Πάσχα και 1η Μαΐου 2023 – Ποιες μέρες είναι υποχρεωτικά αργίες, πώς αμείβονται

Πάσχα 2023 και 1^η Μαΐου 2023 – Ποιες μέρες είναι υποχρεωτικά αργίες – Πώς αμείβονται– Τι ισχύει για Μεγάλη Παρασκευή και Μεγάλο Σάββατο

1.1. Εισαγωγή

1.1.1. Γενικά

Οι διατάξεις της νομοθεσίας για την Κυριακή αργία, τις αργίες της περιόδου του Πάσχα, τον χρόνο εβδομαδιαίας ανάπαυσης των εργαζομένων και τις εξαιρέσεις από αυτές, ανάλογα με τη δραστηριότητα και τη φύση των εργασιών, περιέχονται στα άρθρα 193-209 του Κώδικα Ατομικού Εργατικού Δικαίου (ΠΔ 80/2022, Α΄ 222).

Σε περίπτωση που ισχύουν ευνοϊκότεροι όροι (π.χ. από ΣΣΕ, κανονισμό εργασίας, επιχειρησιακή συνήθεια ή έθιμο) ως προς τις προσαυξήσεις της αμοιβής για την εργασία σε ημέρα υποχρεωτικής αργίας ή Κυριακής, αυτοί υπερισχύουν.

Κατά τον χρόνο της εβδομαδιαίας ανάπαυσης και κατά τις ημέρες αργίας απαγορεύεται η καθ’ οιονδήποτε τρόπο απασχόληση του εργαζομένου.

Πότε «πέφτει» του Αγίου Πνεύματος και η Πρωτομαγιά

1.1.2. Ειδικότερα

Οι υποχρεωτικές αργίες από 1.4.2023 μέχρι και 1.5.2023 δηλαδή την περίοδο του Πάσχα και της Πρωτομαγιάς 2023, σύμφωνα με ΝΔ 3755/57, τον Ν. 4808/2021 και το ΠΔ 80/2022 είναι:

• Η Κυριακή του Πάσχα 16.4.2023, για όσες δραστηριότητες δεν επιτρέπεται η εργασία τις Κυριακές (ΒΔ 748/1966),
• Η Δευτέρα του Πάσχα (17.4.2023) και
• Η 1^η Μαΐου 2023, για το σύνολο των εργαζομένων στον Ιδιωτικό και Δημόσιο Τομέα της Ελληνικής οικονομίας.

Ακόμα την περίοδο του Πάσχα υφίσταται και ειδικό καθεστώς για τον Δημόσιο Τομέα και ορισμένους κλάδους της Οικονομίας  για την Μεγάλη Παρασκευή και το Μεγάλο Σάββατο.

1.2. Τι ισχύει ανά ημέρα

1.2.1. Κυριακή του Πάσχα (16.04.2023)

Για την Κυριακή του Πάσχα (16.04.2023), ισχύει ο γενικός κανόνας της Κυριακής αργίας, δηλαδή απαγορεύεται η απασχόληση των εργαζομένων.

Πώς θα αμειφθούν όσοι εργάζονται

Όσοι από τους μισθωτούς απασχοληθούν σε επιχειρήσεις που νόμιμα λειτουργούν κατά τις Κυριακές και τις λοιπές από τον νόμο αργίες δικαιούνται τα παρακάτω:

1. Αν αμείβονται με ημερομίσθιο, το σύνηθες καταβαλλόμενο ημερομίσθιό τους και προσαύξηση 75%, που θα υπολογιστεί στο νόμιμο ωρομίσθιό τους για όσες ώρες απασχοληθούν.
2. Αν αμείβονται με μηνιαίο μισθό, οφείλεται προσαύξηση 75%, που υπολογίζεται στο 1/25 του νομίμου μισθού τους για όσες ώρες απασχοληθούν.

• Αναπληρωματική ανάπαυση (ρεπό): Εφόσον οι εργαζόμενοι απασχοληθούν Κυριακή άνω των πέντε ωρών, δικαιούνται πρόσθετα και αναπληρωματική ανάπαυση (ρεπό) σε άλλη εργάσιμη ημέρα της εβδομάδας.

