Ισπανία: Το νερό το νέο θέμα πολιτικής αντιπαράθεσης

Ένα νέο σημείο έντονων αντιπαραθέσεων έχει ξεσπάσει στην Ισπανία κι αυτό είναι το νερό και η έλλειψή του.

Αφορμή για αυτές τις διαμάχες αποτελεί μια πλωτή οδό μήκους 200 μιλίων. Για τέσσερις δεκαετίες, το νερό εκτρέπεται από τον μεγαλύτερο ποταμό της Ισπανίας, τον Τάγος, μέσω μιας σειράς υδραγωγείων και σηράγγων, στον ποταμό Σεγκούρα στα νοτιοανατολικά, επιτρέποντας την καλλιέργεια φρούτων και λαχανικών.

Νερό: Το νέο επείγον ευρωπαϊκό και παγκόσμιο πρόβλημα

Ωστόσο, το σχέδιο της ισπανικής κυβέρνησης να αυξήσει τη ροή στον Τάγος, που παρέχει νερό σε πόλεις και χωριά σε όλη τη δυτική Ισπανία και σε τμήματα της Πορτογαλίας, συμπεριλαμβανομένης της Μαδρίτης και της Λισαβόνας, θα περιορίσει σοβαρά την ποσότητα που ρέει στον Σεγκούρα.

Η αντίδραση από αγρότες και πολιτικούς στις πληγείσες περιοχές το έχει καταστήσει ένα κομβικό πολιτικό ζήτημα ενόψει των τοπικών εκλογών που είναι προγραμματισμένες για τον Μάιο και υπογραμμίζει τις ανταγωνιστικές πιέσεις στους υδάτινους πόρους της Ισπανίας καθώς η κλιματική αλλαγή διογκώνεται.

Η απόφαση της αριστερής κυβέρνησης συνασπισμού του πρωθυπουργού Πέδρο Σάντζεζ να μειώσει τη ροή κατά μήκος του τεχνητού καναλιού προς τον Σεγκούρα έρχεται ως απάντηση σε μια σειρά εθνικών δικαστικών αποφάσεων που δηλώνουν ότι η στάθμη του νερού του ποταμού Τάγος πρέπει να αυξηθεί για να διασφαλιστεί ότι είναι σύμφωνη με του κανονισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη στάθμη των υδάτων των ποταμών. Το νέο σχέδιο στοχεύει να αυξήσει τη ροή του ποταμού από τα 6 κυβικά μέτρα ανά δευτερόλεπτο σε 8,6 κυβικά μέτρα έως το 2027.

«Φυσικά, αν χρειαστεί να διασφαλίσουμε ότι υπάρχει η σωστή στάθμη νερού στον Τάγος, η διαθέσιμη ποσότητα που μεταφέρεται στις ξηρότερες περιοχές της Ισπανίας πιθανότατα θα γίνεται όλο και χαμηλότερη», δήλωσε στο Politico η Τερέσα Ριμπέρα, υπουργός οικολογικής μετάβασης.

Επιμένει ότι η απόφαση αυτή υπερβαίνει την απλή συμμόρφωση με τους εθνικούς και κοινοτικούς νόμους. «Θέλουμε να προβλέψουμε λύσεις σε κάτι που είναι ήδη πραγματικότητα», δηλώνει. «Έχουμε λιγότερο διαθέσιμο νερό εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής».

Η αντίδραση από «τους ανθρώπους που περίμεναν να έχουν το ίδια ποσότητα» είναι αναπόφευκτη, πρόσθεσε.

Τροφοδοτώντας την Ευρώπη

Οι νοτιοανατολικές επαρχίες της Μούρθια, της Αλμερίας και του Αλικάντε που αποτελούν την «καρδιά» των φρούτων και των λαχανικών της Ισπανίας -το αποκαλούμενο «Περιβόλι της Ευρώπης»- παράγουν περίπου το 70% όλων των λαχανικών και το ένα τέταρτο όλων των εξαγωγών φρούτων, σύμφωνα με τις γεωργικές ενώσεις.

