Τηλεργασία: Βελτιώνει τον ύπνο, την υγεία και εν τέλει την παραγωγικότητα του εργαζομένου

Οι περιορισμοί λόγω Covid αποσύρονται, οι εργαζόμενοι επιστρέφουν στα γραφεία τους. Όμως δεν είναι μόνο λόγοι οικονομικοί (μικρότερες λειτουργικές δαπάνες για τις επιχειρήσεις) και περιβαλλοντικοί (λιγότερες μετακινήσεις στη γη, λιγότερος άνθρακας στην ατμόσφαιρα) που θα δικαιολογούσαν την εσαεί τηλεργασία, όπου αυτή είναι δυνατή. Είναι και λόγοι υγείας. Και κατ’ επέκταση παραγωγικότητας δηλαδή… ξανά οικονομικοί! Ένας καλύτερος ύπνος, εν προκειμένω, που κάνουν οι τηλεργαζόμενοι, αποδεικνύεται ευεργετικός τόσο για τον ίδιο, αφού απομακρύνει τον κίνδυνο άνοιας και για τον εργοδότη, αφού αυξάνει κάθετα την παραγωγικότητα και την απόδοση των υπαλλήλων του.

Δεν είναι λίγα τα παραδείγματα διασημοτήτων που ζουν και υπερ-αποδίδουν με ελάχιστο ύπνο. Ο Ντόναλντ Τραμπ είναι γνωστό ότι κοιμάται μόλις 3 με 4 ώρες το 24ωρο. Ο Ρίτσαρντ Μπράνσον κοιμάται 5 με 6 ώρες, ενώ και ο Ίλον Μασκ κοιμάται 6 ώρες. Όλοι αυτοί αποτελούν όμως την εξαίρεση και όχι τον κανόνα. Επιστημονικές έρευνες έχουν αποδείξει ότι είναι ελάχιστοι εκείνοι που μπορούν να αποδώσουν σε οποιαδήποτε δραστηριότητα όταν κοιμούνται λιγότερες από 6 ώρες ημερησίως.

Γιατί οι «σπουδαίοι» υπάλληλοι εγκαταλείπουν τις «χλιδάτες εταιρείες»

Το λεγόμενο «γονιδίωμα Θάτσερ» (η Μάργκαρετ Θάτσερ κοιμόταν μόλις 4 ώρες την ημέρα) απαντάται μόνο στο 1% έως 3% του παγκόσμιου πληθυσμού. Και η βαρώνη έζησε μεν μέχρι τα 88 της, αλλά τα τελευταία χρόνια του βίου της δεν απέφυγε την άνοια. Για την υγεία του εγκεφάλου η συμβουλή του ποιητή και φιλοσόφου Ραλφ Ουάλντο Έμερσον φαίνεται πως έχει διαχρονική ισχύ: «τέλειωνε τη μέρα σου προτού ξεκινήσεις την επόμενη και ενδιαμέσως των δύο όρθωσε ένα υψηλό τείχος ύπνου».

Ο Μπιλ Γκέιτς ακολουθεί τη συμβουλή αυτή και διακηρύσσει ότι κοιμάται ένα «γεμάτο 8ωρο» την ημέρα. Ο δε Άλμπερτ Αϊνστάιν είναι γνωστό ότι χρειαζόταν 10 ώρες ύπνου για να ξεκουραστεί επαρκώς. «Είναι αλήθεια ότι οι άνθρωποι μπορούν να ζήσουν δίχως φαγητό για περισσότερο από ένα μήνα, χωρίς νερό για αρκετές ημέρες, αλλά όταν θέλει κάποιος να κερδίσει περισσότερες ώρες το 24ωρο για δουλειά, για μελέτη ή για διασκέδαση, περιορίζει τον ύπνο του», γράφει η Όλιβ Κίοφ στους «Irish Times». Δεν πράττει όμως σωστά.

