FT: Η μεγάλη επιστροφή της Ελλάδας: «από τα σκουπίδια στην επενδυτική βαθμίδα»

Πάνω από μια δεκαετία αφότου τα προγράμματα διάσωσης και τα μέτρα λιτότητας τράβηξαν την Ελλάδα από το χείλος της χρεοκοπίας και την έξοδο από την ευρωζώνη, η χώρα ανέκαμψε και βρίσκεται στο κατώφλι της ανάκτησης της επενδυτικής της βαθμίδας.

Ο S&P άλλαξε πρόσφατα την προοπτική του για τη χώρα από σταθερή σε θετική. Μια πλήρης αναβάθμιση θα έβαζε την Ελλάδα στο τριπλάσιο Β μείον, τη χαμηλότερη αξιολόγηση επενδυτικής βαθμίδας του οίκου αξιολόγησης.

Fitch: Πιο κοντά στην επενδυτική βαθμίδα η Ελλάδα μετά το πρωτογενές πλεόνασμα

Τα παραπάνω επισημαίνουν οι Financial Times σε εκτενές ρεπορτάζ τους αναφορικά με την ελληνική οικονομία που τιτλοφορείται «Η “μεγαλύτερη επιστροφή” της Ελλάδας: από τα σκουπίδια στην επενδυτική βαθμίδα».

Πολλοί, συμπεριλαμβανομένου του διοικητή της κεντρικής τράπεζας της χώρας, αναμένουν ότι η αναβάθμιση θα γίνει μετά τις εκλογές της 21ης Μαΐου, εάν η νέα κυβέρνηση συνεχίσει τις μεταρρυθμίσεις και διατηρήσει την πολιτική σταθερότητα.

Το κυβερνών συντηρητικό κόμμα της Νέας Δημοκρατίας έχει προβάδισμα πέντε έως έξι μονάδων στις δημοσκοπήσεις μπροστά από τον Σύριζα, το ριζοσπαστικό αριστερό κόμμα της αντιπολίτευσης, γράφουν χαρακτηριστικά, προσθέτοντας ότι η ΝΔ αναμένεται να δυσκολευτεί να σχηματίσει κυβέρνηση μετά τον πρώτο γύρο των εκλογών, θεωρώντας πιθανότερο να επαναληφθούν τον Ιούλιο.

Ο διευθύνων σύμβουλος της Eurobank, Φωκίων Καραβίας, δήλωσε ότι η επιστροφή στην επενδυτική βαθμίδα – με την οποία είναι άρρηκτα συνδεδεμένα όχι μόνο το κόστος δανεισμού της κυβέρνησης αλλά και των τοπικών δανειστών και των επιχειρήσεων – θα σηματοδοτήσει «τη μεγαλύτερη ανάκαμψη στο ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό σύστημα».

«Υπήρχαν πολλές φωνές που ζητούσαν την έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη. Υποστήριζαν ότι το χρέος της χώρας δεν θα ήταν ποτέ βιώσιμο, ότι θα είναι αδύνατο να επιτευχθούν πρωτογενή πλεονάσματα και ότι το τραπεζικό της σύστημα δεν θα μπορέσει να μειώσει το απόθεμα επισφαλών δανείων», είπε. «Στο τέλος, τίποτα δεν είναι αδύνατο».

Μετά από χρόνια ως το προβληματικό παιδί της Ευρώπης, η ανάπτυξη στην Ελλάδα πλέον εκτοξεύεται, σημειώνει ο συντάκτης των FΤ και προσθέτει πως η οικονομία πραγματοποίησε μία από τις ισχυρότερες ανακάμψεις από την πανδημία, με το ΑΕΠ Εγχώριο Προϊόν να αυξάνεται κατά 8,4% το 2021 και 5,9% πέρυσι.

Επικαλούμενος τα στοιχεία της Eurostat, τονίζει ότι η Ελλάδα κατέγραψε πρωτογενές δημοσιονομικό πλεόνασμα 0,1% το 2022. Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια στις τράπεζες μειώθηκαν από περισσότερο από 50% το 2016 σε 7%.