Σε περίπτωση  μη χορηγήσεως αναπληρωματικής αναπαύσεως, οι με μηνιαίο μισθό  δικαιούνται να λάβουν και αμοιβή ίση με τόσα ωρομίσθια όσες ώρες απασχολήθηκαν, εξευρισκόμενα βάσει του καταβαλλομένου μηνιαίου μισθού τους, ως αποζημίωση για τη στέρηση της αναπληρωματικής αναπαύσεως.

1. Σε περίπτωση που ισχύουν ευνοϊκότεροι όροι (π.χ. από ΣΣΕ, κανονισμό εργασίας, επιχειρησιακή συνήθεια ή έθιμο) ως προς τις προσαυξήσεις της αμοιβής για την εργασία σε ημέρα Κυριακής, (όπως και υποχρεωτικής αργίας), αυτοί υπερισχύουν.

1.2.2. Δευτέρα του Πάσχα (17.04.2023)

Για την Δευτέρα του Πάσχα (17.04.2023) η οποία είναι από τον νόμο ημέρα υποχρεωτικής αργίας για όλες τις επιχειρήσεις, ισχύουν τα παρακάτω:

Στις επιχειρήσεις που δεν λειτουργούν, καταβάλλεται, χωρίς κάποια προσαύξηση, το σύνηθες ημερομίσθιο σε όσους αμείβονται με ημερομίσθιο, ενώ σε όσους αμείβονται με μισθό καταβάλλεται ο μηνιαίος μισθός τους.

Οι εργαζόμενοι που θα απασχοληθούν δικαιούνται:

1. Αν αμείβονται με ημερομίσθιο, το συνήθως καταβαλλόμενο ημερομίσθιό τους και προσαύξηση 75%, που θα υπολογιστεί στο νόμιμο ωρομίσθιό τους για όσες ώρες απασχοληθούν.
2. Στην περίπτωση που οι εργαζόμενοι αμείβονται με μηνιαίο μισθό:

• Αν πρόκειται για επιχειρήσεις που λειτουργούν νόμιμα κατά τις Κυριακές και τις λοιπές από τον νόμο αργίες, οφείλεται προσαύξηση 75%, που υπολογίζεται στο 1/25 του νόμιμου μισθού τους για όσες ώρες απασχοληθούν.
• Αν πρόκειται για επιχειρήσεις που αργούν κατά τις Κυριακές και ημέρες αργίας και εκτάκτως θα λειτουργήσουν τη Δευτέρα του Πάσχα, οφείλεται το 1/25 του συνήθως καταβαλλομένου μισθού τους και επιπλέον προσαύξηση 75% επί του νόμιμου ημερομισθίου για όσες ώρες απασχοληθούν.

1.2.3. 1η Μαΐου

Με το άρθρο 14 παρ. 1 του Ν. 4468/17 (ΔΕΝ 2017 σ. 692) η 1η Μαΐου έχει καταστεί μονίμως υποχρεωτική αργία.

Πώς θα αμειφθούν όσοι εργάζονται

Όσον αφορά τα δικαιώματα των μισθωτών που δεν θα απασχοληθούν κατά την 1η Μαΐου ή που θα απασχοληθούν κατ  αὐτήν, θα ισχύσουν τα εξής:

1. Σε περίπτωση μη απασχόλησης κατά την 1η Μαΐου, μόνον όσοι αμείβονται με ημερομίσθιο, εφ’ όσον απουσιάζουν για λόγους που δεν οφείλονται στους ίδιους, θα λάβουν το καταβαλλόμενο ημερομίσθιό τους (ίσο με τόσα ωρομίσθια όσες ώρες θα απασχολούντο κατ’ αυτήν) χωρίς καμία προσαύξηση.
2. Σε περίπτωση απασχόλησης κατά την 1η Μαΐου:

II.1. Όσοι αμείβονται με ημερομίσθιο, θα λάβουν το συνήθως καταβαλλόμενο ημερομίσθιό τους (ακριβέστερα τόσα ωρομίσθια όσες οι ώρες απασχολήσεως) και προσαύξηση 75%, που υπολογίζεται στο νόμιμο ωρομίσθιό τους και

II.2.  Όσοι αμείβονται με μηνιαίο μισθό:

II.2.1. Εάν μεν πρόκειται για επιχείρηση στους μισθωτούς της οποίας δεν έχουν εφαρμογή οι διατάξεις περί υποχρεωτικής αναπαύσεως κατά τις Κυριακές και τις ημέρες αργίας και η οποία συνεπώς λειτουργεί συνήθως κατά τις ημέρες αυτές, θα λάβουν μόνον προσαύξηση 75% που υπολογίζεται στο νόμιμο ωρομίσθιό τους, για όσες ώρες απασχοληθούν, ενώ

II.2.2.  Εάν πρόκειται για επιχείρηση, στους μισθωτούς της οποίας έχουν εφαρμογή οι διατάξεις περί υποχρεωτικής αναπαύσεως κατά τις Κυριακές και τις ημέρες αργίας και η οποία συνεπώς εκτάκτως λειτουργεί κατά την 1η Μαΐου, όσοι αμείβονται με μηνιαίο μισθό θα λάβουν επί πλέον της προσαυξήσεως 75% (επί του νομίμου ωρομισθίου τους) και τόσα ωρομίσθια του καταβαλλομένου μισθού τους όσες ώρες απασχολήθηκαν, αφού ο μηνιαίος μισθός (που κατά την νομολογία αντιστοιχεί στις εργάσιμες ημέρες του μηνός) δεν περιλαμβάνει και την αμοιβή της 1ης Μαΐου η οποία για την επιχείρηση αυτή συνήθως είναι αργία.

1.2.4. Μεγάλη Παρασκευή (14.4.2023)

H Μεγάλη Παρασκευή, 14.4.2023, είναι

• Υποχρεωτική ημιαργία για τα καταστήματα, και σύμφωνα με τον νόμο, απαγορεύεται η απασχόληση των μισθωτών και η λειτουργία των καταστημάτων, μέχρι τις 13:00 της Μεγάλης Παρασκευής.
• Για τις υπόλοιπες επιχειρήσεις, η Μεγάλη Παρασκευή δεν περιλαμβάνεται στις υποχρεωτικές αργίες που ορίζει ο νόμος για τους εργαζόμενους στον ιδιωτικό τομέα.
• Ωστόσο, οι ιδιωτικές επιχειρήσεις στη χώρα μας αργούν σε περίπτωση που η Μεγάλη Παρασκευή έχει χαρακτηριστεί αργία ή ημιαργία από διάταξη Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας (ΣΣΕ), από τον κανονισμό εργασίας της επιχείρησης, από επιχειρησιακή συνήθεια και έθιμο, κατά το οποίο η επιχείρηση παραμένει κλειστή την ημέρα αυτή.

1.2.5. Μεγάλο Σάββατο (15/04/2023)

Tο Μεγάλο Σάββατο (15/04/2023) είναι εργάσιμη ημέρα για τους εργαζόμενους που νόμιμα απασχολούνται Σάββατο στον ιδιωτικό τομέα, εκτός αν έχει καθιερωθεί αργία ή ημιαργία από διάταξη ΣΣΕ, από τον κανονισμό εργασίας της επιχείρησης, από επιχειρησιακή συνήθεια και έθιμο, κατά το οποίο η επιχείρηση παραμένει κλειστή την ημέρα αυτή.

Όπως είναι γνωστό οι εορτές αυτές δεν περιλαμβάνονται στις εξαιρέσιμες και συνεπώς είναι εργάσιμες ημέρες για τους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα. Έτσι επιτρέπεται κατά την ημέρα αυτή η λειτουργία των ιδιωτικών επιχειρήσεων όσο και η απασχόληση των μισθωτών.

1.2.6. Τι ισχύει για Μεγάλη Παρασκευή & Μεγάλο Σάββατο

Οι μισθωτοί που απασχολούνται κατά τις ημέρες αυτές:

1. Αν είναι ημερομίσθιοι, δικαιούνται να λάβουν το συνήθως καταβαλλόμενο ημερομίσθιό τους χωρίς καμία προσαύξηση,
2. Αν αμείβονται με μηνιαίο μισθό, δεν δικαιούνται πρόσθετης αμοιβής, πέρα του κανονικού μηνιαίου μισθού τους.

Σημειώνεται ιδιαίτερα για τους αμειβόμενους με ημερομίσθιο εάν δεν απασχοληθούν τις ημέρες αυτές , έστω και για λόγους που δεν οφείλονται σε υπαιτιότητα τους, δεν υπάρχει θέμα για την καταβολή του ημερομισθίου τους.

Εάν η επιχείρηση παραμένει συνήθως κλειστή κατά τις ημέρες αυτές:

1. Όσοι αμείβονται με ημερομίσθιο, δεν δικαιούνται κατά κανόνα να λάβουν το ημερομίσθιο τους, γιατί δεν υπάρχει διάταξη νόμου με την οποία να θεσπίζεται γενική υποχρέωση των εργοδοτών για την πληρωμή του ημερομισθίου στις μη εξαιρέσιμες αργίες, εκτός βέβαια αν από έθιμο ή επιχειρησιακή συνήθεια ή ΣΣΕ κλπ προβλέπεται ότι θα αργήσουν στις εορτές αυτές, καταβάλλοντας όμως το αντίστοιχο ημερομίσθιο,
2. Όσοι αμείβονται με μηνιαίο μισθό θα λάβουν κανονικά το μισθό τους χωρίς καμιά πρόσθετη αμοιβή.

Εάν η επιχείρηση παραμένει συνήθως κλειστή κατά τις ημέρες αυτές και εκτάκτως λειτούργησε, με μονομερή απόφαση του εργοδότη:

1. Οι αμειβόμενοι με ημερομίσθιο δικαιούνται το κανονικό τους ημερομίσθιο και
2. Οι αμειβόμενοι με μισθό δικαιούνται να λάβουν το 1/25 επί πλέον του μισθού τους (διότι ο μισθός αντιστοιχεί στις εργάσιμες ημέρες του μηνός, ενώ η μέρα αυτή δεν ήταν γι αυτούς εργάσιμη και συνεπώς δεν περιλαμβάνονταν στο μισθό τους η αμοιβή για τη μέρα αυτή).

Εάν η επιχείρηση συνήθως λειτουργεί κατά τις ημέρες αυτές και εκτάκτως δεν λειτούργησε, με μονομερή απόφαση του εργοδότη, οι αμειβόμενοι με ημερομίσθιο, δικαιούνται να λάβουν το ημερομίσθιο τους, κατά τις διατάξεις περί υπερημερίας εργοδότου, ενώ όσοι αμείβονται με μηνιαίο μισθό δεν δικαιούνται άλλης αμοιβής εκτός από τον κανονικό μηνιαίο μισθό τους.

Επίσης τονίζουμε ότι εάν κατά τις ημέρες αυτές που χαρακτηρίζονται σαν εργάσιμες ο μισθωτός απουσιάσει αυθαίρετα από την εργασία του, όχι μόνο δεν δικαιούται να λάβει το ημερομίσθιό του αλλά θεωρείται και παραβάτης των συμβατικών του υποχρεώσεων, δηλαδή πρόκειται για αδικαιολόγητη απουσία. Αντίθετα αν ο εργοδότης δεν επιτρέψει για οποιοδήποτε λόγο, εκτός από την περίπτωση ανώτερης βίας, στους μισθωτούς του να εργαστούν, υποχρεούται να τους καταβάλλει το ημερομίσθιο της ημέρας αυτής.

1.3. Λοιπές επισημάνσεις

1. Οι διατάξεις της νομοθεσίας για την Κυριακή αργία, τις αργίες της περιόδου του Πάσχα, τον χρόνο εβδομαδιαίας ανάπαυσης των εργαζομένων και τις εξαιρέσεις από αυτές, ανάλογα με τη δραστηριότητα και τη φύση των εργασιών, περιέχονται στα άρθρα 193-209 του Κώδικα Ατομικού Εργατικού Δικαίου (ΠΔ 80/2022, Α΄ 222).
2. Σε περίπτωση που ισχύουν ευνοϊκότεροι όροι (π.χ. από ΣΣΕ, κανονισμό εργασίας, επιχειρησιακή συνήθεια ή έθιμο) ως προς τις προσαυξήσεις της αμοιβής για την εργασία σε ημέρα υποχρεωτικής αργίας ή Κυριακής, αυτοί υπερισχύουν.

