Ώρα απολογισμού

Καθώς ολοκληρώνεται ο πολιτικός κύκλος της παρούσης κυβέρνησης, αναμενόμενα φτάνει η στιγμή του απολογισμού, όπου σε κάθε τομέα πολιτικής αξιολογούνται τα πεπραγμένα σε σχέση με την αρχική στοχοθεσία. Για την Πολιτική Συνοχής, όπως υλοποιείται στη χώρα μας με τα προγράμματα του ΕΣΠΑ, τα προηγούμενα χρόνια χρονικά συνέπεσαν με την ολοκλήρωση της περιόδου 2014-2020 και το σχεδιασμό της νέας περιόδου 2021-2027, εντός μάλιστα ενός ραγδαία μεταβαλλόμενου οικονομικού περιβάλλοντος ως συνέπεια των διαδοχικών διεθνών κρίσεων (πανδημία, ενέργεια).

Κύριο χαρακτηριστικό αυτής της περιόδου ήταν η αξιοσημείωτη επιτάχυνση στην υλοποίηση των συγχρηματοδοτούμενων έργων, περίοδος όπου διοχετεύτηκαν στην πραγματική οικονομία περισσότερα από 13,5 δις ευρώ. Η συνολική απορρόφηση εκτινάχθηκε από το 27% στο 84% φέρνοντας μας σταθερά στις πρώτες θέσεις της σχετικής κατάταξης ανάμεσα στα κράτη-μέλη της Ε.Ε. Ιδιαίτερα σημαντική υπήρξε η ενίσχυση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και τη στήριξη της απασχόλησης την περίοδο της πανδημίας, κύρια μέσω των προϊόντων της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας και των κρατικών ενισχύσεων του ΕΦΕΠΑΕ, με πόρους που ξεπέρασαν (μαζί με τη μόχλευση) τα 14 δις ευρώ.

Ακόμη η Ελλάδα έγινε, έπειτα από μακρά και ευρεία διαβούλευση με τους κοινωνικούς και οικονομικούς εταίρους, η πρώτη χώρα με εγκεκριμένο ΕΣΠΑ, περίπου δέκα μήνες πριν ακολουθήσει η δεύτερη. Το Νέο Εταιρικό Σύμφωνο Περιφερειακής Ανάπτυξης έρχεται να συμβάλλει στην αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου της οικονομίας, δίνοντας βάρος στο στόχο της κλιματικά ανθεκτικής ανάπτυξης, με τη δέσμευση του 27% των συνολικών διαθέσιμων πόρων. Ανάμεσα στα νέα χαρακτηριστικά του, το νέο ΕΣΠΑ περιλαμβάνει την ενίσχυση των Περιφερειακών Προγραμμάτων με πρόσθετους πόρους ύψους δύο δις ευρώ, νέα Προγράμματα για την Πολιτική Προστασία, τον Ψηφιακό Μετασχηματισμό, την Δίκαιη Μετάβαση των περιοχών της απολιγνιτοποίησης, την ενίσχυση της διαχειριστικής ικανότητας των δικαιούχων του. Παράλληλα, με το νέο εφαρμοστικό Νόμο (ν. 4914/2021) εισάγουμε μία νέα «αρχιτεκτονική» με απλουστευμένες διαδικασίες και αποτελεσματικότερη αξιοποίηση των εργαλείων του ΕΣΠΑ. Ως προς τις μακρο-οικονομικές επιδράσεις του, το νέο ΕΣΠΑ αναμένεται να οδηγήσει σε αύξηση του ΑΕΠ την περίοδο 2021-2035 επιπλέον κατά 62,9 δις ευρώ δημιουργώντας παράλληλα περίπου 125.000 νέες σταθερές θέσεις εργασίας.

Σε ότι αφορά στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ), την τελευταία τριετία 2020-2022 πραγματοποιήθηκαν δαπάνες ύψους 31,6 δις ευρώ, δαπάνες αυξημένες κατά 80% συγκριτικά με την τριετία 2017-2019 και η υποεκτέλεση του ΠΔΕ ανήκει πλέον στο μακρινό παρελθόν. Το ΠΔΕ χρηματοδοτεί ακόμη το νέο ειδικό πρόγραμμα για την αποκατάσταση των φυσικών καταστροφών, με συνολικό π/υ που φτάνει τα 1,4 δις ευρώ.

Ωστόσο το ΕΣΠΑ και το ΠΔΕ έχουν συνέχεια και η δουλειά δεν σταματά εδώ. Οι επόμενοι μήνες είναι κρίσιμοι καθώς ακολουθεί το «κλείσιμο» των Προγραμμάτων της τρέχουσας περιόδου, η πλήρης ενεργοποίηση των νέων Προγραμμάτων με το 1/3 του π/υ των δράσεων να αναμένεται να προκηρυχθεί μέχρι το τέλος του έτους, η ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού των υπηρεσιών του ΕΣΠΑ. Παράλληλα η Ελλάδα καλείται να συνδιαμορφώσει την Πολιτική Συνοχής μετά το 2027 επιδεικνύοντας την ίδια κινητικότητα στα κοινοτικά ζητήματα με το πρόσφατο παρελθόν. Τέλος, στο κομμάτι των εθνικών δημοσίων επενδύσεων του ΠΔΕ τον τελευταίο χρόνο σχεδιάζεται

ένα νέο θεσμικό πλαίσιο προκειμένου να αντικαταστήσει απαρχαιωμένες διατάξεις και χρονοβόρες διαδικασίες.

Την επιτυχή υλοποίηση όλων των παραπάνω εγγυάται μία νέα κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη. Έτσι ώστε η ώρα του αναμφίβολα θετικού απολογισμού να σηματοδοτήσει ταυτόχρονα τη στιγμή μία νέας εκκίνησης για την ενίσχυση και αξιοποίηση των αναγκαίων δημόσιων επενδύσεων στη χώρα μας.

Ο Δημήτρης Σκάλκος είναι γενικός γραμματέας Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ στο υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων.