Η εκτόξευση του Starship δεν είναι καταστροφή, αλλά εισάγει μια νέα διαστημική οικονομία

Χθες, ο πιο ισχυρός πύραυλος που κατασκευάστηκε ποτέανέβηκε στον ουρανό και πέταξε για σχεδόν τέσσερα λεπτά. Σε εκείνο το σημείο, το πρώτο στάδιο Super Heavy του SpaceX και ο μέγα-πύραυλος Starship έπρεπε να χωριστούν. Το Starship θα συνέχιζε τότε να ταξιδεύει για άλλα 86 λεπτά. Αντίθετα, εξερράγη – αλλά αυτό δεν ήταν απαραίτητα μια αποτυχία και σύμφωνα με την SpaceX, ήταν σκόπιμη.

Κατά τη διάρκεια της ζωντανής ροής, μετά την εκτόξευση στο διάστημα, ολόκληρο το σύστημα φαινόταν να αρχίζει να παίρνει κλίση και σε εκείνο το σημείο, ενεργοποιήθηκε το Σύστημα Τερματισμού Πτήσης. Αυτό είναι ένα σύνολο διασυνδεδεμένων ενεργοποιητών που μπορούν να καταστρέψουν τον πύραυλο εάν παρουσιάσει δυσλειτουργία. Το σύστημα είναι ανεξάρτητο από το όχημα (διαθέτοντας τη δική του πηγή ενέργειας) και ενεργοποιείται για να μην πέσει το σκάφος σε σημείο όπου θα μπορούσε να προκαλέσει μεγάλη ζημιά.

Για το Starship, αυτό απαιτούσε μια πλήρη έκρηξη του πρώτου σταδίου αρχικά (στις 3:59 μετά την εκτόξευση) και το Starship μετά (στις 4:01). Η «ταχεία απρογραμμάτιστη αποσυναρμολόγηση» ήταν απλώς ένας  μηχανισμός αυτοκαταστροφής για το αν τα πράγματα δεν πήγαιναν όπως έπρεπε.

ΗΜια αποτυχία δεν βάζει φρένο στο όραμα

Για δεκαετίες, πολλοί ονειρευόντουσαν τα πλούτη που θα είχαν από εξορυκτικές δραστηριότητες στον φυσικό δορυφόρο της γης, αλλά και σε αστεροειδείς. Το Starship, ο νέος πύραυλος της SpaceX, δεν έφτασε στο διάστημα κατά τη διάρκεια της πρώτης δοκιμαστικής πτήσης του, αλλά μπόρεσε να σηκωθεί από την πλατφόρμα εκτόξευσης και να «πετάξει» για σχεδόν τέσσερα λεπτά πριν εκραγεί. Αν και μπορεί κάποιοι να απογοητεύτηκαν, ιδίως ο ίδιος ο ιδρυτής της SpaceX Ίλον Μασκ, αυτή είναι επιτυχία που σύντομα θα οδηγήσει σε νέες δυνατότητες. Ο τεράστιος πύραυλος, που έχει σχεδιαστεί για ανεφοδιασμό με καύσιμα στο διάστημα, θα βοηθήσει στην εκτόξευση της βιομηχανίας εξόρυξης καυσίμων από τη Σελήνη. Καθώς το κόστος μειώνεται, το διάστημα θα ανοίξει, πέραν των επιστημόνων, για τους εξορύκτες, αλλά, ακόμη και για τους λάτρεις της περιπέτειας. Αλλά όπως είπε ο Σενέκας  “non est ad astra mollis e terris via” – Δεν υπάρχει εύκολος δρόμος από τη γη στα αστέρια.

Ο πόθος των ανθρώπων να ταξιδέψουν στο διάστημα, και δη στο φεγγάρι, είναι αρχαιότατος. Ο Λουκιανός (γεν. 120 μ.Χ.) στο έργο του «Ἀληθής Ἱστορία» περιγράφει ένα φανταστικό ταξίδι στο κατοικούμενο από Σεληνίτες (!) φεγγάρι, αντικατοπτρίζοντας αυτήν ακριβώς την έλξη που ασκούσε η Σελήνη σε εμάς τους γήινους.  Το 1898, μια μικρή νουβέλα με τίτλο «Η κατάκτηση του Άρη από τον Έντισον» αναφερόταν στην εξόρυξη χρυσού σε έναν αστεροειδή.

