Ρέι Ντάλιο: Στα πρόθυρα μιας περιόδου μεγάλης αναταραχής [Γραφήματα]

Σε μια ανάρτηση στο LinkedIn, ο μεγαλοεπενδυτής και ιδρυτής της Bridgewater, Ρέι Ντάλιο, προειδοποιεί ότι βρισκόμαστε στα πρόθυρα μιας περιόδου μεγάλης αναταραχής.

Εστιάζει στον «μεγάλο κύκλο» και αναφέρει σε ποιο ακριβώς σημείο βρίσκεται η ανθρωπότητα αυτή την στιγμή.

Longtermism: Ο Ίλον Μασκ και η σωτηρία της ανθρωπότητας

Οι 5 μεγάλες δυνάμεις

Ο Ντάλιο αναφέρεται αρχικά στις πέντε μεγάλες δυνάμεις που έχουν οδηγήσει και οδηγούν σχεδόν τα πάντα:

1) την πίστωση/χρέος/ αγορά/ οικονομία,

2) τον εσωτερικό κύκλο ειρήνης/σύγκρουσης που διαμορφώνει την εσωτερική τάξη,

3) τον εξωτερικό κύκλο ειρήνης/σύγκρουσης που διαμορφώνει τη διεθνή τάξη,

4) τις πράξεις της φύσης (π.χ. ξηρασίες, πλημμύρες, πανδημίες) και

5) την ανθρώπινη εφευρετικότητα/τεχνολογία.

Οι 5 δυνάμεις αλληλεπιδρούν μεταξύ τους για να οδηγήσουν σχεδόν τα πάντα σε αυτό που ονομάζει «Μεγάλο Κύκλο».

Παρατηρώντας διεξοδικά αυτούς τους πέντε παράγοντες, σε συνδυασμό με τη μελέτη της ιστορίας, οδηγήθηκε στην πεποίθηση ότι βρισκόμαστε στην πορεία προς μια περίοδο μεγάλης αναταραχής που περιλαμβάνει οικονομικές αναταράξεις και μεγάλες συγκρούσεις εντός και μεταξύ των χωρών.

Περίληψη του μεγάλου κύκλου

Τα τελευταία χρόνια, μια σειρά από τις μεγάλες δυνάμεις συμβαίνουν σε μεγέθη που δενείχαν εμφανιστεί στο πρόσφατο παρελθόν, αλλά που υπήρχαν σε αυτά τα μεγέθη κατά την περίοδο 1930-45. Μελετώντας τις αυξήσεις και τις πτώσεις των αποθεματικών νομισμάτων και χωρών τα τελευταία 500 χρόνια, καθώς και τις ανόδους και παρακμές των δυναστειών της Κίνας τα τελευταία 2.000 χρόνια, ο Ντάλιο παρατήρησε ότι τα ίδια πράγματα συμβαίνουν ξανά και ξανά για τους ίδιους σχεδόν λόγους.

Με βάση τις διαπιστώσεις του Ντάλιο, η υπάρχουσα παγκόσμια τάξη βρίσκεται στο χείλος τριών έως πέντε επώδυνων σεισμικών μετατοπίσεων που εάν συμβούν, θα διαταράξουν τις εγχώριες και παγκόσμιες ισορροπίες με τρόπους που δεν έχουμε δει ποτέ στη ζωή μας, αλλά έχουν συμβεί πολλές φορές στο παρελθόν στην ιστορία.

Οι πέντε καταστάσεις που προσομοιάζουν με τις μεγάλες δυνάμεις, οι οποίες έχουν ενταθεί για να φτάσουν σε επίπεδα που συνάδουν με τις προηγούμενες μεγάλες αλλαγές στην παγκόσμια τάξη και οδηγούν σχεδόν τα πάντα είναι:

α)Η δημιουργία τεράστιων ποσών χρέους που αγοράζονται από τις κεντρικές τράπεζες μέσω της εκτύπωσης χρημάτων και της αγοράς του χρέους (δηλαδή της δημιουργίας εσόδων από χρέος) – με άλλα λόγια, η κυβέρνηση χρηματοδοτείται σε μεγάλο βαθμό τόσο δανείζοντας πολλά όσο και τυπώνοντας πολλά χρήματα.

β)Μεγάλες συγκρούσεις εντός χωρών (τώρα η πιο σημαντική διαδραματίζεται στις ΗΠΑ) που προκλήθηκαν από τα μεγαλύτερα κενά πλούτου και αξιών στη ζωή μας, που οδηγούν στην εμφάνιση λαϊκιστών της αριστεράς και της δεξιάς που μάχονται μεταξύ τους.

γ)Μεγάλες συγκρούσεις μεταξύ χωρών που προκύπτουν από την άνοδο χωρών (τώρα στο προσκήνιο είναι η Κίνα) που γίνονται αρκετά ισχυρές ώστε να είναι σε θέση να αμφισβητήσουν τις υπάρχουσες παγκόσμιες δυνάμεις (κυρίως τις ΗΠΑ) και την παγκόσμια τάξη (κυρίως την αμερικανική παγκόσμια τάξη).

δ)Πράξεις της φύσης (ξηρασία, πλημμύρες και πανδημίες)—δηλαδή κλιματική αλλαγή.

ε) Τεχνολογικές αλλαγές—π.χ., η Πρώτη και η Δεύτερη Βιομηχανική Επανάσταση, η πληροφορική και το διαδίκτυο, η τεχνητή νοημοσύνη.

Κάθε δύναμη, και το πιο σημαντικό, ο συνδυασμός τους, εμφανίζεται τώρα με το μεγαλύτερο μέγεθος από την περίοδο 1930-45 και μάλιστα σε επίπεδα παρόμοια με αυτά που υπήρχαν λίγο πριν από προηγούμενες καταστροφές και «σεισμικές μετατοπίσεις« στις εγχώριες και παγκόσμιες τάξεις.

Το που βρισκόμαστε τώρα στον Μεγάλο Κύκλο, φαίνεται στο παρακάτω διάγραμμα.

Η ανοδική κεκλιμένη γραμμή αντιπροσωπεύει τις εξελικτικές προόδους στη γνώση και τις τεχνολογίες. Λόγω αυτών των προόδων, η παραγωγικότητα και το βιοτικό επίπεδο έχουν βελτιωθεί πολύ με την πάροδο του χρόνου. Αυτό φαίνεται στα περισσότερα στατιστικά στοιχεία, όπως το πραγματικό κατά κεφαλήν εισόδημα, το προσδόκιμο ζωής και τα επίπεδα διατροφής και υγειονομικής περίθαλψης. Όσο για αυτό που συμβαίνει τώρα, είναι προφανές σύμφωνα με τον Ντάλιο, ότι ο κόσμος βρίσκεται στο χείλος μιας από τις μεγαλύτερες αλλαγές που έγιναν ποτέ, κυρίως λόγω της προόδου στην τεχνητή νοημοσύνη. Τέτοιες αλλαγές πάντα είχαν και σίγουρα θα έχουν μεγάλες συνέπειες που είναι πολύ δύσκολο να προβλεφθούν με ακρίβεια. Εάν διαχειρίζονται σωστά, μπορούν να αποφέρουν μεγάλες προόδους στην παραγωγικότητα, και εάν δεν διαχειρίζονται σωστά, μπορούν να αυξήσουν τις αναταράξεις.

Οι δύο κυματιστές γραμμές στο γράφημα που κινούνται γύρω από τη γραμμή της εξελικτικής ανοδικής τάσης αντιπροσωπεύουν τους δύο πιο σημαντικούς κύκλους. Η γραμμή wavier αντιπροσωπεύει τον βραχυπρόθεσμο κύκλο χρέους που στο παρελθόν διήρκεσε περίπου επτά χρόνια κατά μέσο όρο και η μεγαλύτερη αντιπροσωπεύει τον κύκλο μακροπρόθεσμου χρέους που έχει διαρκέσει περίπου 75 χρόνια κατά μέσο όρο.Αυτές οι οικονομικές αλλαγές στο παρελθόν συνοδεύτηκαν από πολιτικές αλλαγές στο εσωτερικό των χωρών και γεωπολιτικές αλλαγές μεταξύ των κρατών.

Σε όλη την ιστορία, οι βραχυπρόθεσμοι κύκλοι έχουν συσσωρευτεί σε μεγάλους μακροπρόθεσμους κύκλους στους οποίους: 1) τα χρεωστικά στοιχεία ενεργητικού και οι υποχρεώσεις αυξήθηκαν σε ποσά που δεν ήταν βιώσιμα, γεγονός που απαιτούσε μεγάλες οικονομικές αναδιαρθρώσεις, 2) ο πλούτος, οι αξίες και τα πολιτικά κενά ανέβηκαν σε επίπεδα που δεν ήταν βιώσιμα, γεγονός που ανέτρεψε τις εσωτερικές πολιτικές τάξεις, και 3) οι παρακμές των παλαιότερων ισχυρών χωρών και οι τάξεις τους σε σχέση με νεότερες ισχυρές χώρες λαμβάνουν χώρα την ίδια περίοδο. Μαζί, αυτές οι τρεις δυνάμεις οδήγησαν σε μεγάλες οικονομικές, πολιτικές και γεωπολιτικές σεισμικές αλλαγές σε παγκόσμιο επίπεδο.

Η τελευταία μεγάλη αλλαγή στην παγκόσμια τάξη πραγμάτων έγινε την περίοδο της ύφεσης και του πολέμου, μεταξύ 1930 και 1945.

Από το 1945 και μετά υπήρξαν 12 και μισοί κύκλοι πίστωσης/χρέους/αγοράς/οικονομίας και συναφείς πολιτικές κυκλικές διακυμάνσεις. Βρισκόμαστε πλέον στα μισά του 13ου κύκλου βραχυπρόθεσμου χρέους. Αυτό συμβαίνει όταν η αυστηροποίηση για την καταπολέμηση του πληθωρισμού προκαλεί ρωγμές στις χρηματοπιστωτικές αγορές και λίγο πριν πραγματοποιηθεί η οικονομική συρρίκνωση μέρους του κύκλου.

