Ελλάδα σε θετική από σταθερή και επιβεβαιώσαμε τις αξιολογήσεις στο “BB+/B”», επισημαίνει ο S&P.

Σύμφωνα με την αξιολόγηση, «οι θετικές προοπτικές αντανακλά την άποψή μας ότι η Ελλάδα θα βασιστεί στο πρόσφατο ισχυρό ιστορικό της όσον αφορά την εφαρμογή διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Επιπλέον, η κυβέρνηση έκλεισε το δημοσιονομικό έλλειμμα πιο γρήγορα από ό,τι περιμέναμε, μέσω βελτιώσεων που θεωρούμε γενικά βιώσιμες».

«Αναμένουμε η επόμενη κυβέρνηση να συνεχίσει τις μεταρρυθμίσεις»

Σε ό,τι αφορά την εκλογική περίοδο, ο οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης σημειώνει χαρακτηριστικά πως «αν και αναγνωρίζουμε την αβεβαιότητα σχετικά με το εκλογικό αποτέλεσμα, υποθέτουμε στις προβλέψεις μας ότι η επόμενη κυβέρνηση θα συνεχίσει να επιδιώκει διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και δημοσιονομική εξυγίανση. Πιστεύουμε ότι τα προγράμματα Next Generation EU και τα διαθέσιμα κεφάλαια του Ταμείου Ανάκαμψης, καθώς και τα απτά οφέλη από τη σημαντική πρόοδο που σημειώθηκε στην αναδιάρθρωση της οικονομίας την τελευταία δεκαετία, δίνουν κίνητρα στην επόμενη κυβέρνηση να συνεχίσει να εφαρμόζει διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, ανεξάρτητα από το εκλογικό αποτέλεσμα».

Η αξιολόγηση

«Η ελληνική οικονομία έχει αποδειχθεί ανθεκτική παρά τις δύσκολες εξωτερικές μακροοικονομικές συνθήκες. Η οικονομική δραστηριότητα αυξήθηκε κατά 5,9% σε πραγματικούς όρους το 2022, ξεπερνώντας τα προ πανδημίας επίπεδα, παρά το ενεργειακό σοκ για την Ελλάδα και τους εμπορικούς της εταίρους. Οι επενδύσεις αυξήθηκαν στο 21,4% του ΑΕΠ στο τέλος του 2022, αυξημένες κατά 9 ποσοστιαίες μονάδες από το τέλος του 2019, ενώ οι εξαγωγές ως ποσοστό του ΑΕΠ εκτιμάται ότι αυξήθηκαν κατά 20 ποσοστιαίες μονάδες κατά την τελευταία δεκαετία.

Με τις οικονομικές επιπτώσεις να εξακολουθούν να υφίστανται το 2023, μια σταθερή επενδυτική προοπτική και χωρίς σημάδια άμβλυνσης των αριθμών του τουρισμού, βλέπουμε την οικονομική ανάπτυξη να φτάνει τουλάχιστον στο 2,5% το 2023 και στη συνέχεια να κυμαίνεται κατά μέσο όρο λίγο κάτω από το 3% την περίοδο 2024-2026.

Η αρνητική ώθηση από τις τράπεζες φαίνεται να έχει αντιστραφεί το 2022, για πρώτη φορά από το 2010, η καθαρή αύξηση των πιστώσεων του ιδιωτικού τομέα ήταν θετική. Οι προσπάθειες εκκαθάρισης των ισολογισμών σε όλο το σύστημα απέδωσαν αποτελέσματα, με τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια (ΜΕΔ) να μειώνονται στο 8,2% των ακαθάριστων δανείων τον Δεκέμβριο του 2022, το οποίο αν και εξακολουθεί να είναι αυξημένο είναι πολύ κάτω από το ανώτατο όριο του 49,2% τον Ιούνιο του 2017. Ενώ οι ανησυχίες παραμένουν ποιότητα του κεφαλαίου των τραπεζών (οι αναβαλλόμενες φορολογικές εκπτώσεις εξακολουθούν να αποτελούν περίπου τα δύο τρίτα του εποπτικού κεφαλαίου), ο χρηματοπιστωτικός τομέας εμφανίζεται πιο σταθερός από ό,τι τα τελευταία χρόνια.

