Χιλή: Το σημαίνει ο κρατικός έλεγχος στον κλάδο του λιθίου

Το πρόσφατα ανακοινωθέν σχέδιο της κυβέρνησης της Χιλής να περάσει στην ιδιοκτησία του κράτους το πλειοψηφικό μερίδιο στη βιομηχανία λιθίου, ανησύχησε τα εταιρικά στελέχη, αν και οι αναλυτές υποστηρίζουν ότι η πρόταση φαίνεται ότι προσπαθεί να βρει μια μέση λύση μεταξύ των ανταγωνιστικών συμφερόντων.

Σε τηλεοπτικό του διάγγελμα το βράδυ της περασμένης Πέμπτης, ο πρόεδρος της χώρας Γκάμπριελ Μπόριτς ανακοίνωσε ότι οι ιδιωτικές εταιρείες θα πρέπει να συνεργαστούν με την κυβέρνηση για την εκμετάλλευση του λιθίου της Χιλής, ενός μετάλλου που χρησιμοποιείται για την κατασκευή επαναφορτιζόμενων μπαταριών.

Η ελεύθερη πτώση της τιμής του λιθίου εξαλείφει όλα τα κέρδη από τον Νοέμβριο του 2021 και μετά

Ο ίδιος ανέφερε ότι το κράτος θα έχει το μεγαλύτερο μερίδιο σε κάθε συνεργασία, με αποτέλεσμα ορισμένοι το μέτρο να το χαρακτηρίσουν ως κρατικοποίηση του κλάδου, ενώ κάποιοι διαφώνησαν με τον χαρακτηρισμό αυτό.

«Το να το χαρακτηρίζουμε ως κρατικοποίηση είναι πολύ βάρυ… είναι μια οιονεί κρατικοποίηση, καθώς οι όροι ανταγωνισμού θα ισοπεδωθούν τώρα υπέρ του κράτους», δήλωσε ο Νίκολας Σάλδιας, ανώτερος αναλυτής στην Economist Intelligence Unit για τη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική. «Δεν υπάρχουν ίσοι όροι ανταγωνισμού για τον ιδιωτικό τομέα στη Χιλή».

Η Χιλή είναι η δεύτερη μεγαλύτερη παραγωγός λιθίου και είναι τρίτη σε αποθέματα του μετάλλου στον κόσμο. Η ζήτηση για λίθιο αναμένεται να εκτοξευθεί εν μέσω της μετάβασης στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας σε όλο τον κόσμο και της αύξησης των ηλεκτρικών οχημάτων που τροφοδοτούνται από μπαταρίες λιθίου.

Η χώρα της Νότιας Αμερικής έχασε πρόσφατα έδαφος στον αγώνα για να εκμεταλλευτεί το μέταλλο, οπότε ήταν μεγάλη η προσμονή για το τι θα ανακοίνωνε ο Μπόριτς, ως στρατηγική της χώρας για τη βιομηχανία.

«Δεν υπήρχαν μεγάλες εκπλήξεις, όμως δεν σημαίνει ότι δεν είναι μια πολύ σημαντική αλλαγή στο μοντέλο», δηλώνει ο Μαριάνο Μασάδο Machado, κύριος αναλυτής για την Αμερική στη Verisk Maplecroft, μια εταιρεία πληροφοριών για τους κινδύνους σε παγκόσμιο επίπεδο.

Το κυβερνητικό σχέδιο

Σύμφωνα με το κυβερνητικό σχέδιο, όλες οι εταιρείες που θέλουν να δραστηριοποιηθούν στον κλάδο λιθίου της Χιλής θα πρέπει να συμπεριλάβουν ως εταίρο την Εθνική Εταιρεία Λιθίου η οποία δεν έχει ιδρυθεί ακόμη και «το κράτος θα έχει τον έλεγχο», όπως δήλωσε ο Μπόριτς την Πέμπτη. Οι υπάρχουσες συμβάσεις θα τηρηθούν, εντούτοις ο Χιλιανός πρόεδρος εξέφρασε την αισιοδοξία ότι θα βρεθεί τρόπος να ενισχύσουν τη συμμετοχή του κράτους στις συμβάσεις πριν λήξουν.

«Δεν πρόκειται για κλοπή των παραχωρήσεων, αλλά για αλλαγή των κανόνων αντί για απότομη παραβίασή τους», δήλωσε η Έμιλι Χερς, διευθύνουσα σύμβουλος της Luna Lithium, μιας εταιρείας εξερεύνησης λιθίου με έργα στην Αμερική.

Δύο εταιρείες εξορύσσουν επί του παρόντος λίθιο στη Χιλή, η αμερικανική Albemarle και η SQM της Χιλής με τις παραχωρήσεις να λήγουν το 2043 και το 2030, αντίστοιχα.

Οι μετοχές των δύο εταιρειών υποχώρησαν χθες Παρασκευή μετά την ανακοίνωση του Μπόριτς.

Η δημιουργία της νέας εταιρείας απαιτεί την έγκριση από το Κογκρέσο, το οποίο έχει ήδη απορρίψει αρκετές από τις βασικές πρωτοβουλίες του Μπόριτς.
Μέχρι τότε, οι δύο άλλες κρατικές εταιρείες, η Codelco, η μεγαλύτερη παραγωγός χαλκού στον κόσμο και η κρατική εταιρεία εξόρυξης Enami θα κατανοήσουν πώς θα λειτουργήσουν οι εταιρικές σχέσεις μεταξύ του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα.