Ένα ταξίδι στη Σελήνη, βωβή γαλλική ταινία του Georges Méliès (1902)

Από την επιστημονική φαντασία στη διαστημική οικονομία

Ο 20ος αιώνας, είδε μια άνθηση επιστημονικής φαντασίας που αναφερόταν στα ταξίδια στο διάστημα και την εκμετάλλευση των πόρων του. Οι πρωτοπόροι της πυραυλοκίνησης, όπως oi Γκόνταρτ, Βέρνερ φον Μπράουν και Γκλούτσκο, κατάφεραν να φέρουν τον άνθρωπο εκτός της ατμόσφαιρας. Το 1969, η NASA κατάφερε την προσελήνωση ανθρώπων για πρώτη φορά. Ωστόσο, χρειάστηκε μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1970, για να διερευνήσουν σοβαρά οι επιστήμονες και οι μηχανικοί εάν θα μπορούσε η εκμετάλλευση διαστημικών πόρων να γίνει πραγματικότητα. Το συμπέρασμά τους τότε ήταν ότι δεν ήταν κάτι που θα γινόταν σύντομα.

Αυτό δεν εμπόδισε τους επιστήμονες, και πιο πρόσφατα, τους επιχειρηματίες, να ενδιαφέρονται  σε μεγάλο βαθμό για τα υλικά που βρίσκονται «εκεί έξω». Από τη δεκαετία του 1960, ρομπότ και άνθρωποι έχουν συλλέξει και επιστρέψει εκατοντάδες λίβρες σεληνιακών πετρωμάτων και εδάφους (κυρίως κατά τις προσγειώσεις του Απόλλωνα στο φεγγάρι), με κόστος εκατοντάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων. Πιο πρόσφατα, η Ιαπωνία ξόδεψε εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια συλλέγοντας και επιστρέφοντας μερικά γραμμάρια μόνο υλικού που συλλέχτηκε από δύο αστεροειδείς.

Αυτές οι αποστολές δεν είχαν επιχειρηματική χροιά, αλλά έδειχναν ότι η υπάρχουσα υποδομή για την εξόρυξη διαστημικών πόρων δεν ήταν ιδιαίτερα οικονομική.

Η SpaceX άλλαξε τα δεδομένα

Η SpaceX άλλαξε αυτή την υπόθεση. Η εισαγωγή των επαναχρησιμοποιήσιμων πυραύλων SpaceX Falcon 9 τη δεκαετία του 2010 μείωσε το κόστος της πρόσβασης στο διάστημα σε μόλις $2.720  ανά κιλό ωφέλιμου φορτίου, 96% λιγότερο από την προηγούμενη τιμή των $54.400  ανά κιλό με το Διαστημικό Λεωφορείο.

Ο επαναχρησιμοποιούμενος Falcon Heavy της SpaceX

Αυτό κέντρισε το ενδιαφέρον και έδωσε ώθηση χρηματοδότησης για τη διαστημική εξόρυξη. Αν και το μοντέλο αποδείχθηκε αρκετά διαφορετικό από αυτό που ονειρεύτηκαν οι μυθιστοριογράφοι.

Όμως η επιχειρηματική προσπάθεια να επιστραφούν τα πολύτιμα μέταλλα στη Γη παραμένει ακόμη πέραν των δυνατοτήτων. Αντίθετα, ένας αυξανόμενος αριθμός διαστημικών υπηρεσιών και εταιρειών, πιστεύουν ότι θα αντληθούν χρήματα από την εξόρυξη νερού από το φεγγάρι και στη συνέχεια την επεξεργασία του σε υδρογόνο και οξυγόνο για την τροφοδοσία πυραύλων.

Η σύσταση της United Launch Alliance LLC, η κοινοπραξία μεταξύ της Lockheed Martin Corp. και της Boeing Co., σχεδιάζει και εκτοξεύει πυραύλους για τη NASA, το Υπουργείο Άμυνας και άλλους. Η κοινοπραξία ανέπτυξε μια ιδέα για μια αποθήκη καυσίμων σε τροχιά, την οποία οι πύραυλοι θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν για να ξεκινήσουν προς το φεγγάρι και άλλους προορισμούς. Η χρήση τέτοιας δεξαμενής θα σήμαινε μικρότερο βάρος κατά την απογείωση και η εξοικονόμηση κόστους θα μπορούσε να είναι δραματική: ο ανεφοδιασμός ενός πυραύλου με προορισμό το φεγγάρι που εκτοξεύεται από τη Γη θα μειώσει το κόστος κατά τρεις φορές. Η επιστροφή από το φεγγάρι θα μπορούσε να γίνει με ανεφοδιασμό σε καύσιμα στην επιφάνεια της Σελήνης με προωθητικό που παρασκευαζόταν εκεί, με συνέπεια η μείωση του κόστους να έχει συντελεστή έως και 70, σύμφωνα με κάποιους επιστήμονες.

Αυτό το σεληνιακό προωθητικό, όπως αποδεικνύεται, μπορεί να εξορυχθεί και να εξαχθεί από προαιώνιο νερό που βρίσκεται υπό μορφή πάγου σε όλο το φεγγάρι. Μελέτες της United Launch Alliance που υποστηρίζονται από τη NASA αναφέρονται στο πώς θα μπορούσε αυτό να γίνει με την υπάρχουσα τεχνολογία προσαρμοσμένη στις σεληνιακές συνθήκες. Εξίσου σημαντικό, άλλες μελέτες δείχνουν ότι η σεληνιακή εξόρυξη νερού μπορεί να είναι κερδοφόρα με επαρκή ζήτηση της αγοράς.

Ποια είναι η αγορά

Ποια είναι αυτή η αγορά; Για αρχή ο Ίλον Μασκ και ο πύραυλος Starship που σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε από τη SpaceX ως ένα πλήρως επαναχρησιμοποιήσιμο διαστημικό σύστημα μεταφοράς για ταξίδια πέρα από την τροχιά της Γης ώστε να εκπληρώσει το όνειρο του Μασκ να αποικίσει τον Άρη. Η NASA, με τη σειρά της, παρέχει χρηματοδότηση για την ανάπτυξη ενός οχήματος προσεδάφισης που μέσω Starship θα μεταφέρει ανθρώπους στο φεγγάρι για το σεληνιακό της πρόγραμμα Artemis.

Πρόγραμμα Artemis

Το Starship κατάφερε να φτάσει σε χαμηλή τροχιά στη Γη, αλλά θα πάει πολύ μακρύτερα εάν μπορεί να ανεφοδιαστεί με καύσιμα σε τροχιά. Για να γίνει αυτό θα απαιτήσει τη δημιουργία περισσότερων Starships διαμορφωμένων ως τάνκερ (κάτι που υποστηρίζεται επίσης από τη NASA). Και αυτά τα τάνκερ είναι καθ’ οδόν: η NASA θέλει να προσγειώσει Αμερικανούς στο φεγγάρι μέσω Starship πριν από το τέλος της δεκαετίας. Μακροπρόθεσμα, το σχέδιο είναι οι ΗΠΑ να δημιουργήσουν μια βάση εκεί. Και μεταξύ των πρώτων εργασιών οποιασδήποτε βάσης θα είναι μια επιχείρηση εξόρυξης και επεξεργασίας που παράγει καύσιμα για να κάνει φθηνότερη την επιστροφή απ’ το φεγγάρι.

Σύμφωνα με τις υπάρχουσες μελέτες και προδιαγραφές θα μπορούσε να χρειαστεί μια δεκαετία για να δημιουργηθεί μια τέτοια επιχείρηση εξόρυξης παρόμοια. Αυτό μπορεί να φαίνεται σαν ένα μη ρεαλιστικό χρονοδιάγραμμα για μια αγορά που δεν έχει ακόμη καν εκκινήσει. Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι η νέα διαστημική οικονομία κινείται με ταχύτατους ρυθμούς. Το 2010, η SpaceX μόλις είχε αρχίσει να εκτοξεύει εμπορικά ωφέλιμα φορτία με τον πύραυλο Falcon 9. το 2022, η εταιρεία είχε κατά μέσο όρο μια εκτόξευση κάθε έξι ημέρες και αντιπροσώπευε το ένα τρίτο όλων των εκτοξεύσεων, παγκοσμίως. Η διαδικασία, μείωσε το κόστος πρόσβασης στο διάστημα και άνοιξε την πόρτα για μια νέα διαστημική οικονομία.

Όλοι στο δρόμο για το φεγγάρι

Δεν είναι μόνο η SpaceX που θα ενδιαφερθεί για προωθητικά καύσιμα φτιαγμένα στη Σελήνη. Άλλες ιδιωτικές διαστημικές εταιρείες, συμπεριλαμβανομένης της Blue Origin LLC, του Τζεφ Μπέζος, έχουν εκφράσει ενδιαφέρον για την εξόρυξη σεληνιακού νερού. Και η Κίνα σχεδιάζει μελλοντικές αποστολές σε περιοχές της Σελήνης που πιστεύεται ότι είναι πλούσιες σε νερό. Τελικά, αυτές οι τοποθεσίες θα μπορούσαν να βοηθήσουν την Κίνα να δημιουργήσει το δικό της σεληνιακό φυλάκιο, οικονομικά βιώσιμο.

Προς το παρόν, το Starship δίνει το πρώτο έναυσμα για τέτοια εγχειρήματα. Οι επόμενες δοκιμαστικές πτήσεις θα αποδείξουν αν το σύστημα ανεφοδιασμού στο διάστημα μπορεί να γίνει εφικτό. Αν όλα πάνε καλά, το φεγγάρι είναι ο επόμενος στόχος, και μετά ο Άρης και πιο πέρα. Για τους διαστημικούς εξορύκτες, η εύρεση νερού μπορεί να μην έχει την αίγλη του βρίσκεις διαμάντια σε αστεροειδείς, αλλά σε αντίθεση με αυτή την πιο φανταστική προοπτική, το νερό έχει επιχειρηματική υπόσταση. Μόλις γίνει αυτό δυνατό θα αρχίσουμε να πραγματοποιούμε το σύνθημα (της RAF) Per ardua ad astra – “μέσα από τις αντιξοότητες στα αστέρια”.