«Αποδίδουν οι μεταρρυθμίσεις»

Οι δημοσιονομικές μεταρρυθμίσεις αρχίζουν επίσης να αποδίδουν. Οι αρχές έχουν επικεντρωθεί στη βελτίωση της συμμόρφωσης και της ψηφιοποίησης των υπηρεσιών, η οποία ενισχύει τα έσοδα παρά τον υψηλό πληθωρισμό. Παρά το γεγονός ότι η κυβέρνηση παρείχε σημαντική στήριξη το 2022 μέσω ενεργειακών επιδοτήσεων, αναμένουμε πρωτογενές πλεόνασμα της γενικής κυβέρνησης το 2022, το οποίο σηματοδοτεί σημαντική εξυγίανση. Αναμένουμε περαιτέρω δημοσιονομικά κέρδη τα επόμενα χρόνια, καθώς άλλες μεταρρυθμίσεις, όπως αυτές για τις συντάξεις και την εξάλειψη του COVID-19, ενώ η ενεργειακή στήριξη συμβάλλει στην κάλυψη του δημοσιονομικού κενού.

Η Ελλάδα έλαβε τη δεύτερη πληρωμή από το Ταμείο Ανάκαμψης ύψους 3,6 δισ. ευρώ (σχεδόν 2% του ΑΕΠ) τον Ιανουάριο του 2023 μετά την πρόωρη ψήφιση των σχετικών διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που απαιτούνται για την απελευθέρωση της χρηματοδότησης. Αυτό ανεβάζει τις συνολικές εκταμιεύσεις σε 11,1 δισεκατομμύρια ευρώ από το μέγιστο ποσό των 30,5 δισεκατομμυρίων ευρώ για επιχορηγήσεις και δάνεια που είναι διαθέσιμα στην Ελλάδα έως το 2026. Πιστεύουμε ότι το σχέδιο μεταρρυθμίσεων παρέχει μια σταθερότητα και θα πρέπει να ενθαρρύνει έναν συνεχή ρυθμό διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που ενισχύουν την ανταγωνιστικότητα και το μέλλον της ικανότητα εξυπηρέτησης του χρέους.

Πιστεύουμε ότι τα προγράμματα NextGenerationEU και τα διαθέσιμα κεφάλαια από το Ταμείο Ανάκαμψης – καθώς και τα απτά οφέλη από τη σημαντική πρόοδο στην αναδιάρθρωση της οικονομίας την τελευταία δεκαετία- θα δώσουν κίνητρο στις εκλεγμένες αρχές να συνεχίσουν την εφαρμογή διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Ωστόσο, ο ρυθμός και το βάθος των μεταρρυθμίσεων, κατά την άποψή μας, θα εξαρτηθούν τελικά από την αποφασιστικότητα της επόμενης κυβέρνησης που θα σχηματιστεί μετά τις εκλογές που έχουν προγραμματιστεί για τις 21 Μαΐου 2023. Στις προβλέψεις μας, υποθέτουμε ότι η επόμενη κυβέρνηση θα συνεχίσει να επιδιώκει διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.

«Προσδοκία για μείωση του ελλείμματος ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών»

Οι αξιολογήσεις μας για την Ελλάδα παραμένουν περιορισμένες από αυξημένες εξωτερικές ανισορροπίες. Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών διευρύνθηκε στο 9,7% του ΑΕΠ το 2022 λόγω της ξαφνικής και σημαντικής αύξησης των τιμών εισαγωγής που σχετίζονται με τους υδρογονάνθρακες. Ωστόσο, εν μέρει ευθύνονται και οι εισαγωγές κεφαλαίων, παράλληλα με την ανάκαμψη της επενδυτικής δραστηριότητας. Η αποκλιμάκωση των τιμών ενέργειας μαζί με την περαιτέρω ανάπτυξη της τουριστικής δραστηριότητας αποτελούν τη βάση της προσδοκίας μας ότι το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών θα μετριαστεί τα επόμενα χρόνια.

