Ποιοι είναι οι παράγοντες που επηρεάζουν την επιβίωση των startups

Η παρούσα εργασία παρουσιάζει τα πιο πρόσφατα αποτέλεσματα του ερευνητικού προγράμματος του τμήματος Οικονομικής Επιστήμης του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΟΠΑ) που χαρτογραφεί το οικοσύστημα των νεοφυών επιχειρήσεων. Με βάση στοιχεία που αντλήσαμε από τα εκκολαπτήρια και τα άλλα ιδρύματα στήριξης της νεοφυούς επιχειρηματικότητας εστιάζουμε στην δημιουργία νεοφυών επιχειρήσεων στα χειρότερα χρόνια της μακράς ελληνικής οικονομικής κρίσης (2010-2016). Εστιάζουμε στην Αθήνα, η οποία αποτέλεσε εκείνο το διάστημα το “αποκλειστικό” κέντρο του οικοσυστήματος των νεοφυών επιχειρήσεων στην Ελλάδα.

Να σημειώσουμε ότι η συγκεκριμένη εργασία είναι η μοναδική που μελετά σε βάθος τα χαρακτηριστικά των εκκολαπτόμενων νεοφυών επιχειρηματιών και των αρχικού σταδίου εγχειρημάτων τους στην Αθήνα σε μια κρίσιμη χρονική περίοδο της μακράς ελληνικής οικονομικής κρίσης (2010-2016).

Η παρούσα μελέτη αναλύει τα βασικά χαρακτηριστικά του συνολικού πληθυσμού των νεοφυών επιχειρηματιών και των επιχειρήσεων τους (που γεννήθηκαν στο διάστημα 2010-2016) καθώς και τα βασικά χαρακτηριστικά της υπο-ομάδας των νεοφυών επιχειρήσεων που επεβίωσαν (με βάση στοιχεία του 2020). Δηλαδή αναλύουμε τους παράγοντες πίσω από την επιτυχία, όπως αυτή μετράται / αξιολογείται μέσω της επιβίωσης (survival).

Μεθοδολογία και Αποτελέσματα

Στην παρούσα έρευνα χρησιμοποιήθηκε μια μεθοδολογία περιγραφικής στατιστικής για τον συνολικό πληθυσμό των 300 νεοφυών επιχειρήσεων και συγκεκριμένα όσον αφορά την υποκατηγορία επιβίωσης εφαρμόστηκε ένας συνδυασμός μηχανικής μάθησης μέσω ενός αλγορίθμου επιλογής χαρακτηριστικών (feature selection) και ένα μοντέλο λογιστικής παλινδρόμησης (linear regression model).

Τα βασικά ευρήματα της περιγραφικής στατιστικής ανάλυσης για την υποκατηγορία επιβίωσης (σε σύγκριση με τον συνολικό πληθυσμό της βάσης δεδομένων μας) δείχνουν ότι κατά τα έτη της κρίσης 2010-2016:

• Όσον αφορά τους ειδικούς δείκτες για τους ιδρυτές, ένα μεγάλο μέρος ήταν: ώριμοι ηλικιακά άνδρες, πιο μορφωμένοι, είχαν πτυχία στα οικονομικά και την διοίκηση επιχειρήσεων, τις θετικές επιστήμες καθώς και τις θεωρητικές σπουδές, ήταν κάτοχοι πτυχίων σχετικών με τον τομέα που δραστηριοποιούνται οι νεοφυείς επιχειρήσεις και είχαν μεγάλη εμπειρία στο εξωτερικό.
• Όσον αφορά τους ειδικούς δείκτες για τις νεοσύστατες εταιρείες/επιχειρήσεις: Το μερίδιο της Αθήνας ήταν χαμηλότερο, ενώ το αντίστοιχο του Ηνωμένου Βασιλείου και των ΗΠΑ ήταν υψηλότερο. Ακόμα, το μερίδιο των Κατασκευών-Μηχανικών και των Μεταφορών ήταν υψηλότερο. Επιπρόσθετα, το μερίδιο των υπηρεσιών ήταν χαμηλότερο και ειδικότερα, τα αγαθά και οι διαδικασίες υψηλής τεχνολογίας ήταν αυξημένα και επιπλέον ο τύπος συναλλαγών B2C (Business to consumer) ήταν χαμηλότερος. Τέλος, το μερίδιο των νεοσύστατων επιχειρήσεων με πελάτες στο εξωτερικό ήταν υψηλότερο και το μερίδιο των νεοσύστατων επιχειρήσεων με οικογενειακά μέλη στην ομάδα ήταν περίπου το ίδιο.

Μοντέλο λογιστικής παλινδρόμησης με τη χρήση αλγορίθμων μηχανικής μάθησης

Στο μοντέλο λογιστικής παλινδρόμησης χρησιμοποιήθηκε ο αλγόριθμος MRMR (Maximum Relatedness Minimum Redundancy) και προέκυψαν πέντε μεταβλητές εισόδου (ως οι πιο σημαντικές).

Οι μεταβλητές που είχαν θετική επίδραση στην επιβίωση μιας νεοφυούς επιχείρησης, ήταν:

I. η παροχή υπηρεσιών τόσο σε πελάτες όσο και σε επιχειρήσεις (B2B, B2C)

II. η απόκτηση πελατών από το εξωτερικό,

III. η ύπαρξη ιδρυτικών μελών που παρέκκλιναν από τις αρχικές σπουδές τους και

IV. η εφαρμογή διαδικασιών υψηλής τεχνολογίας στο εσωτερικό (high tech process).

Επίσης, εντοπίστηκε μια μεταβλητή που επηρέαζε αρνητικά την επιβίωση, η οποία ήταν η διακύμανση του μορφωτικού επιπέδου μεταξύ των ιδρυτικών μελών.