Οικονομολόγοι σε οίκους αξιολόγησης και επενδυτικές τράπεζες όπως η Goldman Sachs αναμένουν ότι η Ελλάδα θα συνεχίσει να έχει καλύτερες επιδόσεις έναντι των άλλων χωρών της ευρωζώνης φέτος και του χρόνου.

Τα δύσκολα είναι πίσω

Απέχει πολύ από τον Φεβρουάριο του 2012, όταν η πιστοληπτική ικανότητα της χώρας πλησίασε στη χαμηλότερη βαθμολογία —επιλεκτική χρεοκοπία— μετά από μια κρίση χρέους που απείλησε να διαλύσει την ευρωζώνη, αναφέρουν οι FT.

Η έλλειψη καθεστώτος επενδυτικού επιπέδου είχε ως αποτέλεσμα υψηλότερο κόστος χρηματοδότησης και σήμαινε ότι, για ένα διάστημα, η ΕΚΤ είχε απαγορευθεί να αγοράσει ελληνικό χρέος ως μέρος των προγραμμάτων αγοράς ομολόγων πολλών τρισεκατομμυρίων ευρώ για τη σταθεροποίηση της οικονομίας της ευρωζώνης.

Το να φτάσουμε σε ένα σημείο όπου η επανένταξη στο κλαμπ επενδυτικής βαθμίδας – ένα καθεστώς που απονέμεται από την S&P σε μόλις 70 χώρες – θα ήταν μια πραγματική πιθανότητα ήταν δύσκολη.

Το αποτύπωμα της κρίσης

Οι FT αναφέρονται με έμφαση στα χρόνια που προηγήθηκαν, κάνοντας λόγο για επώδυνα μέτρα λιτότητας τα οποία έχουν αφήσει το στίγμα τους σε μια χώρα που, όπως επισημαίνει, έχει πλέον ένα από τα υψηλότερα ποσοστά σχετικής φτώχειας στην ΕΕ.

Στα 832 ευρώ το μήνα, ο κατώτατος μισθός της χώρας είναι 30 ευρώ χαμηλότερος από ό,τι ήταν το 2010. Σε πραγματικούς όρους, ο μέσος μισθός είναι περίπου ένα τέταρτο μικρότερος από αυτόν που ήταν πριν από 12 χρόνια, γράφουν χαρακτηριστικά.

Αφού συρρικνώθηκε σχεδόν κατά ένα τέταρτο από την κορυφή στο ναδίρ, η παραγωγή της Ελλάδας παραμένει σημαντικά κάτω από τα προ της κρίσης επίπεδα.

Σύμφωνα με τον Γιώργος Χουλιαράκη, οικονομικό σύμβουλο του διοικητή της ΤτΕ, η επιστροφή στην κορυφή «χρειάζεται ακόμη μια δεκαετία», ενώ μόνο «ένα σοβαρό πολυετές επενδυτικό σχέδιο σε ανθρώπινο κεφάλαιο, βασικές υποδομές και υπηρεσίες υγείας» θα ενισχύσει τους μισθούς.

«Πολλά νοικοκυριά νιώθουν την πίεση από τις υψηλότερες τιμές στα τρόφιμα, την ενέργεια και άλλα βασικά αγαθά», δήλωσε ο Νίκος Βέττας, γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ, μιας δεξαμενής σκέψης οικονομικών με έδρα την Αθήνα.

Το success story των εξαγωγών και η μείωση των μισθών

Οι μεταρρυθμίσεις όχι μόνο σταθεροποίησαν μια οικονομία σε ελεύθερη πτώση αλλά οδήγησαν και σε ορισμένες πραγματικές βελτιώσεις. Το κυριότερο μεταξύ αυτών είναι το εμπόριο: μεταξύ 2010 και 2021, οι εξαγωγές αγαθών της χώρας αυξήθηκαν κατά 90 τοις εκατό, έναντι 42 τοις εκατό στη ζώνη του ευρώ συνολικά.

«Η μεγαλύτερη ιστορία επιτυχίας της Ελλάδας την τελευταία δεκαετία είναι οι εξαγωγές», δήλωσε ο Δημήτρης Μαλλιαρόπουλος, επικεφαλής οικονομολόγος της ΤτΕ. Ωστόσο, ένας μεγάλος παράγοντας ήταν οι «απόλυτες» περικοπές στους μισθούς, πρόσθεσε. «Το τίμημα αυτής της βελτίωσης ήταν υψηλό».

