«Παίζοντας με τη φωτιά»: Η αντίστροφη μέτρηση για εξορύξεις βαθέων υδάτων εγείρει περιβαλλοντικούς φόβους

Τα βαθύτερα σημεία του Ειρηνικού Ωκεανού παραμένουν ανενόχλητα εδώ και χιλιετίες. Τώρα όμως τα πλάσματα που ζουν χιλιάδες μέτρα κάτω από την επιφάνεια μπορεί να έρθουν αντιμέτωπα με νέους επισκέπτες: εταιρείες εξόρυξης στρατηγικών ορυκτών για τη μετάβαση στην πράσινη ενέργεια.

Η Διεθνής Αρχή Θαλάσσιου Βυθού (ISA), η ρυθμιστική αρχή που υποστηρίζεται από τον ΟΗΕ, ετοιμάζεται να εξετάσει την πρώτη εμπορική εφαρμογή εξόρυξης βαθέων υδάτων στον κόσμο τον Ιούλιο, παρά το γεγονός ότι πολλά κράτη μέλη προειδοποιούν ότι είναι πολύ νωρίς για γίνουν εξορύξεις στο νερό.

Πριν από δύο χρόνια, το Ναουρού ενεργοποίησε την αντίστροφη μέτρηση για μια πιθανή έναρξη της εμπορικής εξόρυξης βαθέων υδάτων, μια πρακτική που συζητιέται έντονα από τη δεκαετία του 1960. Το μικροσκοπικό νησί του Ειρηνικού ενεργοποίησε μια νομική ρήτρα που υποχρεώνει την ISA να εξετάσει τις αιτήσεις για εμπορικές άδειες εξόρυξης στο πλαίσιο του πλαισίου σχεδιασμένου για εξερεύνηση, εάν δεν μπορέσει να συμφωνήσει σε ένα πλήρες σύνολο διασφαλίσεων για τη βιομηχανία πριν από φέτος το καλοκαίρι.

Ενόψει αυτής της προθεσμίας, οι εταιρείες και οι χώρες παλεύουν να επηρεάσουν τα μελλούμενα. Ενώ το Ναουρού πιέζει ρητά να εξεταστούν οι αιτήσεις από τον Ιούλιο, κράτη όπως η Νορβηγία έχουν υιοθετήσει μια πιο ήπια θέση υπέρ των εξορύξεων, αντιτιθέμενες σε προτάσεις για να διευκολυνθεί η άσκηση βέτο στις αιτήσεις. Αρκετές ευρωπαϊκές χώρες προτρέπουν να είναι προσεκτικοί ενώ πραγματοποιούν επίσης τις δικές τους διερευνητικές εργασίες, ενώ η Κίνα στέλνει επίσης πλοία για να εξερευνήσουν τον πυθμένα του ωκεανού για ορυκτά όπως το κοβάλτιο, το νικέλιο, το μαγγάνιο και το κοβάλτιο.

Οι περιβαλλοντολόγοι έχουν προειδοποιήσει για τους κινδύνους καθώς οι χώρες επιδιώκουν να εξισορροπήσουν την απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα έναντι της ανάγκης προστασίας των θαλάσσιων οικοσυστημάτων, επισημαίνοντας ότι τα οικολογικά πρότυπα και οι μηχανισμοί ευθύνης θα εξακολουθούν να έχουν κενά όταν παρέλθει η προθεσμία. Οι οικολογικοί θησαυροί στον βυθό της θάλασσας περιλαμβάνουν πλάσματα όπως το διαφανές ψάρι-φάντασμα, το χταπόδι ντάμπο (Grimpoteuthis) και τη γιγάντια θαλάσσια ανεμώνη, καθώς και μικροσκοπικά σκουλήκια που οι επιστήμονες λένε ότι θα μπορούσαν να κρατήσουν το κλειδί για την κατανόηση της ανθρώπινης εξέλιξης.