Το μοντέλο που προέκυψε παρουσιάζεται παρακάτω:

Startup Survival (log odds) = 0.097 + 0.53 * High_Low_Tech_Process(=Yes) – 0.69 * Education_Level_Variance (among founding members) + 0.63 * Education_Digression (=Yes) + 1.10 * Customer_Type_B2B_B2C + 0.91 * Customers_Abroad (=Yes)

Ερμηνεία

Η ποσοτική ερμηνεία που αποκτήθηκε από τα μοντέλα που χρησιμοποιήσαμε σε συνδυασμό με την εμπειρία όλων αυτών των χρόνων, έδωσε και ορισμένα ποιοτικά ευρήματα και προβληματισμούς.

Αρχικά, το οικοσύστημα γεννήθηκε μέσα από ένα σύμπλεγμα “οραματιστών”.

Το Global Entrepreneurship Monitor – GEM αναφέρει ότι η επιχειρηματικότητα καθοδηγείται από τις “ευκαιρίες”.

Στην Ελλάδα παραδοσιακά οι επιχειρήσεις προσανατολίζονται προς την εγχώρια αγορά, τις διαδικασίες και τα προϊόντα χαμηλής τεχνολογίας/ υπηρεσίες, αλλά αυτό το οικοσύστημα που μελετήσαμε, αν και μικρό σε μέγεθος, απέκλινε από αυτό το πρότυπο. Μέσα στη θάλασσα της απόγνωσης στη χώρα και της εμβάθυνσης της αποβιομηχάνισης αυτός ο θύλακας ήταν μια ανάσα φρέσκου αέρα και ένα έμβλημα ελπίδας.

Δεύτερον, η ύπαρξη ενός επιχειρηματικά προσανατολισμένου, εκλεπτυσμένου και καλά εκπαιδευμένου ταλέντου στην Ελλάδα που είναι προσηλωμένο στην επιχειρηματικότητα μπορεί να προσθέσει υψηλή αξία και να συμβάλει στη μείωση της μεγάλης διαρροής εγκεφάλων που επιτεύχθηκε κατά τη διάρκεια της κρίσης.

Τρίτον, θα θέλαμε να σημειώσουμε ότι ορισμένα ευρήματα είναι χρήσιμα για τους φορείς χάραξης πολιτικής.

Μεταξύ αυτών θα θέλαμε να επισημάνουμε ότι η χάραξη πολιτικής θα πρέπει να ενημερώνεται από το γεγονός ότι η παρουσία των γυναικών στην αξιολόγηση της επιβίωσης ήταν χαμηλότερη από ό,τι στο γενικό πληθυσμό των νεοσύστατων επιχειρήσεων – γεγονός που ήταν παράδοξο – και ότι οι γεωργικές νεοσύστατες επιχειρήσεις είχαν χαμηλό ποσοστό επιβίωσης, το οποίο είναι κάτι που η χώρα δεν μπορεί να αντέξει οικονομικά, δεδομένου του τεράστιου ελλείμματος στο εμπόριο τροφίμων.

Καθώς γράφαμε τα τελευταία λόγια αυτής της εργασίας η Ελλάδα, όπως και ολόκληρος ο κόσμος εξακολουθούσε να βιώνει (ελπίζουμε την τελική φάση) της τραγικής πανδημίας του covid-19 και του ρωσοουκρανικού πολέμου. Οι τραγικές αυτές εξελίξεις έφτασαν σε στιγμές που η χώρα φαινόταν έτοιμη να βγει από τη μακρά κρίση.

Τι μπορεί να μάθει ο σύγχρονος startuppers από τη μελέτη μας

Ένα μάθημα είναι η ανάγκη για ευελιξία σε μια εποχή αυξανόμενου εθνικισμού.

Ένα άλλο μάθημα είναι η επείγουσα ανάγκη να κατανοήσουμε καλύτερα τα κλειδιά της επιβίωσης σε μια αποπαγκοσμιοποιούμενη προβληματική παγκόσμια οικονομία (ένας πολύ επιθυμητός στόχος των startuppers αλλά και των φορέων χάραξης πολιτικής).

Φυσικά δεν μπορούμε να καλύψουμε τα πάντα και ορισμένα ερωτήματα παραμένουν αναπάντητα.

Παρόλο αυτά, αποτελεί δυνητικό στόχο μελλοντικής ανάλυσης μας η στροφή σε νέα και ενδιαφέροντα θέματα όπως η λεπτομερής χαρτογράφηση, οι κινήσεις προς την ψηφιοποίηση, οι πηγές χρηματοδότησης των startuppers αρχικών σταδίων, οι τύποι καινοτομίας και επιχειρηματικών μοντέλων καθώς και οι πολύπλευρες συνδέσεις μεταξύ των νεοφυών επιχειρήσεων και της οικονομικής ανάπτυξης.

*O Ιωάννης Μπέσης είναι Business Development Manager στην a-Quant / Hypertech

*H Ιωάννα Σαπφώ Πεπελάση είναι Ομότιμη Καθηγήτρια του τμήματος Οικονομικής Επιστήμης του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών

*O Σπύρος Παρασκευάς είναι Machine Learning Engineer στην SPhears Al and Hellenic Air Force (HAF)

Ολόκληρη η μελέτη εδώ