Παγκόσμιο εμπόριο: Ποιοι πιέζουν για απεξάρτηση από το δολάριο

Οι εκκλήσεις για «αποδολαριοποίηση» του παγκόσμιου εμπορίου αυξάνονται το τελευταίο διάστημα. Όλο και περισσότερες χώρες – από τη Βραζιλία μέχρι τα έθνη της Νοτιοανατολικής Ασίας – υποστηρίζουν ότι το εμπόριο θα πρέπει να πραγματοποιείται σε άλλα νομίσματα εκτός από το αμερικανικό νόμισμα.

Το δολάριο είναι ο βασιλιάς στο παγκόσμιο εμπόριο για δεκαετίες – όχι μόνο επειδή οι ΗΠΑ είναι η μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, αλλά και επειδή το πετρέλαιο, ένα βασικό αγαθό που χρειάζονται όλες οι οικονομίες, μεγάλες και μικρές, κοστολογείται σε δολάρια. Τα περισσότερα εμπορεύματα τιμολογούνται επίσης και διαπραγματεύονται σε δολάρια.

Η αλαζονεία του δολαρίου και η «δύναμη» του χρυσού

Αλλά από τότε που η Federal Reserve ξεκίνησε ένα ταξίδι επιθετικών αυξήσεων επιτοκίων για την καταπολέμηση του εγχώριου πληθωρισμού, πολλές κεντρικές τράπεζες σε όλο τον κόσμο αύξησαν τα επιτόκια για να ανακόψουν τις εκροές κεφαλαίων και την απότομη υποτίμηση των δικών τους νομισμάτων.

Δολάριο: Οι επενδυτές στοιχηματίζουν σε περαιτέρω πτώση

«Διαφοροποιώντας τα αποθέματά τους σε ένα χαρτοφυλάκιο με περισσότερα  νομίσματα, ίσως μπορέσουν να μειώσουν αυτή την πίεση στους εξωτερικούς τους τομείς», αναφέρει στο CNBC, ο Cedric Chehab από τη Fitch Solutions.

Για να είμαστε σαφείς, το δολάριο ΗΠΑ παραμένει κυρίαρχο στα παγκόσμια συναλλαγματικά αποθέματα, παρόλο που το μερίδιό του στα συναλλαγματικά αποθέματα των κεντρικών τραπεζών έχει μειωθεί από περισσότερο από το 70% που ήταν το 1999, σύμφωνα με στοιχεία του ΔΝΤ και στα τέλη του περασμένου έτους ήταν στο 58,36%. Συγκριτικά, το ευρώ ακολουθεί με περίπου 20,5% των παγκόσμιων συναλλαγματικών αποθεμάτων ενώ το κινεζικό γουάν αντιπροσώπευε μόλις το 2,7% την ίδια περίοδο.

Ο ρόλος της Κίνας

Η Κίνα, με δεδομένη τη δεσπόζουσα θέση της στο παγκόσμιο εμπόριο και ως δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, είναι ένας από τους πιο ενεργούς παίκτες προς στην προσπάθεια απαγκίστρωσης από το δολάριο.

Με βάση υπολογισμούς του CNBC για την κατεύθυνση του εμπορίου το 2022 , η ηπειρωτική Κίνα ήταν ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος σε 61 χώρες. Συγκριτικά, οι ΗΠΑ ήταν ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος σε 30 χώρες.

«Καθώς η οικονομική ισχύς της Κίνας συνεχίζει να αυξάνεται, αυτό σημαίνει ότι θα ασκήσει μεγαλύτερη επιρροή στα παγκόσμια χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και το εμπόριο κ.λπ.», δήλωσε ο Chehab στο CNBC την περασμένη εβδομάδα.

Η Κίνα και τα αμερικανικά ομόλογα

Η Κίνα – εδώ και πολύ καιρό μεταξύ των 2 κορυφαίων ξένων κατόχων αμερικανικών ομολόγων – μειώνει σταθερά τις κατοχές της σε τίτλους του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ.