«Χρειαζόμαστε αυτούς τους πόρους τα εμπορεύματα», δήλωσε ο Μάικλ Γουίντμερ, υπεύθυνος στρατηγικής μετάλλων στην Bank of America. Αλλά πρόσθεσε: «Μπορείτε να δικαιολογήσετε το διάλυση του βυθού του ωκεανού για να διευκολυνθεί η ενεργειακή μετάβαση;»

Οι εταιρείες μπορούν επί του παρόντος να εξερευνούν διεθνή ύδατα για ορυκτά, αλλά όχι να τα εκμεταλλεύονται. Η κίνηση του Ναουρού, η οποία χρηματοδοτεί την εταιρεία μεταλλείων The Metals Company (TMC) με έδρα το Βανκούβερ, θα μπορούσε να επιταχύνει την έλευση της εξόρυξης εμπορικής κλίμακας.

Οι υποστηρικτές της εξόρυξης βαθέων υδάτων λένε ότι η μετάβαση είναι απαραίτητη επειδή η επίγεια εξόρυξη δεν μπορεί να καλύψει τη ζήτηση για μέταλλα ζωτικής σημασίας για τις μπαταρίες, τις καλωδιώσεις και άλλα βασικά στοιχεία υλικού για την απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα. Η εκτίναξη των ηλεκτρικών αυτοκινήτων και των μπαταριών δικτύων που προκύπτει από την ώθηση για την επίτευξη της Συμφωνίας του Παρισιού για το Κλίμα σημαίνει ότι η ζήτηση ορυκτών πρόκειται να τετραπλασιαστεί μέχρι το 2040, λέει ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας.

Η αύξηση της επίγειας εξόρυξης σε αυτόν τον βαθμό θα σήμαινε εξάρτηση από την Κίνα και θα συνεπαγόταν τεράστιο περιβαλλοντικό κόστος. Οι υπεράκτιοι όμιλοι δοκιμάζουν τρεις τρόπους απόκτησης ορυκτών, με την πλέον υποσχόμενη επιλογή να περιλαμβάνει την αναρρόφηση μεμονωμένων πολυμεταλλικών οζιδίων από τον πυθμένα του ωκεανού που στη συνέχεια μεταφέρονται μέσω εύκαμπτων σωλήνων μήκους τεσσάρων χιλιομέτρων σε πλοία ανοικτής θαλάσσης. Αυτά τα οζίδια περιέχουν χαλκό, κοβάλτιο, νικέλιο και μαγγάνιο – μέταλλα που είναι ήδη αμφιλεγόμενα επειδή η εξόρυξή τους στη γη συνδέεται με την αποψίλωση των δασών, την καταναγκαστική εργασία και την εκτόπιση των κοινοτήτων.

Στο επίκεντρο της διαμάχης για το μέλλον της εξόρυξης βαθέων υδάτων βρίσκεται η ISA, οργανισμός που δημιουργήθηκε το 1982 για να διασφαλίσει ότι η εξόρυξη ορυκτών από τα διεθνή ύδατα θα ωφελούσε την ανθρωπότητα. Οι αποφάσεις του λαμβάνονται από μικρό εκ περιτροπής συμβούλιο κρατών μελών για λογαριασμό 167 χωρών συν την ΕΕ — οι ΗΠΑ δεν έχουν ενταχθεί ποτέ. Από τον Ιούλιο, αυτό το συμβούλιο θα μπορούσε να εγκρίνει άδειες εκμετάλλευσης —μετά από εξέταση των αιτήσεων επί ένα χρόνο— με την υποστήριξη μόνο του ενός τρίτου των μελών.