Οι ειδικοί στον ύπνο λένε ότι πρέπει να σταματήσουμε να εργαζόμαστε τουλάχιστον τρεις με τέσσερις ώρες πριν πάμε για ύπνο. Το δικαίωμα στην αποσύνδεση δηλαδή πρέπει να είναι απαραβίαστο. Για τον ανθρώπινο οργανισμό δεν είναι αποδεκτή η πρακτική της αποστολή SMS και e-mail με συναδέλφους εκτός ωραρίου, διότι περιορίζεται ο απαιτούμενος χρόνος χαλάρωσης και μπορεί να ακολουθήσει διαταραγμένος ύπνος. Eιδικά εάν το περιεχόμενο των μυνημάτων που ανταλλάσσει ο εργαζόμενος είναι στρεσογόνο.

Αποτοξίνωση του εγκεφάλου

Μέχρι και πριν από μια δεκαετία, οι ερευνητές πίστευαν ότι ο ύπνος είναι σημαντικός για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος και για τη ρύθμιση του μεταβολισμού. Όλα αυτά ισχύουν, αλλά τα τελευταία χρόνια οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι ο εγκέφαλος του ανθρώπου «καθαρίζεται» και αναζωογονείται κατά τη διάρκεια του ύπνου. «Το σώμα εκφορτώνει τοξικά υποπροϊόντα, όπως τα ινίδια αμυλοειδών που εμπλέκονται μεταξύ άλλων και στην ανάπτυξη της νόσου Αλτσχάιμερ», σημειώνει στους «Irish Times» η δρ. Μαίρη Φλάχερτι.

«Ο ύπνος δεν είναι απόλαυση. Δεν είναι σαν να αναβαθμίζεσαι από την οικονομική θέση ενός αεροπλάνου στην business class. Στην περίπτωσή μας αν δεν κοιμάσαι, δεν πετάς», τονίζει χαρακτηριστικά η ιρλανδή γιατρός. «Το να μένουμε ξύπνιοι επί 20 έως 25 ώρες επηρεάζει την απόδοσή μας περισσότερο από όσο θα την επηρέαζε αν δουλεύαμε διαρκώς μεθυσμένοι. Ακόμη και απλές δραστηριότητες, όπως η συμμετοχή σε μια συζήτηση, γίνονται δύσκολες. Όταν κοιμόμαστε σταθερά για πέντε ή λιγότερες ώρες ημερησίως, αυξάνουμε επίσης τις πιθανότητές μας για παχυσαρκία κατά 50 τοις εκατό», εξηγεί.

Δεν είναι τυχαίο ότι ένα από τα οδυνηρότερα βασανιστήρια στα οποία τα τυραννικά καθεστώτα υποβάλλουν τους αντιφρονούντες – εφαρμόστηκε κατά κόρον στο ΕΑΤ-ΕΣΑ και άλλα κολαστήρια κατά την περίοδο της δικτατορίας των συνταγματαρχών 1967-1974 – είναι ο εξαναγκασμός σε αϋπνία σε συνδυασμό με την ορθοστασία.

Η τηλεργασία ως ευκαιρία

Η εργασία από το σπίτι είναι μια ιδανική ευκαιρία για να ξεπεράσει ένας εργαζόμενος τις κακές συνήθειες ύπνου που στην πάροδο του χρόνου είναι πιθανό να έχει αποκτήσει. «Είναι μια ευκαιρία να ξεκινήσει μια ρουτίνα εργασίας που θα ευθυγραμμίζεται με τον κιρκάδιο ρυθμό του σώματος», υποστηρίζουν οι ειδικοί.