«Εδώ το κλίμα είναι τέλειο για τα φρούτα, γι’ αυτό η Μούρθια και η γύρω περιοχή τρέφουν την Ευρώπη», αναφέρει ο αγρότης Χουάν Γκιγιέν. Ισπανοί και Μαροκινοί εργάτες μαζεύουν τα λεμόνια, τα οποία θα εξαχθούν στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Ο ίδιος προκειμένου να αντισταθμίσει την έλλειψη βροχής, βασίζεται στο νερό που εκτρέπεται νότια μέσω του καναλιού. Οι πράσινες πεδιάδες και οι πλαγιές που τις περιβάλλουν θα ήταν «ένα σεληνιακό τοπίο» χωρίς αυτό, όπως τονίζει.

«Αυτός είναι τρόπος ζωής. Εάν το νερό σταματήσει να έρχεται, δεν θα δουλεύουμε», σημειώνει ο Ρούμπεν Πάστορ, ένας εργαζόμενος. «Αντί να λύνουν προβλήματα, οι πολιτικοί απλώς τσακώνονται μεταξύ τους».

Εκείνοι που θέλουν η τρέχουσα παροχή νερού στα νοτιοανατολικά να παραμείνει στα ίδια επίπεδα επισημαίνουν τα οικονομικά επιχειρήματα: Περισσότερες από 100.000 θέσεις εργασίας στηρίζονται στη γεωργία, συνεισφέροντας περίπου 3 δισ. ευρώ στην ισπανική οικονομία, σύμφωνα με την αγροτική ένωση SCRATS.
Ο Γκιγιέν προειδοποιεί ότι η απώλεια της παροχής νερού θα προκαλέσει ελλείψεις στα τρόφιμα και θα οδηγήσει σε αυξήσεις τιμών στις χώρες που εισάγουν φρούτα και λαχανικά από την Ισπανία
Τον Ιανουάριο, αγρότες της περιοχής ταξίδεψαν στη Μαδρίτη για να διαμαρτυρηθούν έξω από το υπουργείο Οικολογικής Μετάβασης σε μια ύστατη προσπάθεια να αλλάξουν της γνώμη της κυβέρνησης. Απέτυχαν.

«Η απάντησή μας είναι: Συγγνώμη, αλλά μπορεί να έχετε όλο και λιγότερο νερό από τον Τάγος εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής και όχι εξαιτίας οποιασδήποτε πολιτικής απόφασης», αναφέρει η Ριμπέρα. «Έτσι είναι πολύ καλύτερο να προβλέψουμε αυτό το σενάριο και να χτίσουμε και να επενδύσουμε σε νέες υποδομές».

Η κυβέρνηση έχει ανακοινώσει επενδύσεις ύψους 1,6 δισ. ευρώ σε υποδομές, ιδιαίτερα σε μονάδες αφαλάτωσης, προκειμένου να αντισταθμίσει το έλλειμμα. Οι αγρότες λένε ότι το αφαλατωμένο νερό είναι πολύ δαπανηρό και δεν έχει τα θρεπτικά συστατικά που απαιτούνται για την ανάπτυξητων καλλιεργειών.

«Ενάντια στη σύνεση και τη λογική»

Η διαμάχη δεν φέρνει μόνο τους αγρότες ενάντια στην κεντρική κυβέρνηση, δημιουργεί επίσης εντάσεις μεταξύ των τοπικών κυβερνήσεων στις πληγείσες περιοχές.

Η Καστίλλη-Λα Μάντσα είναι μια γεωργική περιοχή που υποστηρίζει το έργο του Τάγος. Η περιοχή διοικείται από τον τοπικό βραχίονα του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος (PSOE) του Σάντσεθ, καθιστώντας το σύμμαχο της κεντρικής κυβέρνησης στο θέμα.

Ο Εμιλιάνο Γκαρθία Πάγε, πρόεδρος της περιοχής, καταγγέλλει την τεχνητή πλωτή οδό ως μια μακροχρόνια ανοησία που «δημιουργήθηκε ενάντια στα συμφέροντα αυτής της περιοχής και ενάντια στη σύνεση και τη λογική».