Ορισμένοι διπλωμάτες κατηγόρησαν τον ISA ότι υιοθέτησε μια θέση υπερβολικά υπέρ των εξορύξεων. Σε μια διάσκεψη πέρυσι, ο Μάικλ Λοτζ, ο Βρετανός γενικός γραμματέας της, κατηγόρησε την αντίθεση στην εξόρυξη βαθέων υδάτων στον «αυξανόμενο περιβαλλοντικό εξτρεμισμό και δογματισμό που εφάπτεται με τον φανατισμό σε ορισμένες περιπτώσεις». Είπε προηγουμένως ότι ένα μορατόριουμ θα ήταν «αντιεπιστημονικό», κατά της γνώσης, κατά της ανάπτυξης και κατά του διεθνούς δικαίου», και εμφανίστηκε σε διαφημιστικό βίντεο για την TMC. Η Metals Company είπε ότι ο Λοτζ είχε περιοδεύσει στο εξερευνητικό σκάφος της το 2018 και «συμφώνησε να μοιραστεί τις σκέψεις του για την ανάπτυξη αυτής της βιομηχανίας μέσω βίντεο».

Ένα μέλος του διοικητικού συμβουλίου της ISA είπε ότι ο Λοτζ προκάλεσε ανησυχία στους διπλωμάτες τον Φεβρουάριο όταν δημοσιοποίησε μια δήλωση που θεωρείται ότι επιδιώκει να επιβεβαιώσει την υπεροχή της ρυθμιστικής αρχής σε μια συνθήκη ορόσημο του ΟΗΕ για την προστασία της βιοποικιλότητας στη θάλασσα. Η νέα συμφωνία θα δημιουργήσει φορέα που θα μπορούσε να παρέμβει σε περίπτωση ανθρωπογενούς καταστροφής στη θάλασσα.

Η συνθήκη δεν πρέπει να «αντιγράφει ή να υπονομεύει» την ISA, έγραψε ο Λοτζ σε ανακοίνωση τον Φεβρουαρίου που είδαν οι FT. Μέλος της γερμανικής αντιπροσωπείας στον ISA έγραψε στον Λοτζ τον Μάρτιο εκφράζοντας ανησυχίες ότι αντιστεκόταν στις προσπάθειες ορισμένων αντιπροσώπων να επιβραδύνουν τη διαδικασία έγκρισης για εμπορικές συμφωνίες εξόρυξης. Ο Λοτζ απέρριψε αυτές τις ανησυχίες ως «τολμηρές και αβάσιμες» σε μια επιστολή που είδαν οι FT και έλαβαν για πρώτη φορά οι New York Times.

Η ISA είπε ότι θα ακολουθήσει μια «προληπτική προσέγγιση» στις εφαρμογές εξόρυξης στον βυθό της θάλασσας και «χαιρετίζει» τη νέα συνθήκη του ΟΗΕ. Ο χαρακτηρισμός των σχολίων του Λοτζ για την εξόρυξη βαθέων υδάτων «παρερμηνεύτηκε» και δεν συναίνεσε να εμφανιστεί στο βίντεο της TMC, πρόσθεσε η ρυθμιστική αρχή. Η ρυθμιστική αρχή «χαιρετίζει» τη σύναψη μιας νέας συνθήκης του ΟΗΕ, οι στόχοι της οποίας βρίσκονται «στον πυρήνα της εντολής της ISA», ανέφερε.

Ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες φαίνεται να ροκανίζουν τον χρόνο. Η Γαλλία, η Γερμανία και η Ισπανία χορηγούν άδειες εξερεύνησης βαθέων υδάτων. Αλλά σε συναντήσεις στην Τζαμάικα τον περασμένο μήνα, υποστήριξαν μια προληπτική παύση στην εξόρυξη του βυθού της θάλασσας. Τουλάχιστον δώδεκα χώρες έχουν ζητήσει προσωρινή διακοπή μετά από συμβουλές επιστημόνων ότι ο ρόλος του βυθού στην αποθήκευση άνθρακα και την υποστήριξη της άγριας φύσης δεν ήταν ακόμα πολύ κατανοητός.

