Χρέος: Ο πόλεμος στην Ουκρανία εκτροχιάζει τους προϋπολογισμούς στην Ανατολική Ευρώπη

Τεράστια ποσά δανείζονται από τις διεθνείς αγορές οι χώρες της ανατολικής Ευρώπης, καθώς το κόστος του 14μηνου πολέμου στην Ουκρανία και της υποστήριξης που παρέχουν στο Κίεβο συσσωρεύεται.

Τα νοικοκυριά στην Ευρωζώνη αγοράζουν κρατικό χρέος

Η χορήγηση ενεργειακών επιδοτήσεων, η ενίσχυση των ενόπλων δυνάμεων καθώς και η στέγαση και εκπαίδευση των Ουκρανών προσφύγων επιβαρύνουν τους κρατικούς προϋπολογισμούς των ανατολικοευρωπαϊκών κρατών που, σύμφωνα με το Bloomberg, ήδη φέτος έχουν δανειστεί σχεδόν 32 δισ. δολάρια, ποσό τριπλάσιο από την αντίστοιχη περίοδο πέρσι.

Όγκος έκδοσης χρέους σε συνάλλαγμα από τις κυβερνήσεις το 2023 – Πηγή: Bloomberg

Όπως σημειώνει το οικονομικό πρακτορείο, για πρώτη φορά εδώ και δώδεκα χρόνια τρεις ανατολικοευρωπαϊκές χώρες – η Πολωνία (με 9 δισ. δολάρια), η Ρουμανία (με 6 δισ. δολάρια) και η Ουγγαρία (με 5 δισ. δολάρια) – καταγράφονται μεταξύ των πέντε κορυφαίων δανειοληπτών των αναδυόμενων αγορών στις διεθνείς αγορές.

Μάλιστα αυτό συμβαίνει σε μια περίοδο που ο δανεισμός στις διεθνείς αγορές έχει καταστεί ακριβότερος, λόγω αύξησης των επιτοκίων, ακόμη και για κυβερνήσεις με υψηλή αξιολόγηση, όπως αυτές της ανατολικής Ευρώπης. Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση της Πολωνίας, που προχώρησε στην πώληση 30ετούς ομολόγου με επιτόκιο 5,5%.

Ομιλία του Ζελένσκι στη Βαρσοβία της Πολωνίας, στις 5 Απριλίου 2023

Τα διογκούμενα δημοσιονομικά ελλείμματα ασκούν ήδη πίεση στους κρατικούς αξιωματούχους, ενώ ενδεχόμενη παράταση του πολέμου στην Ουκρανία ή τυχόν απαίτηση για ακόμη μεγαλύτερες δαπάνες θα καθιστούσε πιθανώς τους διεθνείς επενδυτές απρόθυμους να χρηματοδοτήσουν τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης.

Ήδη οι αγορές καθίστανται πιο επιφυλακτικές, με τα ομόλογα της Πολωνίας σε δολάρια να διαπραγματεύονται με αποδόσεις παρόμοιες με εκείνες χωρών όπως οι Φιλιππίνες, η Ινδονησία και η Ουρουγουάη.

Διογκούμενα ελλείμματα

Το δημοσιονομικό έλλειμμα της Ανατολικής Ευρώπης θα διογκωθεί στο 4,3% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της περιοχής φέτος, από 1,3% το 2021, σύμφωνα με εκτιμήσεις αναλυτών του Bloomberg.

Όπως δήλωσε στο αμερικανικό πρακτορείο ο Daniel Wood, διαχειριστής χαρτοφυλακίου σταθερού εισοδήματος στην William Blair International, «ο πόλεμος πλήττει τα δημοσιονομικά ελλείμματα και από τις δύο πλευρές: Μειώνει την ανάπτυξη, γεγονός που μειώνει την είσπραξη εσόδων για την κυβέρνηση, και από την πλευρά των δαπανών ήταν απαραίτητο για τις κυβερνήσεις να βοηθήσουν εκείνους που έχουν πληγεί σκληρά από το κόστος ζωής».

Στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης ο πληθωρισμός έχει εκτοξευθεί στο 20%, επίπεδο που δεν έχει παρατηρηθεί εδώ και δεκαετίες, οδηγώντας παράλληλα τα επιτόκια σε ταχύτερη άνοδο σε σχέση με τις ΗΠΑ και τη Δυτική Ευρώπη. Εξάλλου, ενδεχόμενη διολίσθηση των τοπικών νομισμάτων θα καθιστούσε ακριβότερη την αποπληρωμή του χρέους.

Πιέσεις σε Ουγγαρία και Πολωνία

Η άνοδος των επιτοκίων σε παγκόσμιο επίπεδο ασκεί ήδη πιέσεις στις κυβερνήσεις της Ουγγαρίας και της Πολωνίας. Όπως σημειώνει το Bloomberg, δελεασμένες από την πιθανότητα να ξεκλειδώσουν δισεκατομμύρια ευρώ σε κονδύλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και οι δύο χώρες συμφώνησαν ξαφνικά τον Δεκέμβριο – μετά από χρόνια αδιαλλαξίας – να αντιμετωπίσουν τις ανησυχίες σχετικά με την ισχύ των δημοκρατικών θεσμών στο εσωτερικό τους. Οι συνομιλίες όμως δεν έχουν προχωρήσει ακόμη αρκετά ώστε να αποδεσμευτούν τα χρήματα από την ΕΕ, γεγονός που οδήγησε τα εν λόγω κράτη στις αγορές ομολόγων.

Η επιδείνωση της κατάστασης της Πολωνίας έρχεται σε μια χρονιά εκλογών, γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσε σε ακόμα μεγαλύτερη αύξηση των δαπανών. Επιπλέον, όπως σημειώνει το Bloomberg, η κυβέρνηση επιβαρύνεται με έναν αυξανόμενο σωρό δημόσιου χρέους εκτός προϋπολογισμού, το οποίο πρόκειται να φθάσει τα 638 δισεκατομμύρια ζλότι (152 δισεκατομμύρια δολάρια) το 2026.