Στο μεταξύ, η περιφέρεια της Βαλένθια, όπου βρίσκεται το Αλικάντε, αντιτίθεται στο νέο σχέδιο, παρόλο που διοικείται επίσης από το PSOE. Η κυβέρνηση της Βαλένθια έχει καταθέσει προσφυγή ενώπιον του Ανωτάτου Δικαστηρίου ζητώντας την αλλαγή των νέων παραμέτρων για το νερό, χαρακτηρίζοντάς τες ως «μια αυθαίρετη απόφαση που δεν βασίζεται σε τεχνικά κριτήρια».

Η αντίθεση της Βαλένθια στο σχέδιο για το νερό την ευθυγραμμίζει με το συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα (PP), το οποίο κυβερνά τις άλλες περιοχές στο «Περιβόλι της Ευρώπης» που αντιμετωπίζουν τη διαφαινόμενη έλλειψη σε νερό, τη Μούρθια και την Ανδαλουσία.

Με τις εκλογές στη Βαλένθια, τη Μούρθια και την Καστίλλη-Λα Μάντσα που διεξαχθούν στα τέλη Μαΐου, η ρητορική θερμαίνεται -και το νερό μπορεί να έχει σημαντικό αντίκτυπο στα αποτελέσματα.

Ο πρόεδρος του PP της Μούρθια Φερνάντο Λόπεζ Μιράζ, βγήκε στους δρόμους της πρωτεύουσας της περιοχής του για να προειδοποιήσει τους ψηφοφόρους για τις συνέπειες του σχεδίου, υποστηρίζοντας ότι θα οδηγήσει σε ελλείψεις και αυξήσεις στους λογαριασμούς. Στη Μούρθια, είπε, ότι το νερό «είναι το παν, είναι ζωή, είναι γεωργία, είναι βιομηχανία, είναι μεταφορές, είναι το κοινωνικό θεμέλιο της περιοχής μας».

A dead-looking tree is seen on the cracked mud of the dry reservoir bed of Contreras in Valencia, eastern Spain, Friday, Sept. 8, 2006. The driest winter and spring for more than 60 years has left reservoirs in some regions with less of 20 percent of their normal capacity. (AP Photo/Fernando Bustamante)

Μια δημοσκόπηση έδειξε ότι το νερό ήταν η δεύτερη μεγαλύτερη ανησυχία για τους κατοίκους της Μούρθια, μετά την ανεργία. Περίπου το 72% των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι πιστεύουν ότι η μείωση της ροής του νερού θα έβλαπτε τα συμφέροντά τους, ένα ποσοστό που αναθεώρησε τις κομματικές δεσμεύσεις.

Οι παρατηρητές λένε ότι ο αγώνας των υδάτινων οδών είναι μέρος ενός ευρύτερου προβλήματος και υποστήριξαν ότι το αγροτικό μοντέλο της Ισπανίας, το οποίο καταναλώνει το 80% των υδάτινων πόρων της χώρας, πρέπει να ανανεωθεί.

«Πρέπει να εξετάσουμε το είδος της γεωργίας που ασκείται μεσοπρόθεσμα, δεδομένων των σεναρίων που αντιμετωπίζουμε για σημαντική πτώση των υδάτινων πόρων», δήλωσε ο Σαλβαδόρ Σάντεζ, ανώτερος ερευνητής στο Εθνικό Συμβούλιο Ερευνών της Ισπανίας. «Η αγροτική δραστηριότητα διατηρείται με τρόπο δυσανάλογο από υδρολογικής άποψης».

Σύμφωνα με τον ίδιο, ο ποταμός Τάγος πρόκειται να χάσει το 15% του όγκου του τα επόμενα 20 έως 30 χρόνια, από τη μείωση των βροχοπτώσεων, ιδιαίτερα στην κεντρική και νότια Ισπανία.

«Αυτή η σύγκρουση πρέπει να επιλυθεί», υπογραμμίζει. «Υπάρχει όλο και λιγότερο νερό, υπάρχει ολοένα και μεγαλύτερη πίεση στη διαθέσιμη παροχή και χρειαζόμαστε καινοτόμες στρατηγικές διαχείρισης του νερού», καταλήγει.