Αν και εξακολουθεί να είναι αρκετά μεγάλο σε ονομαστικούς όρους, το προφίλ του χρέους της ελληνικής κυβέρνησης σε σχέση με τη λήξη και το κόστος των τόκων παραμένει ένα από τα πιο ευνοϊκά παγκοσμίως. Η υψηλή αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ μείωσε σημαντικά τον λόγο χρέους προς ΑΕΠ τα τελευταία χρόνια. Το καθαρό χρέος κορυφώθηκε στο 188% του ΑΕΠ το 2020 και εκτιμούμε ότι θα μειωθεί στο 145% του ΑΕΠ μέχρι το τέλος του 2023. Η Ελλάδα ξεχωρίζει μεταξύ των ομοτίμων της ΕΕ ως με την ταχύτερη μείωση του δείκτη χρέους της το 2022. Αναμένουμε περαιτέρω μείωση την περίοδο 2024-2026, σύμφωνα με τη σταθερή οικονομική ανάπτυξη και τη βελτίωση των δημοσιονομικών επιδόσεων.

«Οι ξένες επενδύσεις ανέκαμψαν»

Η ελληνική κρίση χρέους (2009-2015) προκάλεσε μια μακρά περίοδο οικονομικής και θεσμικής αστάθειας, χαμηλής ανάπτυξης και οξείας υποεπένδυσης, καθώς οι διαδοχικές κυβερνήσεις μείωσαν τις δαπάνες για την υγεία, την εκπαίδευση και τις υποδομές. Το 2019 αυτή η περίοδος έληξε, καθώς οι άμεσες ξένες επενδύσεις ανέκαμψαν (συμπεριλαμβανομένων των πωλήσεων NPL των τραπεζών), ενώ η επιχειρηματική εμπιστοσύνη βελτιώθηκε γρήγορα σε συνδυασμό με την πρόοδο στη δημοσιονομική εξυγίανση και τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, συμπεριλαμβανομένης της φορολογικής συμμόρφωσης, της αγοράς εργασίας, της νομοθεσίας περί ανταγωνισμού και πτυχές της, δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί η δικαστική μεταρρύθμιση.

Η παγκόσμια πανδημία φαίνεται να έχει κινητοποιήσει την αρχόμενη ανάκαμψη των επενδύσεων και την εμπιστοσύνη στην οικονομία. Η ταχεία ψηφιοποίηση των δημόσιων υπηρεσιών οδήγησε σε σημαντική πρόοδο στη μείωση της φοροδιαφυγής και στην απελευθέρωση άλλων αποτελεσμάτων στον δημόσιο τομέα. Οι ισχυρές επακόλουθες επιδόσεις του τουρισμού, της ναυτιλίας και της μεταποίησης, παράλληλα με την πρόοδο των τραπεζών στην πώληση και την επίλυση μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων, ώθησαν πρόσθετες επενδύσεις.

Το 2022, η ελληνική οικονομία επεκτάθηκε κοντά στο 6% σε πραγματικούς όρους. Οι εισπράξεις από τον τουρισμό ανέκαμψαν σχεδόν σε επίπεδα προ πανδημίας, αλλά η εγχώρια ζήτηση ήταν η κύρια πηγή ανάπτυξης, καθώς η ιδιωτική κατανάλωση ενισχύθηκε (παρά την επιτάχυνση του πληθωρισμού), βοήθησε στη βελτίωση των αποτελεσμάτων της αγοράς εργασίας και στις επενδύσεις που κατέγραψαν άλλη μια χρονιά διψήφια ανάπτυξη.