Η έξοδος από το τούνελ

«Ο πόνος τώρα αρχίζει να αποδίδει», γράφει ο συντάκτης των FT.

Όπως σημειώνει, μετά την άνοδο στο 206% κατά τη διάρκεια της πανδημίας, το ελληνικό δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ μειώθηκε στο 171% πέρυσι, το χαμηλότερο επίπεδό του από το 2012 και έναν από τους ταχύτερους ρυθμούς μείωσης του χρέους στον κόσμο. Αναμένεται να συνεχίσει να μειώνεται το 2023, υποβοηθούμενη από τον υψηλό πληθωρισμό, εκτιμά.

«Καταρχήν, οι κερδισμένοι από τον υψηλό πληθωρισμό είναι εκείνοι με πολλά έσοδα που συνδέονται με τον πληθωρισμό και όχι πολλές υποχρεώσεις που συνδέονται με τον πληθωρισμό», δήλωσε ο Κρις Τζέφρι, επικεφαλής στρατηγικής πληθωρισμού και ποσοστών στη Legal & General Investment Management. Η χώρα είναι επίσης σχετικά λιγότερο εκτεθειμένη σε υψηλότερο περιφερειακό κόστος δανεισμού, καθώς η μέση διάρκεια του χρέους της είναι 20 χρόνια, σε σύγκριση με επτά χρόνια για τη μέση προηγμένη οικονομία.

«Το ελληνικό ονομαστικό ΑΕΠ έχει πλέον αυξηθεί πάνω από 25% τα τελευταία δύο χρόνια. Το ονομαστικό χρέος τους έχει αυξηθεί μόλις 4%», είπε ο οικονομολόγος. «Μια περαιτέρω μεγάλη βελτίωση [στον λόγο χρέους προς ΑΕΠ] είναι πιθανή φέτος, φέρνοντας σύντομα μια αναβάθμιση στην επενδυτική βαθμίδα», συμπλήρωσε.

Η πανδημία συνέβαλε στην αύξηση των δημοσίων εσόδων,  καθώς οι πολίτες αναγκάστηκαν να χρησιμοποιούν ηλεκτρονικές πληρωμές καθώς τα καταστήματα έκλεισαν. «Η οικονομική δραστηριότητα που ήταν στο σκοτάδι έχει πλέον αποκαλυφθεί και φορολογηθεί», είπε ο Δημήτρης Μαλλιαρόπουλος, μιλώντας στους FT.

Η Ελλάδα επωφελήθηκε επίσης από την αύξηση των άμεσων ξένων επενδύσεων, η οποία αυξήθηκε 50%, στο υψηλότερο επίπεδό της από το 2002 που καταγράφονται στατιστικά.

Ο τουρισμός

Φυσικά, σε μια εκτενή αναφορά στους πυλώνες της ελληνικής οικονομίας, δεν θα μπορούσε να παραληφθεί ο τουρισμός, για τον οποίο ο συντάκτης των FT υπογραμμίζει το άλμα του 2022 που έφτασε στο 97% επιπέδων πριν από την πανδημία.

Οι ξένοι όχι μόνο κάνουν τις διακοπές τους στη χώρα αλλά επενδύουν σε μεγάλο βαθμό σε ακίνητα με τις πωλήσεις ακινήτων σε αγοραστές από το εξωτερικό σχεδόν τέσσερις φορές υψηλότερες το 2022 από ό,τι το 2007, φτάνοντας σχεδόν τα 2 δισ. ευρώ.

Ανθούν οι κατασκευές

Οι κατασκευές, ο κλάδος που επλήγη περισσότερο κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, επίσης ανθεί. Ο Χάρης Κοκοσαλάκης, του οποίου η κατασκευαστική επιχείρηση κατέρρευσε το 2012, είπε ότι η ζήτηση από ξένους αγοραστές του είχε δώσει μια μικρή «ελπίδα» για βιώσιμη ανάκαμψη.

«Αν δεν ήταν οι ξένοι πελάτες μας, θα ήμουν πολύ απαισιόδοξος», είπε. «Ακόμα φοβάμαι ότι είμαστε πίσω στο 2007, έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε ένα άλλο ατύχημα».