Ιταλία: Δεύτερες σκέψεις για το Ταμείο Ανάκαμψης – Πώς θα αξιοποιήσει πόρους 200 δισ.

Σε αναθεώρηση του τρόπου με τον οποίο θα δαπανήσει 200 δισεκατομμύρια ευρώ από τα κονδύλια της ΕΕ για την ανάκαμψη από την  Covid-19, προχωρά η Ιταλία, καθώς προσπαθεί να αποφύγει τη σπατάλη μετρητών σε άσκοπα έργα, ή ακόμα χειρότερα, να μην ξοδέψει τα χρήματα εγκαίρως.

«Είναι θεμελιώδες να χρησιμοποιούνται σωστά αυτά τα χρήματα», δήλωσε ένας ανώτερος Ιταλός αξιωματούχος στους Financial Times. «Αυτή είναι μια σημαντική ευκαιρία για την Ευρώπη και τη χώρα μας».

Αφού κέρδισε το μεγαλύτερο μερίδιο των κονδυλίων του ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης για την αναζωογόνηση των οικονομιών μετά την Covid, η Ιταλία αγωνίστηκε να βρει αξιόλογα έργα που μπορεί να εκτελέσει μέχρι την προθεσμία του Ιουνίου 2026.

Ε.Ε.: Υπό πίεση o προϋπολογισμός του 2024 λόγω της αποπληρωμής του σχεδίου ανάκαμψης

Αναθεωρημένο σχέδιο έως τον Ιούνιο

Ο αξιωματούχος δήλωσε ότι η Ρώμη σχεδιάζει να παρουσιάσει ένα αναθεωρημένο σχέδιο στην ΕΕ έως τα τέλη Ιουνίου, αφού έχει ήδη αποσπάσει προσφορές 148,5 εκατ. ευρώ για την κατασκευή αθλητικών σταδίων στη Φλωρεντία και τη Βενετία, μετά από ενστάσεις από τις Βρυξέλλες.

Το τρέχον σχέδιο της Ιταλίας περιλαμβάνει επενδύσεις 25 δισ. ευρώ για σιδηροδρομικές γραμμές, 15 δισ. ευρώ για νέα νοσοκομεία και άλλες ιατρικές υποδομές, 4,3 δισ. ευρώ για την αντικατάσταση προβληματικών δικτύων νερού και την ανάπτυξη χωρητικότητας αποθήκευσης υδάτων και άλλων κονδυλίων για την κατασκευή βρεφονηπιακών σταθμών, τον εκσυγχρονισμό σχολείων και την αναζωογόνηση των αστικών περιοχών που είναι σε περιβαλλοντική υποβάθμιση.

Αλλά πολλά από τα χρήματα κατευθύνονται επίσης σε ιταλικούς δήμους – ορισμένοι από τους οποίους έχουν δικά τους σχέδια για το πώς θα τα δαπανήσουν στο όνομα της αστικής ανανέωσης και της κοινωνικής ένταξης.

Μέλη της κυβέρνησης Mελόνι έχουν στηλιτεύσει ιδιωτικά την ποιότητα των προτεινόμενων δημοτικών έργων, πολλά αμφιλεγόμενα έργα ίσως επανεξεταστούν.

Όπως για παράδειγμα, στο Φολίνο, μια μικρή πόλη στην κεντρική Ιταλία με 55.000 κατοίκους, ο δήμαρχος Stefano Zuccarini σχεδιάζει να χρησιμοποιήσει 1 εκατομμύριο ευρώ για την κατασκευή μιας νέας εγκατάστασης με χρήση ηλιακής ενέργειας για αδέσποτα σκυλιά και γάτες.

«Θα διασφαλίσουμε την υγεία και μια πολύ υψηλότερη ποιότητα ζωής για τα ζώα», δήλωσε ο Zuccarini, του οποίου η προεκλογική εκστρατεία του 2019 περιλάμβανε δεσμεύσεις για την καλή μεταχείριση και την προστασία των ζώων. «Θέλουμε να συμπεριφερόμαστε καλά στα ζώα μας – φροντίζοντας να έχουν μια αξιοπρεπή ζωή και την κατάλληλη φροντίδα».

Η πόλη Μαρσάλα της Σικελίας θέλει να ξοδέψει 800.000 ευρώ για να ολοκληρώσει μια πίστα ιπποδρομιών που ξεκίνησε πριν από 30 χρόνια και δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Η Ματσεράτα στην κεντρική Ιταλία, η οποία βρίσκεται μόλις 315 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, σκέφτηκε να κατασκευάσει μια τεχνητή πίστα σκι, αλλά εγκατέλειψε την ιδέα μετά την κατακραυγή μέρους των πολιτών της. Η Καβρίγλια στην Τοσκάνη διέθεσε 4 εκατομμύρια ευρώ για την ανακαίνιση του τοπικού γηπέδου γκολφ.