«Υπερεκτιμημένες οι ανησυχίες για το ενεργειακό»

Οι προηγούμενες ανησυχίες σχετικά με την ενεργειακή εξάρτηση της Ελλάδας από τη Ρωσία μέχρι στιγμής φαίνονται υπερεκτιμημένες. Παρά το γεγονός ότι το 40% του φυσικού αερίου της Ελλάδας προερχόταν προηγουμένως απευθείας από τη Ρωσία, η ροή φυσικού αερίου δεν διακόπηκε ποτέ. Επιπλέον, οι προσπάθειες για τη μείωση της ζήτησης φυσικού αερίου αποδείχθηκαν επιτυχημένες (η βιομηχανική ζήτηση μειώθηκε περίπου 60%). Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ειδικά η αιολική και η ηλιακή, πιθανότατα θα παραμείνουν μακροπρόθεσμες λύσεις για την Ελλάδα, η οποία θα πρέπει να είναι σε θέση να αντιμετωπίσει τυχόν βραχυπρόθεσμα κενά, τουλάχιστον εν μέρει, αξιοποιώντας τις σημαντικές εγκαταστάσεις εισαγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου της χώρας.

Από το 2015, οι ελληνικές κυβερνήσεις έχουν σημειώσει σημαντική πρόοδο στη μείωση της φοροδιαφυγής, στην αναμόρφωση των κρατικών επιχειρήσεων, στη μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας, στο σύστημα αφερεγγυότητας , στη δημόσια υγειονομική περίθαλψη και στη νομοθεσία περί ανταγωνισμού και σε ορισμένες πτυχές του δικαστικό συστήματος. Ωστόσο, η νομική διαδικασία στην Ελλάδα παραμένει ανασταλτικός παράγοντας για τις επιχειρήσεις και τις επενδύσεις, λόγω των μακρών διαδικασιών και της αβέβαιης επιβολής του νόμου. Ενώ η κτηματογράφηση συνεχίζεται και ψηφιοποιείται όλο και περισσότερο, δεν είναι καταχωρημένες όλες οι περιοχές της Ελλάδας στο εθνικό κτηματολόγιο.

«Αβεβαιότητα για τις εκλογές»

Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης προκήρυξε βουλευτικές εκλογές για τις 21 Μαΐου 2023. Η ψηφοφορία θα είναι η πρώτη και η τελευταία που θα διεξαχθεί με την απλή αναλογική και η οποία εφαρμόστηκε από την προηγούμενη κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ. Ωστόσο, εάν, όπως δείχνουν οι τρέχουσες δημοσκοπήσεις, η ψηφοφορία αποδειχτεί ασαφής, υπάρχει πιθανότητα δεύτερης εκλογικής διαδικασίας μέχρι τις αρχές Ιουλίου, οι οποία θα διεξαχθεί βάσει διαφορετικού εκλογικού νόμου που θα χορηγεί μπόνους εδρών. Δημοσκοπήσεις δείχνουν την πιθανότητα μιας δικομματικής κυβέρνησης συνασπισμού.

Αν και αναγνωρίζουμε την αβεβαιότητα σχετικά με το εκλογικό αποτέλεσμα, υποθέτουμε στις προβλέψεις μας ότι η επόμενη κυβέρνηση θα συνεχίσει να επιδιώκει διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και δημοσιονομική εξυγίανση».

Οι επόμενες αξιολογήσεις

Μέχρι το τέλος του έτους υπάρχουν άλλα έξι κρίσιμα «ραντεβού» της ελληνικής οικονομίας με τους οίκους αξιολόγησης.

• Στις 9 Ιουνίου είναι προγραμματισμένη η δεύτερη αξιολόγηση από την Fitch.Όπως τονίζουν οι αναλυτές σε αυτήν αναμένεται η αναβάθμιση της αξιολόγησης της Ελλάδας από «σταθερή» σε «θετική».
• Στις 4 Αυγούστου, αναμένεται η νέα αξιολόγηση από τη Scope.
• Στις 8 Σεπτεμβρίου έρχεται η δεύτερη αξιολόγηση από την DBRS.
• Στις 15 Σεπτεμβρίου έχουμε τη δεύτερη αξιολόγηση από τη Moody’s.
• Στις 20 Οκτωβρίου θα γίνει η δεύτερη αξιολόγηση από τον οίκο Standad & Poor’s.
• Ο κύκλος των αξιολογήσεων για φέτος κλείνει με την τρίτη αξιολόγηση της Fitch στις 2 Δεκεμβρίου.