• Κατά τον χρόνο της εβδομαδιαίας ανάπαυσης και κατά τις ημέρες αργίας απαγορεύεται η καθ’ οιονδήποτε τρόπο απασχόληση του εργαζομένου.

1. Κατά τις Κυριακές και τις ημέρες υποχρεωτικής αργίας, απαγορεύεται κάθε βιομηχανική, βιοτεχνική, εμπορική εργασία και κάθε επαγγελματική γενικά δραστηριότητα, πλην των εξαιρέσεων που αναφέρονται ρητά στη νομοθεσία.
2. Όσες επιχειρήσεις δεν υπάγονται στις εξαιρέσεις του νόμου, δεν μπορούν να λειτουργήσουν νόμιμα και, συνεπώς, δεν μπορούν να απασχολούν εργαζόμενους, χωρίς να έχουν λάβει ειδική άδεια από την αρμόδια Επιθεώρηση Εργασίας και, σε περίπτωση επείγουσας ανάγκης, (κίνδυνος καταστροφής προϊόντων ή βλάβης εγκαταστάσεων ή υλικών), ύστερα από αναγγελία στην αστυνομία.
3. Σε περίπτωση που ο εργοδότης απασχολήσει παράνομα το προσωπικό κατά την Κυριακή ή τις ημέρες υποχρεωτικής αργίας, τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι έξι μηνών και χρηματική ποινή.

1.3.1. Συνοπτική παρουσίαση για το τι ισχύει τις ημέρες των υποχρεωτικών και κατ΄ έθιμο αργιών της περιόδου 1.4.2023 έως και 1.5.2023

1.4.      Τι ισχύει σε περίπτωση που συμπίπτει η εβδομαδιαία ανάπαυση με αργία;

1.4.1.  Για τις επιχειρήσεις που επιτρέπεται η λειτουργία τους και η απασχόληση των εργαζομένων κατά τις Κυριακές και αργίες

Για τις επιχειρήσεις που επιτρέπεται η λειτουργία τους και η απασχόληση των εργαζομένων κατά τις Κυριακές και αργίες, επιτρέπεται να ορίζονται ως εβδομαδιαία ανάπαυση (ρεπό) οι ημέρες αργιών και Κυριακών.

Οι εργαζόμενοι θα λάβουν κανονικά τις αποδοχές τους κατά την ημέρα σύμπτωσης της εβδομαδιαίας ανάπαυσης σε αργία.

• Οι αμειβόμενοι με μισθό θα λάβουν κανονικά το μισθό τους χωρίς περικοπές, ενώ
• οι αμειβόμενοι με ημερομίσθιο θα λάβουν το ημερομίσθιό τους.

1.4.2.  Για τις επιχειρήσεις που ΔΕΝ επιτρέπεται η λειτουργία τους και η απασχόληση των εργαζομένων κατά τις Κυριακές και αργίες

Στις επιχειρήσεις για τις οποίες απαγορεύεται η λειτουργία και η απασχόληση των εργαζομένων τους κατά Κυριακές και αργίες, το ρεπό των εργαζομένων θα πρέπει να προγραμματίζεται σε ημέρα κατά την οποία ο μισθωτός νόμιμα θα εργαζόταν.

Εφόσον λοιπόν για τους εργαζόμενους αυτούς, οι εξαιρέσιμες εορτές δεν είναι εργάσιμες ημέρες, δεν θα πρέπει και η εβδομαδιαία ανάπαυσή τους (ρεπό) να προγραμματίζεται για τις ημέρες αυτές.

Αν όμως, συμπέσει η εβδομαδιαία ανάπαυση με αργία, λόγω

• εφαρμογής προγράμματος εργασίας με σταθερές ημέρες ρεπό ανά εβδομάδα, ή
• εφαρμογής κυκλικού συστήματος καθορισμού ρεπό,

τότε ο εργοδότης δεν υποχρεούται στην μεταφορά του ρεπό σε άλλη εργάσιμη ημέρα.  Δηλαδή στην περίπτωση αυτή ο εργαζόμενος δεν δικαιούται εβδομαδιαία ανάπαυση.

*Παλαιολόγος Ι. Λιάζος

Οικονομολόγος – Σύμβουλος Εργασιακών  & Ασφαλιστικών