Πολύ μικρά χωριά, μερικά με μόλις μερικές εκατοντάδες κατοίκους, αναμένουν επίσης να λάβουν χρηματοδότηση για τοπικά έργα. Η νότια πόλη Πανετιέρι σχεδιάζει να χρησιμοποιήσει 125.000 ευρώ για μια νέα χριστουγεννιάτικη φάτνη, ενώ το βόρειο ορεινό χωριό Εξίλες — με πληθυσμό 242 κατοίκων — πρόκειται να λάβει 200.000 ευρώ για την ανακαίνιση ενός μουσείου grappa.

Το μερίδιο της Ιταλίας σε επιχορηγήσεις και δάνεια από το Ταμείο Ανάκαμψης υποτίθεται ότι θα χρησιμοποιηθεί για την ενίσχυση των υποδομών της, τη μείωση της κοινωνικής ανισότητας και την αύξηση της μακροπρόθεσμης αναπτυξιακής τροχιάς της χώρας για να καταστήσει το χρέος της πιο βιώσιμο.

Αλλά τα πιθανά άχρηστα έργα δεν είναι η μόνη ανησυχία της Ρώμης. Ο Ραφαέλε Φίτο, ο υπουργός στον οποίο έχει ανατεθεί η επίβλεψη του προγράμματος, έχει προειδοποιήσει ότι η Ιταλία θα δυσκολευτεί να χρησιμοποιήσει όλα τα κονδύλια που της διατέθηκαν μέχρι την προθεσμία του Ιουνίου 2026, χωρίς σημαντικές αλλαγές. Ως παράδειγμα, σημείωσε ότι η Ιταλία πιθανότατα θα χάσει τον στόχο της στις 30 Ιουνίου να ολοκληρώσει τον διαγωνισμό για νέες εγκαταστάσεις παιδικής μέριμνας αξίας 4 δισ. ευρώ.

Το Ελεγκτικό Συνέδριο της Ιταλίας, το οποίο παρακολουθεί ανεξάρτητα την εκτέλεση του σχεδίου, προειδοποίησε επίσης την περασμένη εβδομάδα ότι η χώρα υστερεί σε άλλους βασικούς στόχους για τις 30 Ιουνίου, συμπεριλαμβανομένης της εγκατάστασης σταθμών φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων, αυξάνοντας τον «πραγματικό κίνδυνο» να χάσει η Ιταλία σε κάποια χρηματοδότηση.

«Είναι σαφές σήμερα ότι το σχέδιο πρέπει να αναθεωρηθεί», είπε ο Φίτο στη Γερουσία της Ιταλίας τον περασμένο μήνα. «Είναι απαραίτητο να κατανοήσουμε αμέσως ποια από αυτά τα έργα μπορούν να βελτιωθούν και ποια δεν θα γίνουν».

Μικρό ποσοστό απορρόφησης ευρωπαϊκών κονδυλίων

Με τη δαιδαλώδη γραφειοκρατία της και την αδύναμη τοπική διοικητική της ικανότητα, η Ιταλία έχει πολύχρονη αρνητική εμπειρία στο να αξιοποιεί χρήματα από τις Βρυξέλλες, καταφέρνοντας να αξιοποιήσει μόλις το 34% των 126 δισ. ευρώ από τα ταμεία συνοχής της ΕΕ που είχε στη διάθεσή της από το 2014 έως το 2020.

Αλλά ο Φίτο δεν θέλει να επαναληφθεί ένα τέτοιο χαμηλό ποσοστό αξιοποίησης. «Ο στόχος που έχουμε είναι πολύ προφανής: να ξοδέψουμε τα χρήματα όλου του προγράμματος», είπε στη Γερουσία. «Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, είναι απαραίτητο να βρούμε και να διορθώσουμε τα προβλήματα σήμερα, έτσι ώστε αύριο να μπορούμε να απορροφήσουμε τα κονδύλια και να προβούμε σε μεταρρυθμίσεις».

Ενώ τα κόμματα της αντιπολίτευσης επέκριναν την κυβέρνηση του Μελόνι, ορισμένοι αναλυτές είπαν ότι το σχέδιο ήταν προβληματικό από την αρχή.

«Δεν ήταν καλά σχεδιασμένο», είπε ο Λουτσιάνο Μόντι, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Luiss που έχει μελετήσει το σχέδιο. «Είχαν αυτή την ιδέα να χτίσουν και να χτίσουν πράγματα. Έβαλαν πάρα πολλά χρήματα σε υποδομές. Κανείς δεν θα μπορούσε να ξοδέψει όλα αυτά τα χρήματα σε σύντομο χρονικό διάστημα μόνο για κατασκευές».