Η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου, η οποία χρηματοδοτεί επιστημονικό ερευνητικό έργο 6 εκατομμυρίων λιρών στις δικές της εξερευνητικές ζώνες στον Ειρηνικό, δήλωσε τον Μάρτιο ότι δεν θα υποστηρίξει την εμπορική εξόρυξη σε αυτές τις περιοχές έως ότου η ISA μπορέσει να συμφωνήσει σε παγκόσμιους κανόνες.

Η Κίνα χορηγεί περισσότερες άδειες εξερεύνησης από οποιοδήποτε άλλο κράτος. Ωστόσο, η κυριαρχία της στις κρίσιμες αλυσίδες εφοδιασμού ορυκτών θα μπορούσε να απειληθεί εάν προχωρήσει η εξόρυξη βαθέων υδάτων πριν το Πεκίνο καταστεί έτοιμο, λένε οι αναλυτές. Στις συνεδριάσεις της ISA τον περασμένο μήνα, οι Κινέζοι διπλωμάτες δεν υποστήριξαν να δοθεί άμεσα πράσινο φως, αλλά υποστήριξαν ότι οι περιβαλλοντικές ανησυχίες δεν πρέπει να αντισταθμίζουν τα οικονομικά οφέλη της εξόρυξης, είπαν δύο άτομα που ήταν παρόντα.

Με την υποστήριξη της εξορυκτικής, που βρίσκεται στο FTSE 10,0 Glencore και του ελβετικού υποθαλάσσιου εργολάβου Allseas καθώς και του Ναουρού, προχωρά η TMC. Ο διευθύνων σύμβουλος Τζέραρντ Μπάρον επιβεβαίωσε ότι σχεδιάζει να υποβάλει αίτηση για εμπορική εξόρυξη φέτος.

«Έχουμε νόμιμο δικαίωμα να το κάνουμε», είπε ο Μπάρον. «Η ISA οριστικοποιεί τους κανονισμούς εκμετάλλευσης, δεν κάθεται να αποφασίζει αν αυτό θα συμβεί ή όχι».

Η TMC συνέλεξε 4.500 τόνους πολυμεταλλικών οζιδίων σε μια δοκιμή πέρυσι και σχεδιάζει να συλλέγει 1,3 εκατομμύρια ετησίως μόλις αποκτήσει εμπορική άδεια. Ο ζημιογόνος όμιλος έχει υποσχεθεί έσοδα από την εμπορική εξόρυξη μέχρι το τέλος του επόμενου έτους.

Αυτό έρχεται σε αντίθεση με άλλες εταιρείες εξόρυξης βαθέων υδάτων, οι οποίες δήλωσαν ότι χρειάζονται κανονιστική βεβαιότητα τώρα για να ξεκινήσουν εμπορικές δραστηριότητες κοντά στο τέλος της δεκαετίας.

«Κανείς δεν θέλει να ασχοληθεί με την εξόρυξη στον βυθό της θάλασσας, τουλάχιστον για μερικά χρόνια, εκτός από την εταιρεία Metals», δήλωσε ο Ντάνκαν Κάρι, δικηγόρος στο Deep Sea Conservation Coalition. «Δημιουργεί τεράστια ένταση, διπλωματικό άγχος, απογοήτευση και δραστηριότητα, όλα για μια μόνο εταιρεία».

οζίδιο μαγγανίου

Η Ζώνη Clarion-Clipperton στον Ειρηνικό Ωκεανό, όπου έχει γίνει η μεγαλύτερη εξερεύνηση, είναι «ένας από τους πιο ιζηματοποιημένους θαλάσσιους βιότοπους στον πλανήτη μας», σύμφωνα με μια εργασία που συντάχθηκε από τον Έιντριαν Γκλόβερ, επιστήμονα του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας που επέστρεψε. από μια αποστολή εξερεύνησης βαθέων υδάτων που χρηματοδοτήθηκε από την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου τον περασμένο μήνα.