Ο πρόεδρος της Χιλής ταξίδεψε την Παρασκευή στην Αντοφαγκάστα, περίπου 1.300 χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα της Χιλής για να δώσει περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με την πρότασή του στις τοπικές αρχές.

«Καλούμε για διάλογο και συμμετοχή προκειμένου να συγκεντρώσουμε τα οράματα και τις γνώσεις σχετικά με τη νέα διακυβέρνηση του λιθίου στις αλυκές», είπε ο Μπόριτς.

Προβληματισμένες οι επιχειρήσεις

Ωστόσο οι επιχειρήσεις εμφανίζονται προβληματισμένες. «Είμαστε αρκετά ανήσυχοι» από την ανακοίνωση του Μπόριτς, δήλωσε ο Ρικάρντο Μέουες, επικεφαλής της Συνομοσπονδίας Παραγωγής και Εμπορίου, μιας ένωσης που εκπροσωπεί την επιχειρηματική κοινότητα της Χιλής.

Ο Μέουες υποστήριξε ότι τα στελέχη των επιχειρήσεων περίμεναν ότι θα υπήρχε «μεγάλη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα» στον τομέα του λιθίου και τώρα «το κράτος θα είναι αυτό που θα ελέγχει» τη βιομηχανία.

Από τη μεριά τους αρκετοί αναλυτές θεωρούν ότι αυτές οι ανησυχίες μπορεί και να είναι υπερβολικές. Ο Σάλδιας της Economist Intelligence Unit, αναφέρει ότι η πρόταση «στην πραγματικότητα παρέχει στον ιδιωτικό τομέα περισσότερες ευκαιρίες από το υπάρχον πλαίσιο, επειδή … θα υπάρχει μεγαλύτερη δυνατότητα συμμετοχής σε έργα από ό,τι υπάρχει σήμερα». Προειδοποίησε ωστόσο ότι οι περιβαλλοντικοί περιορισμοί στον τρόπο παραγωγής του λιθίου και η ώθηση για περισσότερες διαβουλεύσεις με τις τοπικές κοινότητες θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε «αύξηση του κόστους της επιχειρηματικής δραστηριότητας» στη Χιλή.

Ο Μασάδο της Verisk Maplecroft σημειώνει ότι «η Χιλή δείχνει να ακολουθεί ένα μεσοβέζικο μοντέλο στο οποίο το κράτος έχει το πάνω χέρι, δεδομένου ότι είναι ένας πόρος που θεωρείται στρατηγικός».

Διαφορετικό μοντέλο

Είναι ένα διαφορετικό μοντέλο από της γειτονικής Βολιβίας, στο οποίο το κράτος έχει τον πλήρη έλεγχο του κλάδου, αλλά και της Αργεντινής, όπου το κράτος απλώς χορηγεί παραχωρήσεις για τη λειτουργία των εταιρειών.

Ο υπουργός Οικονομικών Μάριο Μαρσέλ ζήτησε ηρεμία από την επιχειρηματική κοινότητα. Όπως είπε στο πλαίσιο του σχεδίου, οι ιδιωτικές εταιρείες θα συνεισφέρουν κεφάλαια, τεχνολογικές γνώσεις και εμπειρία, ενώ το κράτος θα παρέχει «χρηματοδότηση» και ταυτόχρονα θα προστατεύει τις περιβαλλοντικές συνθήκες των αλυκών και τη «σχέση με τους αυτόχθονες πληθυσμούς» της πληγείσας περιοχής.

Παραμένει ασαφές εάν η κυβέρνηση θα συνεισφέρει κεφάλαια τα οποία θα ανταποκρίνονται με τα μερίδια που θα έχει υπό την ιδιοκτησία της.
Σύμφωνα με τον πρόεδρος της Χιλή, η κυβέρνηση θα προχωρήσει πέρα από την απλή την εξόρυξη λιθίου, λέγοντας ότι θα προωθήσει την ανάπτυξη προϊόντων λιθίου με προστιθέμενη αξία καθώς προσπαθεί να γίνει η κορυφαία παραγωγός του μετάλλου στον κόσμο.

Το σχέδιο του Μπόριτς είναι σύμφωνο με την «κατεύθυνση που οδεύει ο κόσμος», υποστηρίζει η Χερς της Luna Lithium.

«Η ώθηση για περισσότερη προστιθέμενη αξία εκεί που παράγονται τα ορυκτά και για να έχουμε μεγαλύτερο μερίδιο εσόδων από τις εξορυκτικές δραστηριότητες είναι κατανοητές μακροπρόθεσμες τάσεις», είπε.

Για τη Χερς η πραγματική ανησυχία δεν είναι απαραίτητα η Χιλή, μια χώρα με ισχυρή εξορυκτική βιομηχανία και υπάρχουσα παραγωγή λιθίου. Ανησυχεί για το τι μήνυμα στέλνει σε άλλους στην περιοχή που προσπαθούν να δημιουργήσουν νεοφυείς βιομηχανίες, θεωρώντας ότι το Μεξικό έχει ήδη κρατικοποιήσει τον κλάδο του λιθίου.

«Σε πιάνει κάτι σαν βιασύνη για το πάρτι, δεν μπορείς να θεωρείσαι ο εκτός εποχής πρόεδρος που δεν συμμετέχει», καταλήγει η Χερς.