Η ηπειρωτική Κίνα κατείχε σχεδόν 849 δισεκατομμύρια δολάρια αμερικανικών ομολόγων από τον Φεβρουάριο του τρέχοντος έτους, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία από το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ . Αυτό είναι σε χαμηλό 12 ετών, σύμφωνα με ιστορικά στοιχεία .

Μεταβαλλόμενη δυναμική

Αλλά η Κίνα δεν είναι η μόνη χώρα που ζητά μια μετατόπιση από το δολάριο ΗΠΑ.

Ο Πρόεδρος της Βραζιλίας Λούλα πραγματοποίησε επίσκεψη στο Πεκίνο τον Απρίλιο, όπου φέρεται να ζήτησε να μειωθεί η εξάρτηση από το δολάριο ΗΠΑ για το παγκόσμιο εμπόριο.

Το εμπόριο μεταξύ Βραζιλίας και Κίνας έφτασε τα 150 δισεκατομμύρια δολάρια το 2022, αύξηση 10% σε σχέση με ένα χρόνο πριν, σύμφωνα με την S&P Global Market Intelligence .

Κατά τη διάρκεια μιας πρόσφατης επίσκεψης στην Κίνα, ο πρωθυπουργός της Μαλαισίας Anwar Ibrahim λέγεται ότι πρότεινε τη σύσταση ενός «Ασιατικού Νομισματικού Ταμείου» για τη μείωση της εξάρτησης από το δολάριο ΗΠΑ. Σε μια συνέντευξη στις 6 Απριλίου στο CNBC, ο υπουργός Εμπορίου της Μαλαισίας αναγνώρισε επίσης τις ανησυχίες της Μαλαισίας για την εξάρτηση της Ασίας από το δολάριο ΗΠΑ.

Στη συνάντηση των υπουργών Οικονομικών και των κεντρικών τραπεζών της ASEAN στην Ινδονησία τον Μάρτιο , οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής συζήτησαν επίσης την ιδέα να περικόψουν την εξάρτησή τους από το δολάριο ΗΠΑ, το γιεν Ιαπωνίας και το ευρώ και τη «μετακίνηση σε διακανονισμούς σε τοπικά νομίσματα».

Στις αρχές Απριλίου, τα ινδικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ευρέως ότι το Υπουργείο Εξωτερικών (MEA) είχε ανακοινώσει ότι η Ινδία και η Μαλαισία άρχιζαν να διευθετούν τις συναλλαγές τους σε ρουπία Ινδίας.

Οικονομικά οφέλη

Οι αναλυτές υποστηρίζουν ότι αυτή η αλλαγή της παγκόσμιας οικονομικής δυναμικής μπορεί να ωφελήσει τις τοπικές οικονομίες με διάφορους τρόπους.

Το εμπόριο σε τοπικά νομίσματα «επιτρέπει στους εξαγωγείς και τους εισαγωγείς να εξισορροπήσουν τους κινδύνους, να έχουν περισσότερες επιλογές για επενδύσεις, να έχουν μεγαλύτερη βεβαιότητα για τα έσοδα και τις πωλήσεις», δήλωσε στο CNBC ο πρώην πρεσβευτής της Βραζιλίας στην Κίνα, Μάρκος Καραμούρου την περασμένη εβδομάδα.

Ένα άλλο όφελος για τις χώρες που απομακρύνονται από τη χρήση του δολαρίου, είναι να «τις βοηθήσουν να ανέβουν την αλυσίδα αξίας», δήλωσε ο Mark Tinker από το ToscaFund του Χονγκ Κονγκ στο CNBC στις αρχές Απριλίου .