Οι περιβαλλοντολόγοι λένε ότι το νέφος των λυμάτων που εκπέμπεται από τα μηχανήματα εξόρυξης βαθέων υδάτων θα μπορούσε να διαταράξει την «θαλάσσια χιόνα», ή τα πλούσια σε άνθρακα και θρεπτικά σωματίδια βιολογικής ύλης, που συνήθως κατακάθονται στον πυθμένα της θάλασσας. Η ηχορύπανση μπορεί επίσης να ενοχλήσει τα θαλάσσια θηλαστικά.

Τα οικοσυστήματα βαθέων υδάτων «χρειάζονται χιλιετίες για να δημιουργηθούν και μπορεί να χρειαστούν δευτερόλεπτα για να καταστραφούν», δήλωσε ο Τόνι Γουόρμπι, θαλάσσιος επιστήμονας στο αυστραλιανό μη κερδοσκοπικό Ίδρυμα Minderoo. «Παίζουμε με τη φωτιά όταν σκεφτόμαστε ότι μπορούμε να κατέβουμε στη βαθιά θάλασσα και να την εξορύξουμε χωρίς τεράστιες επιπτώσεις».

«Πρόκειται για συμβιβασμό», δήλωσε ο Κρις Βαν Νίεν, διευθύνων σύμβουλος της Global Sea Mineral Resources, μιας βελγικής εταιρείας εξόρυξης βαθέων υδάτων. «Αν εξορύξουμε την Ινδονησία, την Παπούα Νέα Γουινέα και τις Φιλιππίνες και καταστρέψουμε τα τροπικά δάση τους, τότε σε ποιο βαθμό τα πολυμεταλλικοί οζίδια μπορούν να είναι καλύτερος πόρος από την εξόρυξη στην ξηρά;»

χταπόδι dumbo

Η εξόρυξη βαθέων υδάτων αντιμετωπίζει και άλλα άλυτα ερωτήματα. Για παράδειγμα, εάν κάποιος εξορύκτης απελευθερώσει λύματα πολύ κοντά στην επιφάνεια ή προκαλέσει σοβαρή ζημιά στον βυθό της θάλασσας, παραμένει ασαφές ποιος θα είναι υπεύθυνος για αποζημίωση.

«Θα μπορούσατε να καταλήξετε σε μια κατάσταση όπου η Nori [θυγατρική της TMC] ή οποιαδήποτε εταιρεία εξόρυξης θα μπορούσε να χρεοκοπήσει ή να τεθεί σε επιτήρηση χωρίς πρόσβαση σε κεφάλαια [για να πληρώσει πρόστιμα]», δήλωσε ο Πραντίπ Σινχ, ειδικός στο ναυτικό δίκαιο στο Ερευνητικό Ινστιτούτο Αειφορίας της Γερμανίας.

Η υπεράκτια εξόρυξη θα πρέπει επίσης να δείξει ότι θα μπορούσε να ανταγωνιστεί στο κόστος τις προμήθειες από ξηρά — και να πείσει τις αυτοκινητοβιομηχανίες και τους πελάτες να την αγκαλιάσουν.

Ο επιμερισμός των κερδών μεταξύ των κρατών μελών είναι ένα άλλο ζήτημα. Θα εκπονηθεί με βάση το μέγεθος του πληθυσμού, τις επενδύσεις σε εξόρυξη βαθέων υδάτων και τα έσοδα που χάνονται από τη χερσαία εξόρυξη, σύμφωνα με την ISA.

Οποιαδήποτε απόφαση να προχωρήσουμε σε εξόρυξη βαθέων υδάτων δεν θα ήταν «επιστημονική», είπε ο Γκλόβερ. «Εξαρτάται μόνο πόσο ρίσκο είστε διατεθειμένοι να αναλάβετε – είναι μια πολιτική απόφαση».