Εξετάζοντας τον μακροπρόθεσμο κύκλο του χρέους, τα επίπεδα χρέους και παθητικού έχουν γίνει μη βιώσιμα λόγω κακής οικονομικής διαχείρισης, και τα χρέη προβλέπεται να αυξηθούν τόσο πολύ που θα πρέπει να αγοραστούν από τις κεντρικές τράπεζες (οι οποίες οι ίδιες είναι κοντά στο να έχουν αρνητικό καθαρό αξίας λόγω των μεγάλων απωλειών που έχουν από τα χρέη που έχουν ήδη αγοράσει).

Δεδομένων αυτών των συνθηκών, φαίνεται ότι τα επιτόκια που είναι αρκετά υψηλά για να καταπολεμήσουν τον πληθωρισμό και να παρέχουν στους δανειστές-πιστωτές επαρκείς πραγματικές αποδόσει,ς θα είναι αφόρητα υψηλά για τους δανειολήπτες-οφειλέτες. Αυτό σημαίνει ότι το σύστημα είναι κοντά στο σημείο όπου θα χρειαστούν μεγάλες αναδιαρθρώσεις. Φυσικά, ποιοι οφειλέτες και πιστωτές επηρεάζονται θα διαφέρουν.

Όσον αφορά τις εσωτερικές πολιτικές συνθήκες, υπάρχει αυξανόμενος λαϊκιστικός εξτρεμισμός στις περισσότερες χώρες (κυρίως στις ΗΠΑ)  Αυτό, όπως συνέβη και στο παρελθόν, οφείλεται σε μεγάλα κενά στον πλούτο και τις αξίες που οδηγούν ένα σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού που ψηφίζει να θέλει πολιτικούς ηγέτες που θα παλέψουν και θα κερδίσουν για αυτούς και να απορρίψουν αυτούς που θα συμβιβαστούν.

Κάθε μία από αυτές τις δυνάμεις είναι μέρος του συστήματος. Για παράδειγμα, η αύξηση του ανώτατου ορίου χρέους δεν θα πάει τόσο ομαλή όσο περιμένουν οι περισσότεροι και πιθανότατα θα αποτελέσει ένα μεγάλο προεκλογικό ζήτημα που θα διχάσει τη χώρα επειδή και οι δύο πλευρές θα είναι λιγότερο πρόθυμες να συμβιβαστούν. Επίσης, σε αυτό το εκλογικό έτος, η επιθετικότητα με την Κίνα θα ενταθεί, επειδή οι περισσότεροι είναι κατά της ασιατικής υπερδύναμης, επομένως όσοι είναι υποψήφιοι θα θέλουν να ξεπεράσουν ο ένας τον άλλον στην ρητορική εναντίον της Κίνας.

Όσον αφορά τις πράξεις της φύσης, είναι πιο πιθανό να είναι δαπανηρές και επιζήμιες τα επόμενα πέντε έως δέκα χρόνια, καθώς εντείνονται οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.

Έτσι, τέσσερις από αυτές τις πέντε μεγάλες δυνάμεις (δηλαδή, η οικονομική, η εσωτερική σύγκρουση, η εξωτερική σύγκρουση και οι πράξεις της φύσης ) φαίνεται πιο πιθανό να διαταράξουν την παγκόσμια τάξη. Το πέμπτο – η ανθρώπινη εφευρετικότητα/τεχνολογία – είναι πιθανό να προκαλέσει μεγάλη αναστάτωση, αν και είναι δύσκολο να πούμε ακόμα με ποιους τρόπους.

Όταν αυτές οι δυνάμεις συγκεντρώνονται στα μεγέθη που βλέπουμε τώρα, η ιστορία έχει δείξει ότι είναι πιθανό να βιώσουμε «σεισμικές αλλαγές» στο χρηματοοικονομικό σύστημα.

Παρακάτω, ο Ντάλιο μας δείχνει μέσω διαγράμματος που πιστεύει ότι βρισκόμαστε σήμερα στον Μεγάλο Κύκλο:

«Με άλλα λόγια, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η υπάρχουσα παγκόσμια τάξη πραγμάτων αλλάζει γρήγορα και οι άνθρωποι που ζουν με την υπόθεση ότι τα πράγματα θα συνεχίσουν να λειτουργούν με τον τρόπο που έχουν συνηθίσει θα σοκαριστούν και θα πληγωθούν από τις αλλαγές που θα έρθουν», τονίζει χαρακτηριστικά ο Ντάλιο.

Συνοψίζοντας, ο κόσμος σίγουρα αλλάζει και σίγουρα θα αλλάξει δραματικά και δεύτερον, το πόσο καλά θα πάει θα εξαρτηθεί από το πόσο καλά θα διαχειρίζονται οι αλλαγές. Εάν οι άνθρωποι που έχουν στα χέρια τους τους μοχλούς της εξουσίας επικεντρωθούν στη συνεργασία για να κάνουν ό,τι είναι καλύτερο για το σύνολο και να μοιράσουν καλά την πίτα, τότε και μόνο τότε θα υπάρχει πιθανότητα οι αλλαγές και οι επιπτώσεις παγκόσμια να μην είναι δραματικές.