«Δεν πρόκειται για την πώληση φθηνών αγαθών στη Walmart, για τη διατήρηση των τιμών για τους Αμερικανούς καταναλωτές προκειμένου να κερδίσουν δολάρια για να αγοράσουν την ενέργειά της. Πρόκειται τώρα για ένα εντελώς διμερές εμπορικό μπλοκ», είπε ο Τίνκερ.

Εν τω μεταξύ, η ανάπτυξη οικονομικών μπλοκ εκτός των ΗΠΑ ενθαρρύνει επίσης αυτές τις οικονομίες να πιέσουν για ευρύτερη χρήση των νομισμάτων τους. Το ΔΝΤ εκτιμά ότι η Ασία θα μπορούσε να συμβάλει περισσότερο από 70% στην παγκόσμια ανάπτυξη φέτος.

«Η ανάπτυξη των ΗΠΑ μπορεί να επιβραδυνθεί, αλλά η ανάπτυξη των ΗΠΑ δεν είναι πλέον το ζητούμενο. Υπάρχει ένα ολόκληρο μπλοκ εκτός ΗΠΑ που μεγαλώνει», είπε ο Tinker. «Πιστεύω ότι θα υπάρξει εκ νέου διεθνοποίηση των ροών».

Γεωπολιτικές ανησυχίες

Οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι έχουν επίσης επιταχύνει την τάση απομάκρυνσης από το δολάριο ΗΠΑ.

«Ο πολιτικός κίνδυνος συμβάλλει πραγματικά στην εισαγωγή πολλής αβεβαιότητας και μεταβλητότητας σχετικά με το πόσο ασφαλές καταφύγιο είναι πραγματικά αυτό το δολάριο ΗΠΑ», δήλωσε ο Galvin Chia από το NatWest Markets στο «Street Signs Asia».

Ο Τίνκερ είπε ότι αυτό που επιτάχυνε τις εκκλήσεις για αποδολαριοποίηση ήταν η απόφαση των ΗΠΑ να παγώσουν τα συναλλαγματικά αποθέματα της Ρωσίας μετά την εισβολή της Μόσχας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022.

Το γιουάν φέρεται να έχει αντικαταστήσει το δολάριο ΗΠΑ ως το νόμισμα με τις περισσότερες συναλλαγές στη Ρωσία, σύμφωνα με το Bloomberg.

Μέχρι στιγμής, οι ΗΠΑ και οι δυτικοί σύμμαχοί τους έχουν παγώσει περισσότερα από 300 δισεκατομμύρια δολάρια από τα συναλλαγματικά αποθέματα της Ρωσίας και έχουν επιβάλει πολλαπλούς γύρους κυρώσεων στη Μόσχα και τους ολιγάρχες της χώρας. Αυτό ανάγκασε τη Ρωσία να αλλάξει το εμπόριο σε άλλα νομίσματα και να αυξήσει τα αποθέματά της σε χρυσό.

Το δολάριο είναι ακόμα βασιλιάς

Παρά την αργή διάβρωση της ηγεμονίας του, οι αναλυτές λένε ότι το δολάριο ΗΠΑ δεν αναμένεται να εκθρονιστεί στο εγγύς μέλλον – απλώς και μόνο επειδή δεν υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις αυτή τη στιγμή.

« Το ευρώ είναι κάπως ατελής δημοσιονομική και νομισματική ένωση, το γιεν Ιαπωνίας, που είναι ένα άλλο αποθεματικό νόμισμα, έχει κάθε είδους διαρθρωτικές προκλήσεις όσον αφορά τα υψηλά φορτία χρέους», δήλωσε ο Chehab στο CNBC, προσθέτοντας ότι κινεζικό γιουάν υπολείπεται επίσης.

«Αν δείτε τα αποθέματα γιουάν ως μερίδιο των συνολικών αποθεμάτων, είναι μόνο περίπου το 2,5% των συνολικών αποθεμάτων και η Κίνα εξακολουθεί να έχει περιορισμούς», δήλωσε ο Chehab.