Η ευθύνη του μεταφορέα σε αεροπορικά ταξίδια

Τα διασυνοριακά ταξίδια με τη χρήση αεροπλάνου είθισται ως επί το πλείστον και εκ πρώτης όψεως να μην έχουν νομικό ενδιαφέρον. Παρόλα αυτά, ακόμη και σ’ ένα ταξίδι που είναι αποσυνδεδεμένο από υπόνοιες ενεργοποίησης του δικαϊκού μηχανισμού, είναι πιθανό μια δυσάρεστη εμπειρία, όπως η απώλεια της χειραποσκευής, η οποία περιέχει πλήθος προσωπικών αντικειμένων, με ευθύνη του μεταφορέα, να θέσει σε εφαρμογή μια σειρά από διατάξεις για την αποκατάσταση της εκάστοτε βλάβης. Τι ακριβώς συμβαίνει σε αυτές τις περιπτώσεις;

Αρχικά, η Σύμβαση που εν προκειμένω τυγχάνει εφαρμογής είναι εκείνη του Μόντρεαλ, η οποία κυρώθηκε στην Ε.Ε. με τον Κανονισμό 2027/1997 και ακολούθως κυρώθηκε από την Ελλάδα με το ν. 3006/2002, που εφαρμόζεται σε όλες τις επί πληρωμή διεθνείς αεροπορικές μεταφορές επιβατών, αποσκευών και φορτίου. Ο όρος «διεθνής μεταφορά» συνίσταται στην οποιαδήποτε μεταφορά στην οποία, με βάση τη συμφωνία μεταξύ των συμβαλλομένων μερών, ο τόπος αναχώρησης και ο τόπος προορισμού, ανεξαρτήτως αν υπάρχει ή όχι διακοπή της μεταφοράς ή μεταφόρτωση, βρίσκονται είτε εντός των εδαφών δύο συμβαλλομένων κρατών, είτε εντός του εδάφους ενός και μόνο συμβαλλόμενου κράτους, εφόσον έχει συμφωνηθεί ο τόπος ενδιάμεσου σταθμού εντός του εδάφους άλλου κράτους, ακόμη και όταν το κράτος αυτό δεν είναι συμβαλλόμενο κράτος. Η μεταφορά που εκτελείται από διαδοχική σειρά αερομεταφορέων θεωρείται αδιαίρετη μεταφορά, εφόσον τα συμβαλλόμενα μέρη την εκλαμβάνουν ως μία και μόνη δραστηριότητα.

Ολοταχώς προς άλλο ένα καλοκαίρι «αναταράξεων» στα αεροπορικά ταξίδια

Έτσι λοιπόν, αφού εξετάσαμε το πεδίο εφαρμογής της Σύμβασης και προς αποτύπωση της ευθύνης του μεταφορέα, σύμφωνα με το άρθρο 17 παρ. 2 «Ο μεταφορέας είναι υπεύθυνος για τη ζημία που προκληθεί σε περίπτωση καταστροφής η απώλειας, ή βλάβης αποσκευών που είχαν περάσει από σχετικό έλεγχο υπό τον μόνο όρο ότι το συμβάν που προκάλεσε την καταστροφή, την απώλεια ή την βλάβη σημειώθηκε επί του αεροσκάφους ή κατά τη διάρκεια οιασδήποτε περιόδου κατά την οποία οι ελεγχθείσες αποσκευές ήταν υπό την ευθύνη του μεταφορέα. Ωστόσο, ο μεταφορέας δεν είναι υπεύθυνος εάν και εφόσον η ζημία προκλήθηκε εξ αιτίας ελαττώματος της ποιότητας ή ατέλειας της αποσκευής. Σε περίπτωση που οι αποσκευές, συμπεριλαμβανομένων των προσωπικών ειδών, δεν έχουν περάσει από έλεγχο ο μεταφορέας είναι υπεύθυνος εφόσον η ζημία προκληθεί από δική του υπαιτιότητα ή από υπαιτιότητα των ευρισκομένων στην υπηρεσία του ή των πρακτόρων του». Πιο συγκεκριμένα, συνάγεται ότι, αντίθετα με την αντικειμενική ευθύνη του αερομεταφορέα για τις αποσκευές που έχουν ελεγχθεί, ο μεταφορέας ευθύνεται υποκειμενικά για τις αποσκευές που δεν έχουν ελεγχθεί, συμπεριλαμβανομένων και των προσωπικών ειδών του επιβάτη. Τούτο, δε, σημαίνει ότι για το γενεσιουργό λόγο ευθύνης του μεταφορέα και την κατ’ επέκταση υποχρέωση αυτού προς αποζημίωση του ζημιωθέντος επιβάτη απαιτείται υπαιτιότητα αυτού, καθώς και η απόδειξη του αιτιώδους συνδέσμου μεταξύ του γενεσιουργού λόγου ευθύνης του μεταφορέα και της ζημίας. Έτσι, λοιπόν, ο ζημιωθείς επιβάτης δικαιούται να ασκήσει αγωγή κατά του μεταφορέα για την αποκατάσταση της ζημίας που υπέστη, υπό την προϋπόθεση ότι θα αποδείξει την ύπαρξη πταίσματος στο πρόσωπο του μεταφορέα ή των προσώπων που έχει στην υπηρεσία του ή των πρακτόρων του. Βέβαια, αξίζει να αναφέρουμε ότι, η ευθύνη του μεταφορέα διαφοροποιείται μεταξύ ελεγμένων και μη ελεγμένων αποσκευών διότι οι ελεγμένες αποσκευές βρίσκονται υπό τη φύλαξη και τον έλεγχο του μεταφορέα, ενώ οι μη ελεγμένες και τα προσωπικά είδη βρίσκονται υπό τη φύλαξη και τον έλεγχο του επιβάτη. Είναι εντούτοις προφανές ότι, υπό τα παραπάνω δεδομένα, η εναγόμενη αεροπορική εταιρία, αξιοποιώντας το άρθρο 20 της Σύμβασης, θα προσπαθήσει με κάθε τρόπο να εισφέρει επιχειρήματα για τη θεμελίωση του συντρέχοντος πταίσματος, ώστε να οδηγηθεί στην πλήρη ή μερική απαλλαγή από την ευθύνη της, γεγονός που θα επιτύχει εάν στοιχειοθετήσει ότι η ζημία που προκλήθηκε στις αποσκευές επιβάτη οφείλεται σε αμέλεια ή εσφαλμένη πράξη ή παράλειψη του ίδιου επιβάτη που ζημιώθηκε και ότι υπάρχει σχέση αιτιότητας μεταξύ τους.

Τέλος, και κάπως διανοίγοντας το πεδίο ευθύνης του μεταφορέα σε αεροπορικά ταξίδια, χρήζει ειδικής αναφοράς το γεγονός ότι, πέρα από την αποκατάσταση της περιουσιακής ζημίας λόγω αθέτησης των υποχρεώσεων που υπέχει η αεροπορική εταιρία, ενδέχεται να γεννηθεί και υποχρέωση προς χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης, εφόσον η εν λόγω αθέτηση πληροί ταυτόχρονα και τις προϋποθέσεις της αδικοπραξίας κατ’ εφαρμογή του άρθρου 932 ΑΚ.

*Της Σουζάνας Κλημεντίδη, Δικηγόρου