«Καθώς το φως είναι η πιο ισχυρή επιρροή στους κιρκάδιους ρυθμούς, μπορούμε να το εκμεταλλευτούμε όταν εργαζόμαστε από το σπίτι βγαίνοντας έξω για μια μικρή βόλτα με τα πόδια αμέσως μετά το πρωινό ξύπνημα, ώστε να αντιληφθεί ο οργανισμός το φως της ημέρας ακόμα κι αν έχει συννεφιά. Η έκθεση στο φυσικό φως, ειδικά νωρίς την ημέρα, βοηθά στην ενίσχυση του ισχυρότερου κιρκάδιου συνδρόμου, το οποίο, μεταξύ άλλων, ενισχύει την ανοσία μας», λέει η δρ. Φλάχερτι.

Η ευεργετική σιέστα

Επιπλέον, η δραστηριότητα κατά τη διάρκεια της ημέρας μπορεί να διευκολύνει τον ύπνο το βράδυ. Τους τηλεργαζόμενους βοηθά πολύ στην απόδοση της εργασίας τους και στην υγεία τους ασφαλώς και ένας μικρός σε διάρκεια ύπνος νωρίς το απόγευμα, όταν η απόδοση του οργανισμού, συμπεριλαμβανομένων των ικανοτήτων αντίληψης του εγκεφάλου, αρχίζει να πέφτει.

«Ο μεσημεριανός ύπνος ενισχύει τη μάθηση, την εγρήγορση, τη δημιουργικότητα και κάθε είδους γνωστική απόδοση. Δεκαπέντε ή 30 λεπτά πραγματικά βοηθούν, αλλά τα 90 λεπτά είναι ιδανικά, καθώς ο κύκλος θα είναι πλήρης και τόσο ωφέλιμος όσο ο νυχτερινός ύπνος», σημειώνει η γιατρός.

Και στην άλλη άκρη της γης

Τι γίνεται όμως με τους πάμπολλους ψηφιακούς νομάδες που δημιούργησε η πανδημία και η εκτίναξη της εξ αποστάσεως απασχόλησης, στην περίπτωση που ο τηλεργαζόμενος έχει μετακινηθεί στην «πίσω πλευρά του πλανήτη» και παρέχει από κει τις υπηρεσίες του; Αν ζει δηλαδή σε γεωγραφικούς μεσημβρινούς που απέχουν χιλιάδες χιλιόμετρα από τον τόπο που εδρεύει η εταιρεία του και λόγω της διαφορετικής ζώνης ώρας πρέπει να μένει ξύπνιος έως αργά τη νύχτα ή να ξυπνά αξημέρωτα προκειμένου να συμβαδίζει με τα ωράρια των συναδέλφων και των προϊσταμένων του στην πατρίδα;

Η Μαίρη Φλάχερτι πιστεύει ότι ακόμα κι έτσι είναι δυνατό να κοιμηθεί κανείς καλά τη νύχτα. Αρκεί να ακολουθεί μερικές απλές οδηγίες. «Γυμναστείτε μετά το πρωινό ξύπνημα, ιδανικά σε εξωτερικούς χώρους», λέει η γιατρός. «Δώστε προτεραιότητα στο δυσκολότερο έργο που πρέπει να επιτελέσετε, προετοιμαζόμενοι προτού ακόμα ξυπνήσουν οι συνάδελφοι και συνεργάτες σας στη δουλειά. Και όποια ώρα κι αν τελειώσετε να εργάζεστε τη νύχτα, φροντίστε να αποσυμπιεστείτε επαρκώς προτού πέσετε για ύπνο – και κυρίως αποφύγετε τις οθόνες των κινητών τηλεφώνων και των τάμπλετ», τονίζει.

Φυσικά καλό θα ήταν να τελειώνει κανείς τηλεργαζόμενος τη δουλειά του κατά τις 8 ή 9 το βράδυ, ώστε να έχει μπροστά του 2-3 ώρες για «αποσυμπίεση». Είναι εξάλλου οι ώρες αυτές που η μελατονίνη αυξάνεται στο ανθρώπινο σώμα και το προετοιμάζει για ξεκούραση. Ο ύπνος εν προκειμένω «έρχεται σαν το πιο γλυκό κι ευχάριστο φάρμακο που θα μπορούσε να πάρει κάποιος».